Wikipedia

O obyczajach Kościoła Katolickiego i obyczajach manichejczyków

O obyczajach Kościoła Katolickiego i obyczajach manichejczyków (łac. De moribus Ecclesiae catholicae et de moribus Manichaeorum) – wczesny anty-manichejski traktat Augustyna z Hippony. Rozpoczął go w Mediolanie ok. 387/388 r. niedługo po przyjęciu chrztu, dokończył w 389 r. w rodzinnej Tagaście, już po napisaniu komentarza Przeciwko manichejczykom komentarz do Księgi Rodzaju[1].

Treść edytuj

Augustyn pisał De moribus, mając świeżo w pamięci swe doświadczenia z okresu bycia słuchaczem w sekcie manichejskiej. W traktacie gorzko wyrażał się o braku zrozumienia przez manichejczyków tego, co ortodoksyjni chrześcijanie im mówili. Chrześcijański neofita widział w obcowaniu z nimi zastosowanie ewangelicznych słów Jezusa: „nie rzucajcie psom tego co święte” (Mt 7,6). Według Augustyna, nauczyciele sekty odpowiadali na nauczanie Kościoła zamiast argumentami, "szczekaniem". Mówił: „Nie gniewajcie się. Ja także szczekałem w odpowiedzi i byłem psem, gdy ludzie słusznie stosowali do mnie nie pokarm nauki, lecz kij odrzucenia (De moribus I,18.33)”[2].

Bezpośrednim celem napisania dzieła była obrona Starego Testamentu przed poglądami manichejskimi oraz ukazanie wyższości ascetyki chrześcijańskiej (I.1.1 - I.2.3.).

W pierwszej księdze, bardziej pozytywnej, pojednawczej, Autor omówił temat pragnienia szczęścia oraz zagadnienie prawa miłości (I.3.4-I.14.24). Przedstawił też cnoty kardynalne i zasady moralności Kościoła (I.15.46-I.29.61). Pod koniec pierwszej księgi Augustyn ukazał przykłady ascetów chrześcijańskich w Egipcie i Italii (I.30.62-I.35-80).

W drugiej księdze, znaczenie bardziej polemicznej, Augustyn skupił się na ukazaniu niższości praktyk ascetycznych manichejczyków. Augustyn poddał szczególnej krytyce manichejską doktrynę i praktykę tzw. „trzech pieczęci” realizowaną w życiu Wybranych sekty (II. 10. 19). [1]. Pierwszą pieczęcią była pieczęć ust – zakaz wypowiadania bluźnierstw, kłamstw itp. Druga pieczęć to pieczęć ręki, oznaczająca zakaz dokonywania morderstw, kradzieży, i jakiegokolwiek czynu, który mógłby być krzywdą wobec Światła, które jest uwięzione, jak nauczali manichejczycy, w stworzeniu materialnym. Trzecia pieczęć – pieczęć łona polegała na tym, że doskonali-wybrani mieli zachowywać całkowitą wstrzemięźliwość od jakiegokolwiek doświadczenia seksualnego. Od słuchaczy wymagano jedynie powstrzymania się od nierządu, cudzołóstwa i podobnych grzechów ciała[3].

Jednym z istotnych punktów omawianych przez Augustyna w De moribus jest różnica w rozumieniu manichejczyków i ortodoksyjnej wiary chrześcijańskiej natury zła (De moribus II,2.2). Według Autora zło nie jest jakąś istniejącą rzeczywistością, sprzeciwiającą się Bogu – jak twierdzili manichejczycy – lecz ułomnością istnienia, brakiem dobra, jest ruiną dobra, którego stwórcą jest Bóg. Sformułowanie tej różnicy miało dla Augustyna charakter przełomowy. Zawdzięczał je częściowo lekturze „ksiąg platończyków”, które studiował w czasie swego pobytu w Mediolanie[4].

Augustyn oskarżył też Wybranych sekty o niemoralność, dając bardzo obrazowe przykłady, które jednak znał ze słyszenia[1].

Wydania edytuj

Traktat De moribus Ecclesiae catholicae et de moribus Manichaeorum libri duo został wydany w:

Polskie przekłady edytuj

  • Fragment w przekładzie Przemysława Nehringa: Obyczaje Kościoła katolickiego i obyczaje manichejczyków (I,64-73). W: Św. Augustyn: Pisma Monastyczne. Kraków: Tyniec. Wydawnictwo Benedyktynów, 2002, s. 173-184, seria: Źródła monastyczne 27. Tekst ten jest świadectwem poglądów Augustyna na życie monastyczne, zanim założył pierwszą wspólnotę monastyczną w Tagaście[5].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Coyle 1999 ↓, s. 571.
  2. ↑ Caroline Humfress: Controversialist: Augustine in Combat. W: Praca zbiorowa: A Companion to Augustine. Mark Vessey (red.). Wyd. 2. Chichester: Wiley Blackwell, 2015, s. 332.
  3. ↑ Bonner 1986 ↓, s. 177.
  4. ↑ Harmless 2010 ↓, s. 217.
  5. ↑ Por. Przemysław Nehring: Wstęp. W: Św. Augustyn: Pisma Monastyczne. Kraków: Tyniec. Wydawnictwo Benedyktynów, 2002, s. 82, seria: Źródła monastyczne 27.

Bibliografia edytuj

  • Gerald Bonner: The Manichaean Religion. W: Tenże: St Augustine Of Hippo. Life And Controversies. Wyd. 2 (poprawione). Norwich: The Canterbury Press, 1986. ISBN 0-907547-52-4.
  • J. Kevin Coyle: Moribus ecclesiae Catholicae et de moribus Manichaeorum, De. W: Saint Augustine through the Ages: an Encyclopedia. Allan D. Fitzgerald, O.S.A., (red. nacz.), Jaroslav Pelikan (przedmowa). Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans, 1999, s. 571.
  • William Harmless: Augustine in his own words. Waszyngton (D.C.): The Catholic University of America Press, 2010, s. 496.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=O_obyczajach_Kościoła_Katolickiego_i_obyczajach_manichejczyków&oldid=52178149”