Mapy glebowo-rolnicze

Mapy glebowo-rolnicze – jedne z map glebowych zawierające klasy gleby, kompleksy przydatności rolniczej gleb, rodzaje i gatunki gleb oraz wiele innych informacji. Służą do racjonalnej produkcji rolnej, ochrony środowiska oraz prac scaleniowych.

Charakterystyka edytuj

Mapy glebowe przedstawiają w formie graficznej zróżnicowanie gleb na płaszczyźnie. Mapy tworzy się stosując umowne znaki według ogólnych zasad kartografii. Mapy glebowe dzieli się według skali na małoskalowe ((przeglądowe) mniej niż 1:300 000), średnioskalowe (1:10 000-1:300 000) i wielkoskalowe ((szczegółowe) większe niż 1:10 000 np. 1:5000). Według treści dzieli się na:

glebowo-genetyczne, które przedstawiają rozmieszczenie poszczególnych jednostek systematyki gleb,
zasobności i potrzeb wapnowania – ich treść przedstawia klasy zasobności w P, K i Mg oraz potrzeby wapnowania,
glebowo-rolnicze, zawierają głównie kompleksy przydatności rolniczej gleb i klasy bonitacyjne, ale często zawierają też typy, rodzaje i gatunki gleb.
inne.

Mapy glebowo-rolnicze służą głównie do organizacji produkcji rolniczej.

Historia edytuj

W Polsce opracowano wiele map glebowych, w tym map glebowo-rolniczych, które zostały przedstawione w:

Mapa (atlas) gleb Polski w skali 1:300 000 (1956 r.)
Mapa gleb Polski w skali 1:1000000 (1959 r.)
Mapa gleb Polski w skali 1:500 000 (1972 r.)

Treść^[1] edytuj

1. Kompleksy przydatności rolniczej gleb na gruntach ornych i użytkach zielonych:

1 – Kompleks pszenny bardzo dobry
2 – Kompleks pszenny dobry
3 – Kompleks pszenny wadliwy
4 – Kompleks żytni bardzo dobry
5 – Kompleks żytni dobry
6 – Kompleks żytni słaby
7 – Kompleks żytni bardzo słaby
8 – Kompleks zbożowo-pastewny mocny
9 – Kompleks zbożowo-pastewny słaby
10 – Kompleks pszenny górski
11 – Kompleks zbożowy górski
12 – Kompleks owsiano-ziemniaczany górski
13 – Kompleks owsiano-pastewny górski
14 – Gleby orne przeznaczone pod użytki zielone
1z – Kompleks użytków zielonych bardzo dobrych i dobrych
2z – Kompleks użytków zielonych średnich
3z – Kompleks użytków zielonych bardzo słabych i słabych

2. Klasy bonitacyjne. Dla gruntów ornych klasy I, II, IIIa, IIIb, IVa, IVb, V, VI, VIRz, a dla użytków zielonych klasy I, II, III, IV, V, VI.

3. Rodzaje użytku:

R – gleby orne
Ł – łąki
Ps – pastwiska
RN – nieprzydatne rolniczo gleby, które nadają się pod zalesienie
N – nieużytki
Ls – lasy
Tz – tereny zabudowane
NW – wody nieużytki
W – wody

4. Typy i podtypy gleb^[a]:

(bez znaku) – gleby o niewykształconym profilu
A – gleby bielicowe i płowe (pseudobielicowe)
B – gleby brunatne właściwe
Bw – gleby brunatne wyługowane i kwaśne
C – czarnoziemy właściwe
Cd – czarnoziemy deluwialne
Cz – czarnoziemy zdegradowane i gleby szare
D – czarne ziemie właściwe
Dz – czarne ziemie zdegradowane i szare ziemie
G – gleby glejowe
E – gleby torfowo-mułowe i mułowo-torfowe
T – gleby torfowe i murszowo-torfowe
M – gleby murszowo-mineralne i murszowate
F – mady
R – rędziny o słabo wykształconym profilu
Rb – rędziny brunatne
Rc – rędziny próchniczne
Rd – rędziny deluwialne

5. Rodzaje i gatunki gleb:

(bez znaku) – gleby o niewykształconym profilu
żp – żwiry piaszczyste
żg – żwiry gliniaste
pl – piaski luźne
ps – piaski słabogliniaste
pgm – piaski gliniaste mocne
gl – glina lekka
gs – glina średnia
gc – glina ciężka
płz – utwory pyłowe zwykłe
płi – utwory pyłowe ilaste
ls – lessy i utwory lessowate zwykłe
li – lessy i utwory lessowate ilaste
i – iły
ip – iły pylaste

6. Gatunki mad i osadów deluwialnych:

bl – mady bardzo lekkie
l – mady lekkie
s – mady średnie
c – mady ciężkie
bc – mady bardzo ciężkie
dbl – deluwia bardzo lekkie
dl – deluwia lekkie
ds – deluwia średnie
dc – deluwia ciężkie
dbc – deluwia bardzo ciężkie

7. Rodzaje rędzin

(bez znaku) – rędziny węglanowe
(obrócony kwadrat)- rędziny gipsowe

8. Gatunki i rodzaje gleb wytworzonych ze skał masywnych

sz – gleby szkieletowe
sk – gleby skaliste
g – gleby gliniaste
p – gleby piaszczyste
pł – gleby pyłowe
i – gleby ilaste

Dalszy podział na gatunki glebowe przebiega (w miarę możliwości) jak na glebach wytworzonych ze skał osadowych luźnych.

(trójkąt) – gleby wytworzone ze skał krystalicznych
(koło) – gleby wytworzone ze skał osadowych o spoiwie niewęglanowym
(kwadrat) – gleby wytworzone ze skał osadowych o spoiwie weglanowym

9. Rodzaje gleb torfowych i mułowo-torfowych

n – torfy niskie
v – torfy przejściowe i wysokie
mt – gleby mułowo-torfowe
tm – gleby torfowo-mułowe

10. Oznaczenie miąższości gleb wytworzonych ze skał masywnych

(bez znaku) – gleby głębokie (powyżej 50 cm)
= – gleby średniogłębokie (25–50 cm)
– – gleby płytkie (poniżej 25 cm)

11. Oznaczenie zmiany składu granulometrycznego w glebach wytworzonych ze skał osadowych luźnych

· – zmiana uziarnienia następuje do głębokości 50 cm
: – zmiana uziarnienia następuje na głębokości 50–100 cm
– zmiana uziarnienia następuje na głębokości 100–150 cm
o 12 – lokalizacja i numer opisanej odkrywki
o 11 (w okręgu) – lokalizacja numer opisanej odkrywki z której pobrano próbki do analizy
${\frac {10}{3,2}}$ – ${\frac {nrkonturu}{powierzchnia(ha)}}$

Do map glebowo-rolniczych dołącza się też aneksy. W aneksach umieszcza się pozostałe informacje, których uwzględnienie mogłoby zmniejszyć przejrzystość i czytelność mapy.

Przykłady edytuj

4Bk (↑w liczniku) pgm.gs (↓w mianowniku) → ↑ 4 Kompleks żytni bardzo dobry Bk gleby brunatne (?) kwaśne ↓ pgm piaski gliniaste mocne do głębokości 25 cm .gs glina średnia do głębokości 50 cm (jedna kropka)
2zDd (↑) płz.pgl (↓) → ↑ 2z Kompleks użytków zielonych średnich D Czarne ziemie d (?) deluwialne ↓ płz utwory pyłowe zwykłe do 25 cm; .pgl piaski gliniaste (?) luźne do 50 cm (jedna kropka)
5A (↑) pgl:gl (↓) → ↑ 5 Kompleks żytni dobry A Gleby bielicowe i pseudobielicowe ↓ pgl piaski gliniaste (?) luźne do 50 cm :gl glina do 100 cm (dwie kropki)

Zastosowanie edytuj

Mapy glebowo-rolnicze w skali 1:5000 mają zastosowanie w następujących dziedzinach:

ochrona gleb
planowanie przestrzenne
projektowanie melioracji rolnych
prace scaleniowe
optymalizacja nawożenia
struktura zasiewów
opracowywania planów urządzeniowo-rolnych gospodarstw i planów rozwoju wsi
kontraktacja produkcji roślinnej
zastosowanie odpowiednich maszyn rolniczych

Cyfrowe mapy glebowo-rolnicze edytuj

Przykładowa mapa wektorowa (podane są typy gleb i kompleksy przydatności rolniczej gleb)

Mapy cyfrowe są modelem przestrzeni geograficznej zapisanym w postaci cyfrowej, który to model zachowuje informację o cechach obiektów oraz ich położeniu. Dzieląc mapy cyfrowe pod względem sposobu zapisu można wyróżnić mapy wektorowe i rastrowe^[2].

Mapy rastrowe edytuj

Mapy wektorowe edytuj

Mapa wektorowa jest opracowywana na podstawie map analogowych, ponieważ nie ma do jej opracowania uniwersalnych, ogólnopolskich identyfikatorów. Do sporządzania map wektorowych wykorzystuje się mapy papierowe w skali 1:5000 lub 1:25 000. Tworzenie map zlecają urzędy marszałkowskie, które są również ich dysponentem^[2].

Uwagi edytuj

↑ Opis zgodny z systematyką z 1989 r.

Przypisy edytuj

↑ Andrzej Mocek, Stanisław Drzymała: Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2010, s. 360-368. ISBN 978-83-7160-586-4.
↑ ^a ^b Beata Medyńska-Gulij: Kartografia i geowizualizacja. Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2011. ISBN 978-83-01-16716-5.

Bibliografia edytuj

Tadeusz Witek: Mapy glebowo-rolnicze oraz kierunki ich wykorzystania. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1973.
Andrzej Mocek, Stanisław Drzymała: Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2010, s. 360-368. ISBN 978-83-7160-586-4.

[autonazwa1-2] Opis zgodny z systematyką z 1989 r.

[B-1] Andrzej Mocek, Stanisław Drzymała: Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2010, s. 360-368. ISBN 978-83-7160-586-4.

[a-3] Beata Medyńska-Gulij: Kartografia i geowizualizacja. Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2011. ISBN 978-83-01-16716-5.

[1]

[a]

[2]