Mięśnie aksillarne
Mięśnie aksillarne (łac. musculi axillares) – występujące w tułowiu owadów mięśnie łączące pleury ze sklerytami aksillarnymi lub płytką aksillarną.
Mięśnie aksillarne odpowiadają za bardziej złożone niż "góra-dół" ruchy skrzydeł, a u nowoskrzydłych także za ich składanie nad odwłokiem[1][2].
U nowoskrzydłych i jętek mięśnie aksillarne zaczepiają się na sklerytach aksillarnych położonych w aksillarnym polu skrzydła i są jedynymi mięśniami bezpośrednio połączonymi z nasadą skrzydła. Wśród nowoskrzydłych tylko muchówki dysponują mięśniem zaczepionym o pierwszy skleryt aksillarny. U przedstawicieli bzygowatych mięsień ów składa się z dwóch części, z których jedna bierze swój początek na episternicie, a druga za listewką pleuralną. Punkt zaczepu obu z nich jest wspólny, położony na wewnętrznej krawędzi pierwszego sklerytu aksillarnego. Mięsień ten ciągnąc ów skleryt skręca go ku górze na stawie łączącym go z tergum i tym samym może brać udział w zginaniu skrzydła[2].
Mięsień zaczepiony na nasadzie trzeciego sklerytu aksillarnego występuje wśród owadów uskrzydlonych powszechnie i u nowoskrzydłych bierze udział bezpośrednio w składaniu skrzydła. W podstawowej formie ma postać pojedynczego pęku włókien mięśniowych wychodzącego z listewki pleuralnej, ale jego rozmiary mogą być różne i może się składać z rozgałęzień biorących początek na episternicie, listewce pleuralnej i epimerycie. Skurcz mięśnia powoduje u nowoskrzydłych obrót trzeciego sklerytu aksillarnego grzbietowo i do wewnątrz na swoim dosiebnym stawie, wskutek czego część skrzydła (powierzchnia alarna) składa się ku tyłowi wzdłuż bazalnej linii zgięcia (łac. plica basalis, zachodząc na pole aksillarne[2].
U ważek mięśnie aksillarne nie służą składaniu skrzydeł i zaczepiają na tylnej części jednolitej płytki aksillarnej[2].
Do mięśni aksillarnych śródtułowia (I pary skrzydeł) należą: musculus mesanepisterno-axillaris, musculus mesepimero-axillaris secundus i musculus mesepimero-axillaris tertius, a do mięśni aksillarnych zatułowia (II pary skrzydeł) musculus metanepisterno-axillaris, musculus metepimero-axillaris secundus i musculus metepimero-axillaris tertius[3][4].
Przypisy edytuj
- ↑ Ryszard Szadziewski, Przemysław Trojan: Nadgromada: owady s.l. – insecta s.l. (sześcionogi – Hexapoda). W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 61-64.
- ↑ a b c d X: The Wings. W: R. E. Snodgrass: Principles of Insect Morphology. Cornell University Press, 1935.
- ↑ Sebastian Büsse, Thomas Hörnschemeyer. The thorax musculature of Anisoptera (Insecta:Odonata) nymphs and its evolutionary relevance. „BMC Evolutionary Biology”. 13:237, 2013.
- ↑ Rebecca Klug, Anatomie des Pterothorax der Phasmatodea, Mantophasmatodea und Embioptera und seine Bedeutung für die Phylogenie der Polyneoptera (Insecta), Dissertation zur Erlangung des Doktorgrades der Mathematisch-Naturwissenschaftlichen Fakultäten der Georg-August-Universität zu Göttingen, Göttingen 2007 [dostęp 2018-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2015-07-19].