Masakra w Mosonmagyaróvárze

Masakra w Mosonmagyaróvár – masakra ludności cywilnej dokonana przez funkcjonariuszy komunistycznej służby bezpieczeństwa ÁVO w mieście Mosonmagyaróvár podczas powstania węgierskiego w 1956.

Masakra w Mosonmagyaróvárze
Ilustracja
Fragment pomnika ofiar
Państwo

 Węgry

Miejsce

Mosonmagyaróvár

Data

26 października 1956

Liczba zabitych

52–100

Liczba rannych

86–250

Typ ataku

masakra

Sprawca

Államvédelmi Hatóság

brak współrzędnych

Trzy dni po wybuchu powstania w Budapeszcie, 26 października 1956, na ulice Mosonmagyaróváru (pięciotysięcznego miasta w pobliżu granicy z Austrią) wyszło około 25% jego mieszkańców, protestując przeciwko komunistycznemu bezprawiu. Tłum, śpiewający patriotyczne pieśni, skierował się na ratusz, by wyartykułować żądanie zakończenia rządów stalinowskich. Wśród demonstrantów było wiele kobiet i dzieci. Punktem zapalnym było żądanie zdjęcia czerwonej gwiazdy z budynku lokalnej siedziby ÁVO, skierowane do porucznika Stefko. Odpowiedzią była salwa z karabinów maszynowych oddana do zgromadzonych, w wyniku której zginęło według różnych źródeł 52[1], 85[2] lub 100[3] osób, a rannych zostało 86[1] lub 250[3] ludzi.

Zaistniała sytuacja rozwścieczyła mieszkańców miasta, którzy otoczyli gmach tajnej policji. Większość zabójców zbiegła, ale czterech sprawców masakry nadal pozostawało w budynku. Interwencja uzbrojonego oddziału powstańczego pozwoliła zbiec również ciężko rannemu porucznikowi Stefko, ale pozostali funkcjonariusze aparatu bezpieczeństwa zostali na miejscu zlinczowani. Następnego dnia w mieście rozniosła się wieść, że wydający rozkaz strzelania Stefko żyje i znajduje się w lokalnym szpitalu. Tłum wyniósł go na noszach i zlinczował, a ciało zostało powieszone na drzewie za nogi na ówczesnej ulicy Lenina[1]. Czyn ten (i inne lincze na komunistach) był krytykowany przez gazety w czasie powstania, co nie zmienia faktu, że za całość wydarzeń odpowiada komunistyczna ÁVO[2].

Większość wyższych rangą sprawców nie została nigdy ukarana za tę zbrodnię, a po 1991 ustawa Zétényia–Takácsa (Zétényi–Takács-féle igazságtételi törvényjavaslat), zakładająca konieczność ukarania sprawców zbrodni komunistycznych została uchylona przez Sąd Konstytucyjny (dla etycznej chwały ukarania przestępcy nie warto ryzykować prawnych gwarancji naszego konstytucyjnego państwa). Karaniu sprawców masakr z 1956 przeciwny był m.in. ówczesny prezydent Węgier Árpád Göncz[3].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Wydawnictwo Podziemne, Michał Bąkowski, Powstanie węgierskie i narodziny sowieckiej strategii. Część V
  2. a b George Gömöri, Węgry po dwudziestu latach, w: Kultura, nr 1/2-1977, Paryż, s.142
  3. a b c Dan Richardson, Węgry, Joanna Białko, Charles Hebbert, wyd. 3, Bielsko-Biała: Pascal, 1999, s. 238, ISBN 83-87696-50-1, OCLC 749295312.