Mora (wojsko)
Mora (stgr. μόρα – dosł. „część”, lm morai) – największa jednostka organizacyjna armii spartańskiej, licząca pod koniec V wieku p.n.e. 1280 żołnierzy.
Armia spartańska składała się z sześciu mor (jazdy i hoplitów), każda pod dowództwem polemarcha. Jednostka ta dzieliła się na dwa lochosy po 640 ludzi, dowodzone przez lochagosów. Lochos dzielił się na cztery pentekostie, które składały się z czterech enomotii dowodzonych przez enomotarchów[1][2].
W źródłach historycznych jednostka ta pojawia się w 403 r. p.n.e. (Ksenofont, Historia grecka II 4,31) jako element nowej struktury organizacyjnej armii spartańskiej, przez badaczy obecnie interpretowany jako „dywizja”. Przyczyną tej zmiany miał być niedostatek ludzi zdolnych do noszenia broni, wynikły wskutek strat wojennych i klęsk żywiołowych w V stuleciu p.n.e. Dodatkowy powód mogły stanowić uwarunkowania strategiczne związane z obsadzaniem spartańskich garnizonów poza granicami własnego państwa; miały do tego służyć rotacyjnie wymieniane mory[3].
Niejednakowa ich liczebność uzależniona była często od okoliczności, np. od stopnia mobilizacji lub strat poniesionych wskutek walk, wypadków bądź chorób. Źródła starożytne podają różne wielkości zarówno samych mor – od 1000 do nawet 500 żołnierzy, jak i jednostek niższego rzędu[4]. Lochosy liczące od 500 do nawet 300 ludzi porównywane są do współczesnych batalionów, dowodzone przez pentekosterów jednostki (po 150 hoplitów) – do kompanii, a 35-osobowe enomotie do plutonów[5].
W późniejszych czasach liczebność oddziałów była niższa. Ksenofont w pierwszej ćwierci IV wieku p.n.e. podaje wielkość mory jako 576 hoplitów z lochosem liczącym tylko 144 ludzi, gdy pentekostia miała ich wówczas 72, a enomotia – 36[6].
Przypisy edytuj
- ↑ Słownik kultury antycznej 2012 ↓, s. 339.
- ↑ Ksenofont podaje, że zgodnie z podziałem wprowadzonym przez Likurga, „w każdej z obywatelskich mor jest jeden polemarcha, czterech lochagów, ośmiu pentekosterów i szesnastu enomotarchów” (Ustrój polityczny Sparty 11, 4).
- ↑ Nicolas Sekunda: Armia spartańska. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2019, s. 15.
- ↑ Rusch 2014 ↓, s. 163.
- ↑ Hammond 1994 ↓, s. 455.
- ↑ Rusch 2014 ↓, s. 291.
Bibliografia edytuj
- Słownik kultury antycznej. Ryszard Kulesza (red.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012. ISBN 978-83-235-0942-4.
- Scott M. Rusch: Wojny Sparty. Strategia, taktyka i kampanie 550-362 p.n.e. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2014. ISBN 978-83-7818-463-8.
- Nicholas G.L. Hammond: Dzieje Grecji. Wyd. 3. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1994. ISBN 83-06-02383-8.