Kościół św. Katarzyny w Nowym Targu
Kościół świętej Katarzyny – rzymskokatolicki kościół parafialny należący do dekanatu Nowy Targ archidiecezji krakowskiej. Znajduje się na Starym Mieście.
 A-40 z dnia 22.01.1970[1]
| |||||||||||||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||||||||||||
 Widok ogólny | |||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość |
Nowy Targ | ||||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Nowego Targu  | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego  | |||||||||||||||||||||
 49°29′00,0″N 20°01′46,8″E/49,483333 20,029667
| |||||||||||||||||||||
Historia edytuj
Świątynia została ufundowana podczas lokacji miasta na prawie magdeburskim w 1346 roku przez króla Kazimierza Wielkiego. Powstało w tym czasie murowane prezbiterium, które zachowało się do dzisiaj. Pozostała część świątyni była drewniana. Z czasów budowy zachowały się również kamienne kropielnice umieszczone przy wejściach. W 1493 przywilej króla Jana Olbrachta potwierdził uposażenie świątyni[2].
W 1601 roku wybuchł pożar, który niemal doszczętnie zniszczył miasto, ocalał jedynie kościół św. Anny i kilka domów. Z kościoła św. Katarzyny zachowało się prezbiterium i zakrystia. W 1606 roku (wg innego źródła 1611[2]) świątynię odbudowano w formie murowanej[3]. Wzniesiono murowaną nawę oraz wieżę, nakrytą barokowym dachem hełmowym[4]. W 1634 roku mieszczanie nowotarscy dobudowali do kościoła kaplicę Najświętszej Maryi Panny Różańcowej, w 1717 roku uzyskała ona własnego kapłana oraz naczynia i szaty liturgiczne[4].
We wrześniu 1649 roku biskup krakowski Olbracht Lipnicki dokonał ponownej konsekracji świątyni. W 1656 roku, podczas potopu szwedzkiego, Szwedzi spalili i obrabowali kościół. Rok później budynek spłonął ponownie. W 1668 roku biskup Mikołaj Oborski konsekrował odnowione ołtarze. Pożary trawiły wyposażenie kościoła w latach 1710, 1719 i 1764. W 1765 roku kościół odnowił proboszcz ks. Józef Kazimierz Sawicki, herbu Nowina. Z jego inicjatywy ogrodzono przykościelny cmentarz, zmieniono dach, odnowiono mury kościelne, ozdobiono portalem bramę kościelną i wejście do zakrystii, rozbudowano organy. W 1766 roku kościół rekonsekrował biskup Franciszek Potkański. Kolejny proboszcz ks. Szymon Zamojski, pod koniec XVIII wieku wybudował nową plebanię i budynki gospodarcze. Do kościoła dobudowano niską kruchtę, która powstała na fundamentach starej, spalonej w 1784. W 1897 roku z inicjatywy proboszcza ks. Michała Wawrzynowskiego odnowiono wszystkie ołtarze. W 1892 roku Władysław Rossowski namalował obraz św. Katarzyny znajdujący się w ołtarzu głównym[4]. Jest on kopią wcześniejszego obrazu, wykonanego przez Leksickiego, który był tak zniszczony, że nie można go było uratować. Odmalowano całą świątynię, położono nową posadzkę i zrekonstruowano organy[3]. W 1916 roku skonfiskowano dzwony, celem ich przetopienia na cele wojenne. W 1926 roku przeprowadzono remont kościoła. W 1932 roku zniszczeniu w pożarze uległ barokowy ołtarz św. Józefa, odnowiony w 1938 roku. W 1989 roku przy kościele powstał ogród różańcowy ze źródłem u podnóża groty Matki Bożej Niepokalanej. Rok później z inicjatywy proboszcza ks. Mieczysława Łukaszczyka rozpoczęto remont kościoła w ramach którego odnowiono ołtarze, ambonę i chór, zakupiono nowe ławki i konfesjonały[2].
Architektura edytuj
.jpg)
Wyposażenie wnętrza pochodzi głównie z czasów baroku, ale szczególną uwagę należy zwrócić na znajdujący się w prezbiterium, nad wejściem do zakrystii, obraz „Matki Boskiej z gruszką”.
Pierwotnie obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem znajdował się w drewnianej świątyni pod wezwaniem świętej Anny, ale ze względów bezpieczeństwa został przeniesiony. Powstał prawdopodobnie w XV wieku i reprezentuje tzw. szkołę małopolską[5].
Budynek jest otoczony murem, w którym znajduje się wieża z dzwonnicą, przez którą wchodzi się na dziedziniec kościelny. Wewnątrz dzwonnicy umieszczona jest rzeźbiona scena Ukrzyżowania z postaciami Matki Boskiej i św. Jana. We wnęce usytuowanej na zewnętrznej ścianie kościoła, przy wieży zegarowej, znajduje się figuralne przedstawienie Chrystusa Ukrzyżowanego i dwóch złoczyńców. Pod dachem zachowały się fragmenty fryzu sgraffitowego o motywach podhalańskich[3].
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2018-02-03].
- ↑ a b c KALENDARIUM PARAFII [online], www.katarzyna.nowytarg.org.pl [dostęp 2021-11-12].
- ↑ a b c Marta Michałowicz-Kubal, Nowy Targ i okolice, PUW ROKSANA Sp. z o.o., 1999 (pol.).
- ↑ a b c HISTORIA KOŚCIOŁA ŚW. KATARZYNY [online], www.katarzyna.nowytarg.org.pl [dostęp 2021-11-12].
- ↑ Atrakcje turystyczne [online], Urząd Miasta Nowy Targ [dostęp 2018-02-03] (pol.).