Metoda ewolucyjno-porównawcza

Metoda ewolucyjno-porównawcza – jedna z historycznych metod badań empirycznych, stosowana bardzo często w innych (poza historią) naukach o człowieku: antropologii kulturowej, archeologii.

Metoda ta była najczęściej stosowana od drugiej połowy XIX wieku do połowy XX wieku, obecnie uchodzi za anachroniczną.

Najbardziej znani przedstawiciele: James Frazer, Lewis Morgan, Herbert Spencer.

Metoda ta wywodzi się z przyjęcia następujących założeń o świecie:

  • Świat jest zmienny.
  • Zmienność jest ukierunkowana (ma charakter postępu lub regresu).
  • Zmienność jest konsekwentna.
  • Wszystkie zjawiska zmieniają się w jeden sposób zatem możliwe jest ich porównywanie.

W przypadku badań nad historycznymi stanami kultury (historycznych i antropologicznych) stosowanie tej metody polega na:

  • określeniu na jakim „etapie” znajduje się badana kultura,
  • porównywanie jej do innych kultur, gdy znajdowały się na tym samym etapie.

Stąd brało się założenie, że np. jeżeli stwierdzamy, że Aborygeni australijscy używają narzędzi podobnych do tych, które używano w Europie 30 tys. lat temu, to ich kultura „znajduje się” na tym samym etapie co kultura ludów Europy w okresie górnego paleolitu.

Bibliografia

edytuj
  • J.B. Bury, Idea of Progress an Inquiry Into Its Origin and Growth, New York 2002.
  • J. Fracchia, R.C. Lewontin, Does Culture Evolve?, „History & Theory”, 1999, Tom. 38 nr 4, s. 52-79.
  • W.H. Mcneill, Passing Strange: The Convergence of Evolutionary Science With Scientific History, „History&Theory” 40 (February 2001), 1-15.
  • Wiktor Werner, Antropologia wiedzy; dylemat historyczności, [w:] Bożena Płonka-Syroka (red.), Nauka i społeczeństwo w stulecie szczególnej teorii względności Alberta Einsteina (1905–2005), wyd. DiG, Warszawa 2006, s. 119-135.
  • Wiktor Werner, Skandal ewolucji, idea ewolucji. O medialnym i ideologicznym aspekcie dyskusji wokół hipotezy ewolucyjnej, „Roczniki Antropologii Wiedzy”, rocznik I(2004), s. 57-70.