Mienszykow w Bieriozowie

obraz Wasilij Surikow

Mienszykow w Bieriozowie (oryg. ros. Меншиков в Берёзовe) – obraz olejny Wasilija Surikowa, namalowany w 1883.

Mienszykow w Bieriozowie
Меншиков в Берёзовe
Ilustracja
Autor

Wasilij Surikow

Rodzaj

scena rodzajowa

Data powstania

1883

Medium

olej na płótnie

Wymiary

169 × 204 cm

Miejsce przechowywania
Miejscowość

Moskwa

Lokalizacja

Galeria Tretiakowska

Okoliczności powstania obrazu

edytuj

Wasilij Surikow był zafascynowany historią Rosji, której poświęcił większą część swojej aktywności artystycznej. Szczególnie interesowały go przełomowe wydarzenia w dziejach kraju oraz ludzie, którzy je współtworzyli. Wśród tych postaci był również Aleksandr Mienszykow, którego kariera dworska, a następnie upadek stały się inspiracją dla namalowania obrazu przedstawiającego dawnego wszechwładnego faworyta na zesłaniu, na krótko przed śmiercią[1].

Scena przedstawiona na obrazie rozgrywa się w prostej chłopskiej chacie w Bieriozowie – miejscu zesłania obalonego Mienszykowa. Mężczyzna siedzi na krześle w długim płaszczu, nieruchomo wpatrując się przed siebie. Jego twarz wyraża walkę wewnętrzną, złość i bunt, co podkreśla jeszcze zaciśnięta pięść jego lewej dłoni. Do kolan ojca przypada jego córka Maria, ubrana w ciemne futro, niedoszła żona cara Piotra II. Blada twarz dziewczyny jest pełna żalu z powodu utraconych marzeń i dostatniego życia; oblicze Marii wyraźnie odcina się od jej ciemnego ubioru. Mienszykow i jego córka tworzą jedną grupę, zestawioną na zasadzie kontrastu: podczas gdy on nie traci wewnętrznej siły i woli walki, ona pogrążona jest w rozpaczy i nostalgii[1]. Nieco dalej od ojca ukazani zostali jego syn i druga córka Aleksandra. Dziewczynka, pogrążona w lekturze, ubrana jest w długą suknię; jej twarz wyraża spokój i częściowo także energię, jaka dominuje w postaci Mienszykowa. Syn natomiast ukazany został jako człowiek całkowicie pozbawiony inicjatywy: tępo wpatruje się w blat stołu, wspierając głowę na dłoni[1].

Surikow z dużym realizmem oddał wygląd wyposażenia chłopskiej chaty, w której żyją zesłańcy: składa się ono jedynie ze stołu i stojącej na nim świecy, prostego łóżka, niedźwiedziej skóry na podłodze, krzeseł oraz kącika z ikonami. Jedynym źródłem światła w niskiej izbie jest prostokątne, brudne okno. Ograniczona przestrzeń obrazu potęguje wrażenie uwięzienia, ograniczenia ukazanych na obrazie postaci i pozostaje w silnym kontraście z energią, jaką emanuje monumentalizowana postać Mienszykowa[1].

Przypisy

edytuj