Konstrukcja (językoznawstwo)

Konstrukcja – w jednym ze znaczeń: struktura wszelkich jednostek językowych: wyrazów, grup wyrazowych, zdań, tekstów[1]. Według innej definicji konstrukcja to wewnętrzna organizacja jednostki gramatycznej, będąca wynikiem zestawienia syntagmatycznego, tj. zestawieniem jednostek o zgodnych funkcjach gramatycznych. Na tak rozumianą konstrukcję mogą składać się np.: podmiot + orzeczenie + dopełnienie; zaimek dzierżawczy + rzeczownik. Konstrukcja przybiera charakter homonimiczny, gdy można ją interpretować na więcej niż jeden sposób. Na przykład wyrażenie dobrzy uczniowie i nauczyciele można zrozumieć jako dobrzy uczniowie + dobrzy nauczyciele bądź jako dobrzy uczniowie + nauczyciele[2].

W rozumieniu gramatyki tradycyjnej: budowa jakiegoś wyrażenia językowego, najczęściej wyrazu lub części zdania[1]. W terminologii amerykańskiej szkoły strukturalistycznej: każde znaczące połączenie jednostek językowych w pewną całość. W tym sensie konstrukcję tworzy wyraz jako grupa morfemów, fraza jako grupa wyrazów, zdanie jako grupa fraz lub grupa zdań składowych[1]. W teorii gramatyki generatywnej: relacja między składnikami, które tworzą odrębne gałęzie w drzewie derywacyjnym, ale bezpośrednio dzielą węzeł dominujący[1].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Polański 1999 ↓, s. 312.
  2. Mistrík 1993 ↓, s. 245.

Bibliografia

edytuj