Krew Chrystusa zbierana przez św. Franciszka

Krew Chrystusa zbierana
przez św. Franciszka
Autor	Carlo Crivelli
Data powstania	ok. 1490-1500
Medium	tempera i złoto na desce
Wymiary	20 × 16,3 cm
	Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Museo Poldi Pezzoli

Krew Chrystusa zbierana przez św. Franciszka – obraz włoskiego malarza renesansowego Carla Crivellego z ok. 1490–1500.

Historia

Nie jest znana historia powstania dzieła. Prawdopodobnie należało do któregoś z franciszkanów i było przez niego używane w celach religijnych. Ślady zawiasu na drewnianym spodzie sugerują, iż obraz był wyposażony w pokrywę. W czasie prac restauracyjnych odkryto w dolnej części po lewej stronie podpis autora. Podpisujący nazwał siebie MILES VERUS (łac. kawaler prawdziwy), co pozwala na datowanie dzieła po roku 1490. W 1490 Ferdynand II z Neapolu nadał malarzowi tytuł rycerski^[1]. Podpis w całości: OPUS CAROLI CRIVELLI VENETI / MILES VERUS.

Opis i styl

Mimo niewielkich rozmiarów obraz jest bardzo bogaty w szczegóły, jak prawdziwa miniatura. Artysta namalował kolumnę ubiczowania ze sznurami do skrępowania skazanego, włócznię, którą przebito Chrystusowi bok, kij z gąbką nasączoną żółcią. Stojący Chrystus trzyma krzyż, do którego poziomej belki przybite są pozostałe narzędzia męki (gwoździe, korona cierniowa, bicze). Zbawiciel prawą ręką wskazuje na ranę w boku, z której tryska krew. Św. Franciszek z Asyżu klęczy i do trzymanego przez siebie kielicha zbiera spływający strumień. Artysta zaznaczył stygmaty na stopach Biedaczyny. Adamaszkowa tkanina w tle niejako izoluje postacie od miejsca, w którym zostały przedstawione. To zabieg dobrze znany w weneckim malarstwie tego okresu. Obie postacie spoglądają na siebie. Pozbawione liści drzewo ma symbolizować śmierć, ale nie ostateczną.

Temat Krwi Pańskiej i jej Bożej natury w ciągu trzech dni przebywania Jezusa w otchłani wzbudzał w okresie powstania dzieła szereg dyskusji. Do najsławniejszych należała kontrowersja pomiędzy franciszkaninem św. Jakubem z Marchii i dominikaninem Jakubem z Brescii, której kontynuacji zaniechał papież Pius II, wydając 1 sierpnia 1464 bullę Ineffabilis summi providentia Patris^[2]. Papież zakazywał dalszego spierania się, pozostawiając wiernym możliwość osobistego kultu. W ikonografii katolickiej temat ten jest rzadki. Występował przede wszystkim w dziełach powstających pod wpływem szkoły weneckiej (np. Krew Odkupiciela Giovanniego Belliniego z 1460-1465^[3] czy Chrystus między aniołami i narzędziami Męki Vittore Carpacciego z 1496). Przedstawienie św. Franciszka, zbierającego Krew Pańską jest tematem niezwykle rzadkim, jeśli nie jednorazowym w swoim rodzaju. Motyw ten musiał być szczególnie bliski zamawiającemu dzieło.

Na odwrocie znajduje się ślad po zarysie jakiegoś symbolu heraldycznego.

Przypisy

↑ Alistair Smith, Anthony Reeve, Christine Powell, Aviva Burnstock. An Altarpiece and its Frame: Carlo Crivelli's „Madonna della Rondine”. „National Gallery Technical Bulletin”. 13, s. 28-43, 1989. Londyn: The National Gallery. ISSN 0140-7430.
↑ Heinrich Denzinger: Enchiridion Symbolorum (edizione bilingue). Wyd. 4. Bolonia: Edizioni Dehoniane, 2003, s. 607. ISBN 88-10-20562-6.
↑ The Blood of the Redeemer. www.nationalgallery.org.uk. [dostęp 2014-02-02]. (ang.).

Bibliografia

Pietro Zampetti, Carlo Crivelli, Nardini Editore, Florencja 1986.

[1] Alistair Smith, Anthony Reeve, Christine Powell, Aviva Burnstock. An Altarpiece and its Frame: Carlo Crivelli's „Madonna della Rondine”. „National Gallery Technical Bulletin”. 13, s. 28-43, 1989. Londyn: The National Gallery. ISSN 0140-7430.

[2] Heinrich Denzinger: Enchiridion Symbolorum (edizione bilingue). Wyd. 4. Bolonia: Edizioni Dehoniane, 2003, s. 607. ISBN 88-10-20562-6.

[3] The Blood of the Redeemer. www.nationalgallery.org.uk. [dostęp 2014-02-02]. (ang.).

[1]

[2]

[3]