Moschoforos

Moschoforos (gr. niosący cielę) – typ przedstawienia w starożytnej rzeźbie greckiej powstały w okresie archaicznym, jako postać wotanta niosącego na ramionach zwierzę ofiarne (młodego byczka).

Moschoforos z ateńskiego Muzeum Akropolu

Posąg ateński

Pochodzenie i historia

Najbardziej znanym przykładem tego typu przedstawienia jest przypisywana Fajdimiosowi rzeźba znaleziona w tzw. rumowisku perskim na Akropolu ateńskim. Dzięki zachowanej inskrypcji wiadomo, że stanowiła ekswoto (obiekt ofiarowany jako dar wotywny) z fundacji Rhombosa. Posąg wykonany jest z marmuru hymetyckiego, jego zachowana część ma wysokość 1,65 m. Najprawdopodobniej powstał w latach 570-560 p.n.e. Obecnie znajduje się w Muzeum Akropolu w Atenach.

Kompozycja

Posąg ukazuje brodatego ofiarnika z cielątkiem na barkach. Ledwie dostrzegalny, rozchylony chiton ukazuje tors mężczyzny. Obie postacie tworzą zwartą całość, co podkreślone zostało układem rąk człowieka i nóg zwierzęcia. Zwarta kompozycja posągu akcentującego fizyczny i duchowy związek człowieka ze zwierzęciem nawiązuje ikonograficznie do schematu mykeńskiego. Rzeźba jest ponadnaturalnej wielkości, co dodaje kompozycji metafizycznego monumentalizmu. Zwraca uwagę wyraz rozradowanej twarzy z wielkimi, okrągłymi oczami, będący przykładem tzw. uśmiechu archaicznego.

Typ ikonograficzny przedstawiający wotanta ze zwierzęciem ofiarnym, znany wcześniej z figurek wotywnych, wykazał poprzez wieki niezwykłą trwałość i historyczną ciągłość, aż do zaistnienia w ikonografii chrześcijańskiej w postaci Dobrego Pasterza.

Zobacz też

• kuros

Bibliografia

• Encyklopedia sztuki starożytnej. Warszawa: WAiF i Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 406-407, ISBN 83-01-12466-0 (PWN), ISBN 83-221-0684-X (WAiF).
• Alfred Twardecki: Słownik sztuki starożytnej Grecji i Rzymu. Warszawa: Unia Wydawnicza „Verum”, 1998, s. 127-128, ISBN 83-85921-75-3.
• Elżbieta Makowiecka: Sztuka grecka. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2017, s. 53-54, ISBN 978-83-23-50214-2