Osvobozené divadlo
Osvobozené divadlo (Teatr Wyzwolony) – awangardowa scena teatralna w Pradze, założona w roku 1926 przez grupę artystyczną Devětsil.
Działalność teatru była związana z dadaizmem i futuryzmem. Twórcy teatru dążyli do wciągnięcia widowni w akcję sceniczną. Do repertuaru teatru należały dzieła Guillaume Apollinaire'a, Alfreda Jarrego, Jeana Cocteau, André Bretona, Filippo Tommaso Marinettiego oraz Vítězslava Nezvala.
Historia edytuj
Pierwszą premierą był sztuka „Grzegorz Dyndała” Moliera wystawiona 8 lutego 1926. Sztuka spotkała się z niezrozumieniem krytyki. 1927 teatr przeniósł się do budynku Umělecká Beseda na Malej Stranie. Aktorzy Jan Werich i Jiří Voskovec wystawili tam sztukę Vest pocket revue, która okazała się nadspodziewanym sukcesem. Muzykę do przedstawienia napisał pianista Jaroslav Ježek, który wystąpił też w teatrze z improwizacjami. Reżyserią zajmował się Jindřich Honzl.
Od roku 1932 repertuar teatru zdominowała rozrywka i satyra. Voskovec i Werich improwizowali dialogi na aktualne tematy.
W tym samym roku teatr wystawił sztukę polityczną Caesar ostrzegającą przed groźba faszyzmu. Także wystawiona w następnym roku sztuka „Osioł i cień” (Osel a stín) ostrzegała przed faszyzmem.
Wystawiona 1934 sztuka Kat i błazen (Kat a blázen) zawierała krytykę stosunków w Niemczech i spowodowała interwencje cenzury oraz protest ambasady niemieckiej z powodu obrazy głowy państwa. Po dalszych konfliktach teatr został zmuszony do opuszczenia siedziby przy ulicy Vodičkovej.
Teatr przybrał nazwę „Spętanego Teatru” (Spoutané divadlo) i przeniósł się na Václavské náměstí.
W roku 1936 teatr powrócił do dawnej siedziby i dawnej nazwy. Dalsze antyfaszystowskie sztuki: Świat za kratami (Svět za mřížemi) i Pięścią w oko (Pěst na oko) doprowadziły do zakazu działalności teatru i do ostatecznej likwidacji w roku 1938. Voskovec, Werich i Ježek wyemigrowali do USA.
Po wojnie Voskovec i Werich próbowali wznowić działalność teatru. Wskutek konfliktów między nimi teatr przestał istnieć. Voskovec udał się powtórnie na emigrację.
Zobacz też edytuj
Bibliografia edytuj
- Czeski teatr awangardowy. phil.muni.cz. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-07-01)].