Lichtewerden
Lichtewerden – niemiecki nazistowski podobóz Auschwitz-Birkenau, zlokalizowany w miejscowości Světlá Hora[2].
| Podobóz Auschwitz-Birkenau | |
| Odpowiedzialny | |
|---|---|
| Rozpoczęcie działalności |
11 listopada 1944 |
| Zakończenie działalności |
6 maja 1945 |
| Terytorium |
okupowana Czechosłowacja (Protektorat Czech i Moraw) |
| Miejsce | |
| Liczba więźniów |
321 (stan na 30 grudnia 1944) |
| Narodowość więźniów |
głównie Żydzi |
| Liczebność personelu | |
| Komendanci |
nieznany, prawdopodobnie SS Oberscharführer Hans Reeg |
| Wyzwolony przez | |
|
8 maja 1945 | |
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego  | |
Położenie na mapie Czech  | |
 50°02′59,996″N 17°25′00,120″E/50,049999 17,416700
| |
Podobóz został założony na terenie działającej od 1864 w czeskiej miejscowości Světlá Hora fabryki nici, należącej do firmy Gustav Adolf Buhl und Sohn. Już w 1943 na terenie fabryki powstał obóz pracy, zorganizowany przez Organizację Schmelta. Więźniów rozładowywano na pobliskiej stacji kolejowej, a następnie transportowano do obozu zlokalizowanego w centrum miejscowości[1].
Zabudowania obozowe zostały przejęte przez KL Auschwitz w 1944[3]. Pierwszy transport z więźniarkami trafił do nowo powstałego podobozu 11 listopada 1944. Były to Żydówki polskie, czeskie i słowackie w liczbie około 300[3]. Przez cały czas istnienia Lichtewerden ich liczba nie zmieniała się, 30 grudnia 1944 wynosiła 321[1].
Podobóz składał się z czterech baraków – dwóch mieszkalnych i dwóch z kuchnią, łaźnią i magazynem. Całość otaczało ogrodzenie z elektrycznego drutu kolczastego, z drewnianymi wieżami strażniczymi umieszczonymi w narożnikach[3].
Więźniarki pracowały przy urządzeniach nawijających przędzę oraz w przędzalni lnu. Część z nich zajmowała się gotowaniem i sprzątaniem w obozie, a inna – ważeniem i przenoszeniem 50-kilogramowych bawełnianych bel. Ostatnia z wymienionych prac była najtrudniejsza, więźniarki często traciły przy niej przytomność[1][3].
Warunki w obozie były o wiele lepsze niż w Auschwitz. Przede wszystkim więźniarki miały w barakach o wiele więcej miejsca dla siebie. Nie odnotowano w nim też żadnych epidemii chorób zakaźnych. Stosunkowo łatwy był również kontakt z ludnością cywilną. Początkowo nie był on częsty (mieszkańcy obawiali się, że zostaną wywiezieni do Oświęcimia[1]), później jednak, aby zdobyć żywność, więźniarki szyły ubrania, które później sprzedawały cywilom. Pomagał w tym zaprzyjaźniony strażnik, który wynosił ubrania poza teren obozu. Przynajmniej raz odbyła się selekcja, po której niezdolnych do pracy wywieziono do komór gazowych w macierzystym obozie. Za zbuntowanie się, sabotaż lub niesubordynację stosowano różne kary. Jedną z nich było bicie płaszcza. Więźniarki stały ubrane w płaszcze, a strażnik obozowy bił je pałką[1]. Prawdopodobny komendant obozu, Hans Reeg, nie był lubiany. Więźniarki nazywały go „Schnauze”, ponieważ na wszelkie pytania odpowiadał „Halt die Schnauze!” (stul pysk!)[3].
Załoga podobozu nie miała żadnego planu ewakuacji. Hans Reeg chciał wyprowadzić więźniarki do lasu, a następnie rozstrzelać. Takiemu rozwiązaniu sprzeciwił się miejscowy burmistrz, obawiając się zemsty Armii Czerwonej. Ostatecznie, 6 maja 1945, załoga obozu postanowiła opuścić go w cywilnych ubraniach[1][3]. Więźniowie, obawiając się oszustwa, mimo informacji o tym, że są wolni, postanowili nie opuszczać obozu do jego wyzwolenia dwa dni później przez Armię Czerwoną[1].
Pozostałością po obozie są dwa murowane baraki, służące współcześnie jako budynki mieszkalne. Na terenie, gdzie przebywali więźniowie, wybudowano stadion piłkarski. Na terenie w sąsiedztwie stadionu dostrzegalne są fragmenty fundamentów dawnych baraków oraz podłóg. Zachowała się także część budynków fabryki nici. Nie ma też żadnej formy upamiętnienia obozu w miejscowości[1].