Manifest praski (1996)
Manifest praski (esperanto: Praga Manifesto de la movado por la internacia lingvo; dosłownie: Manifest praski ruchu [esperanckiego] na rzecz języka międzynarodowego, w skrócie: Praga Manifesto) – deklaracja przygotowana przez Światowy Związek Esperantystów (UEA), przyjęta podczas 81. Światowego Kongresu Esperanto w Pradze, określająca obszary działania ruchu esperanckiego[1].
| Państwo | |
|---|---|
| Data utworzenia |
1996 |
| Cel |
określenie celów działania ruchu esperanckiego |
Historia edytuj
Manifest przygotowany przez Marka Fettesa, został zaakceptowany przez Komitet UEA[2]. Treść manifestu została odczytana przez Marka Fettesa 20 lipca 1996, podczas uroczystej inauguracji 81. Światowego Kongresu Esperantystów w Pradze. Po przeczytaniu zaapelował on do uczestników kongresu o podpisywanie dokumentu[3]. Manifest praski skierowany był do „wszystkich rządów, organizacji międzynarodowych i ludzi dobrej woli”[1], była to druga po Deklaracji Bulońskiej deklaracja określająca cele ruchu esperanckiego[1]. Manifest, skierowany w swoim założeniu przede wszystkim do osób nie znających esperanta, został zaraz po jego przyjęciu przetłumaczony na języki: angielski, czeski, francuski, niemiecki, hiszpański, węgierski, niderlandzki, portugalski oraz łaciński[4][5]. Wkrótce manifest został przetłumaczony na dalsze kilkadziesiąt języków i rozpowszechniony na wiele sposobów, w tym wydrukowany w wielu gazetach[5].
Manifest podpisało ponad 13 tysięcy osób (do 31 marca 2000 zebrano 13 437 podpisów)[6].
W 1999 ukazało się wydawnictwo dotyczące praskiego manifestu, z tekstami wyjaśniającymi poszczególne punkty deklaracji. Autorami poszczególnych rozdziałów są: Frank Stocker, przewodniczący Germana Esperanto-Asocio w latach 1995-1999 (demokracja), prof. Duncan Charters (kształcenie ponadnarodowe), Katalin Smideliusz (skuteczność pedagogiczna), Renato Corsetti (wielojęzyczność), Uwe Joachim Moritz (prawa językowe), Mark Fettes (językowa różnorodność ) i Spomenka Štimec (emancypacja)[7].
Treść edytuj
Manifest praski składa się ze wstępu i 7 punktów[1].
Wstęp
Określa adresatów manifestu oraz deklarację ruchu esperanckiego dotyczącą dalszej pracy zmierzającej do osiągnięcia celów wskazanych w manifeście. Jednocześnie podkreślono 100-letnią historię esperanta, która udowodniła jego użyteczność.
W kolejnych punktach określone zostały główne obszary działania oraz zalety esperanta jako międzynarodowego środka komunikacji:
1. Demokracja
Wskazano na obecny system komunikacji językowej, stawiający część ludzi w uprzywilejowanej pozycji. Esperanto jest środkiem pozwalającym na równą i demokratyczną komunikację językową na całym świecie[3].
2. Kształcenie ponadnarodowe
Nauka esperanta nie jest związana z jakąkolwiek kulturą narodową[3].
3. Skuteczność pedagogiczna
Łatwość nauki esperanta w porównaniu z językami narodowymi[3].
4. Wielojęzyczność
Podkreślono wielojęzyczność uczestników ruchu esperanckiego oraz możliwość jaką daje esperanto - opanowanie innego języka niż własny, na wysokim stopniu komunikacji[3].
5. Prawa językowe
Esperanto daje możliwość zapobiegania nierównościom i konfliktom na tle językowym, w tym gwarancje równego traktowania niezależnie od używanego języka[3].
6. Językowa różnorodność
Ruch esperancki szanuje i wspiera różnorodność językową. Każdy język narodowy uważany jest za cenny i godny ochrony[3].
7. Emancypacja
Wyłączne używanie języków narodowych ogranicza człowieka. Esperanto jako powszechny środek komunikacji umożliwia uczestnictwo w społeczności nie ograniczającej się do lokalnej kultury[3].
Krytyka edytuj
Krytykę manifestu zawarł Ziko van Dijk (Marcus Sikosek) w książce „Esperanto sen mitoj”[8].
Linki zewnętrzne edytuj
Treść manifestu w kilkudziesięciu językach [1]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Aleksander Korĵenkov, Historio de Esperanto, Kaliningrad 2005, s. 105-106 (esperanto).
- ↑ Esperanta Civito | HeKo 686 4-C, 28 jul 18: Manifestoj fiaskas se ili produktas ekonomian bankroton [online], www.esperantio.net [dostęp 2022-05-12].
- ↑ a b c d e f g h Universala Esperanto-Asocio. PRAGAJ SONORILOJ n-ro 3 [online], uea.org [dostęp 2022-05-11] (esperanto).
- ↑ Universala Esperanto-Asocio. PRAGAJ SONORILOJ n-ro 11 [online], uea.org [dostęp 2022-05-11] (esperanto).
- ↑ a b Universala Esperanto-Asocio: Gazetaraj Komunikoj: Seplingva eldono de la Praga Manifesto [online], uea.org [dostęp 2022-05-11] (esperanto).
- ↑ Universala Esperanto-Asocio: Gazetaraj Komunikoj: Ĉiam pli da subskriboj al la Praga Manifesto [online], uea.org [dostęp 2022-05-11] (esperanto).
- ↑ Universala Esperanto-Asocio: Gazetaraj Komunikoj: Aperis studkajero pri la Manifesto de Prago [online], uea.org [dostęp 2022-05-11] (esperanto).
- ↑ Fabien van Mook, Esperanto sen mitoj [online], 1999.