Lista pierwszych startów orbitalnych według państw
(Przekierowano z Lista pierwszych startów orbitalnych według krajów)
Pomimo że wiele krajów buduje własne sztuczne satelity, jedynie dziewięć z nich jest w stanie umieścić je na orbicie za pomocą własnej rakiety nośnej. Liczba ta jednak nie jest pewna. Rosja i Ukraina przejęły po upadku Związku Radzieckiego w 1991 r. jego zakłady wytwórcze sprzętu kosmicznego, w tym rakiet nośnych (Ukraina nie dysponuje jednak własnym kosmodromem). Natomiast dwa państwa europejskie, Francja i Wielka Brytania prowadziły własne programy kosmiczne do momentu powołania Europejskiej Agencji Kosmicznej ESA, włączając się w europejski program kosmiczny.
Lista pierwszych startów orbitalnych według krajów
edytujLp. | Kraj | Satelita | Rakieta | Kosmodrom | Data (UTC) |
---|---|---|---|---|---|
1 | Związek Radziecki[i] | Sputnik 1 | Sputnik PS | Bajkonur, ZSRR (obecnie Kazachstan) | 4 października 1957 |
2 | Stany Zjednoczone | Explorer 1 | Juno I | Cape Canaveral Air Force Station, Floryda, Stany Zjednoczone | 1 lutego 1958 |
3 | Francja[ii] | Astérix | Diamant A | Hammaghir, Algieria | 26 listopada 1965 |
4 | Japonia | Ōsumi | Lambda 4S | Uchinoura, Japonia | 11 lutego 1970 |
5 | Chiny | Dong Fang Hong 1 | Chang Zheng 1 | Jiuquan, Chiny | 24 kwietnia 1970 |
6 | Wielka Brytania[iii] | Prospero X-3 | Black Arrow | Poligon w Woomera, Australia | 28 października 1971 |
— | Europejska Agencja Kosmiczna[iv] | CAT 1 | Ariane 1 | Kourou, Gujana Francuska | 24 grudnia 1979 |
7 | Indie | Rohini 1 | Satellite Launch Vehicle (SLV) | Sriharikota, Indie | 18 lipca 1980 |
8 | Izrael | Ofeq 1 | Shavit | Palmachim, Izrael | 19 września 1988 |
— | Ukraina[v][vi] | Strieła-3 (6 rosyjskich satelitów) | Cyklon-3 | Plesieck, Rosja | 28 września 1991 |
— | Rosja[v] | Kosmos 2175 | Soyuz-U | Plesieck, Rosja | 21 stycznia 1992 |
9 | Iran | Omid | Safir-2 | Semnan, Iran | 2 lutego 2009 |
10 | Korea Północna[vii] | Kwangmyŏngsŏng-3 | Unha-3 | Sohae, Korea Północna | 12 grudnia 2012 |
11 | Korea Południowa | Satelita atrapa (1,3 tony), satelita do weryfikacji wydajności (180 kg, z 4 satelitami kostkowymi) | Nuri | Naro, Korea Południowa | 21 czerwca 2022[3] |
- ↑ Program kosmiczny Związku Radzieckiego po jego rozpadzie został przejęty przez Rosję.
- ↑ Francja korzystała początku z kosmodromu w Algierii, która stanowiła wcześniej (zanim wystrzelono satelitę) terytorium francuskie. Swój kolejny kosmodrom w Gujanie Francuskiej Francja udostępniła ESA.
- ↑ Wielka Brytania wystrzeliła samodzielnie tylko jednego satelitę, korzystała z kosmodromu w Australii. Później włączyła się w prace ESA.
- ↑ ESA została utworzone przez kraje europejskie, obecnie głównie należące do Unii Europejskiej. Podstawową rakietą ESA jest rodzina rakiet Ariane.
- ↑ a b Rosja i Ukraina otrzymały przemysł kosmiczny po rozpadzie Związku Radzieckiego jako jego sukcesorzy.
- ↑ Ukraina dostarcza rakiety Rosji, natomiast zasadniczo nie używa ich do wynoszenia własnych satelitów.
- ↑ Wcześniej Korea Północna ogłosiła pomyślny start satelity Kwangmyŏngsŏng-1 31 sierpnia 1998 rakietą Taepodong-1 z kosmodromu Musudan-ri, jednak nie został on potwierdzony. Również start 5 kwietnia 2009 satelity Kwangmyŏngsŏng-2 nie został nigdy potwierdzony[1][2].
Inne
edytujStarty nieudane
edytuj- Brazylia przeprowadziła trzy nieudane starty rakiet. Ostatni z nich, start rakiety VLS-1 22 sierpnia 2003 na kosmodromie w Alcântarze spowodował śmierć 21 osób.
- Korea Południowa podjęła pierwszą próbę wyniesienia satelity STSAT-2 za pomocą rosyjsko-południowokoreańskiej rakiety Naro-1 (KSLV-1) z kosmodromu w Naro 25 sierpnia 2009. Satelita jednak nie osiągnął orbity na skutek awarii rakiety. Drugi start 10.06.2010 również nie zakończył się sukcesem z powodu utraty kontroli nad rakietą[4].
Starty komercyjne
edytuj- Sea Launch – konsorcjum przedsiębiorstw ze Stanów Zjednoczonych, Rosji, Ukrainy i Norwegii: Boeing, Aker Kværner, RKK Energia, Jużmasz i Biuro Konstrukcyjne Jużnoje. Pierwszy lot demonstracyjny odbył się 27.03.1999 z rakietą ukraińsko-rosyjską Zenit-3SL z wyrzutni zainstalowanej na platformie oceanicznej Ocean Odyssey, znajdującej się Pacyfiku. Konsorcjum przeprowadziło dużą liczbę startów.
- SpaceX – amerykańskie przedsiębiorstwo rozwijające rodzinę rakiet Falcon (Falcon 1 i 9), które zawarło kontrakt z NASA na dostawy dla ISS.
Projekty
edytuj- Korea Południowa będzie kontynuować prace nad rakietą nośną we współpracy z Rosją.
- Brazylia ogłosiła plan kontynuowania prac nad rakietą VLS-1[5][6].
- Prywatna spółka ARCA z Rumunii pracuje nad kilkoma wersjami rakiet HAAS oraz samolotem rakietowym do lotów na dużych wysokościach[7].
- Indonezja zamierza pracować nad rakietami RPS-420 (Pengorbitan) i RX-550.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ North Korea fires long-range rocket: reports – The Sydney Morning Herald
- ↑ North Korea space launch 'fails' – BBC World News
- ↑ South Korea succeeds in 2nd home-developed space rocket attempt - Nikkei Asia [online], nikkei.com [dostęp 2024-04-24] (ang.).
- ↑ South Korean rocket 'explodes' – BBC News
- ↑ Brazil hopes to launch satellite rocket in 2011: report Space Daily
- ↑ Começam as obras para a reconstrução da Torre Móvel de Integração. Agência Espacial Brasileira. [dostęp 2014-07-14]. (port.).
- ↑ ARCA. arcaspace.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-18)]. (ang. • rum.)
Bibliografia
edytuj- Loty kosmiczne (pol.)