Konstytucja Jugosławii (1974)
Konstytucja Jugosławii z 21 lutego 1974 roku – ustawa regulująca ustrój prawny Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii w latach 1974–1992.
Konstytucja Jugosławii z 1963 r. kładła duży nacisk na rolę samorządów gminnych. Kolejne poprawki do tej ustawy zwiększały jednak rolę władz poszczególnych republik związkowych Jugosławii, a zmniejszały rolę organów centralnych. W efekcie wśród przedstawicieli elit politycznych Jugosławii (w tym u przywódcy kraju Josipa Broz Tity) pojawiły się obawy, czy państwo nie rozpadnie się w wyniku postępującej liberalizacji i decentralizacji. Konsekwencją decyzji Tity były zmiany ustrojowe, które zalegalizowała nowa konstytucja z 21 lutego 1974 roku[1].
Na mocy konstytucji zreformowano ustrój samorządowy. Dokonano także zmian na szczytach władzy – utworzony w 1953 r. urząd prezydenta Jugosławii utrzymano, jednak tylko do śmierci Tity. Powołano nowy kolegialny organ centralny: Prezydium Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii, złożony z przedstawicieli republik i krajów autonomicznych Jugosławii. Przewodniczący Prezydium zmieniali się corocznie spośród jego członków. Po śmierci Tity w 1980 r. organ ten przejął kompetencje prezydenta. Celem tego zabiegu było zabezpieczenie państwa przed rozpadem, poprzez dochodzenie do konsensusu przez przedstawicieli różnych republik[2]. Jednocześnie nowa konstytucja przewidywała prawo do secesji, było ono jednak odniesione do narodów, a nie republik, a ponadto nie opisano żadnych mechanizmów takiego działania[3]. Zmieniono zasady wyborcze: zamiast bezpośrednich wyborów do ciał ustawodawczych, wprowadzono system pośredni (delegatów-elektorów wybierały m.in. związki zawodowe i organizacje społeczno-polityczne)[4].
Konstytucja obowiązywała w Socjalistycznej Federacyjnej Republice Jugosławii do jej rozwiązania 28 kwietnia 1992 r., wywołanego secesją republik związkowych.
Przypisy
edytuj- ↑ Mieczysław Tanty: Bałkany w XX wieku. Dzieje polityczne. Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, 2003, s. 316–317. ISBN 83-05-13311-7.
- ↑ Mieczysław Tanty: Bałkany w XX wieku. Dzieje polityczne. Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, 2003, s. 317. ISBN 83-05-13311-7.
- ↑ Roland Rich. Recognition of States: The Collapse of Yugoslavia and the Soviet Union. „European Journal of International Law”. Vol. 4 (1993) No. 1. s. 38–39. [dostęp 2015-08-22].
- ↑ Yugoslavia: A Country Study. ed. Glenn E. Curtis. Wyd. III. Federal Research Division, 1992, s. 54, seria: Country Studies. [dostęp 2015-08-22].
Linki zewnętrzne
edytuj- Ustav SFRJ iz 1974.. [w:] MojUstav [on-line]. [dostęp 2015-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-01)].