Państwowa Inspekcja Plonów

Państwowa Inspekcja Plonów (PIP) – jednostka organizacyjna urzędu statystycznego i ministerstwa rolnictwa mająca za zadanie przeprowadzania reprezentacyjnych badań dotyczących urodzaju i wysokości strat w zasiewach, plonach i zbiorach we wszystkich grupach gospodarstw rolnych.

Historia

Początki Państwowej Inspekcji Plonów

Uchwałą Prezydium Rządu z 1954 r. powołano służbę inspekcyjną pod nazwą Państwowa Inspekcja Plonów, w celu uzyskania wiarygodnych danych o przewidywanych i osiągniętych plonach ziemiopłodów.

Zadaniem Państwowej Inspekcji Plonów było:

• dokonywania w ciągu całego roku oceny przebiegu wegetacji roślin uprawnych bądź przypuszczalnych plonów ważniejszych ziemiopłodów;
• dokonywanie oceny przewidywanych zbiorów w okresie przed zbiorem ziemiopłodów;
• dokonywanie ostatecznej oceny osiągniętych plonów i zbiorów ziemiopłodów.

Pracami Państwowej Inspekcji Plonów objęte były państwowe gospodarstwa rolne, rolnicze spółdzielnie produkcyjne i indywidualne gospodarstwa rolne.

Organami PIP były: Inspektor Główny podległy ministerstwu rolnictwa, inspektorzy wojewódzcy oraz rzeczoznawcy powiatowi.

Zmiany podporządkowania i zakresu działania Państwowej Inspekcji Plonów

Uchwałą Rady Ministrów z 1957 r. Państwową Inspekcję Plonów podporządkowano Głównemu Urzędowi Statystycznemu. Inspektora Głównego i inspektorów wojewódzkich powoływał prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Inspektorzy wojewódzcy organizowali sieć rzeczoznawców powiatowych w liczbie 2–3 osób na powiat.

Do zakresu działania inspektorów wojewódzkich należała:

• ocena przewidywanych oraz osiągniętych plonów i zbiorów;
• kierowanie pracą rzeczoznawców powiatowych;
• opracowywanie zbiorczych sprawozdań rzeczoznawców powiatowych.

Pracownicy inspekcji mieli prawo kontroli w gospodarstwach uspołecznionych w zakresie:

• stanu zasiewów w polu;
• zbiorów znajdujących się w magazynach i innych urządzeniach;
• omłotów;
• wszelkiej związanych z tym dokumentacji podstawowej w gospodarstwach;
• wszelkiej sprawozdawczości oraz statystyki z zakresu plonów i zbiorów.

Nowelizacja uchwały w sprawie Państwowej Inspekcji Plonów

Uchwałą Rady Ministrów z 1960 r. i 1973 r. ustalono, że Państwowej Inspekcji Plonów dokonuje oceny przewidywanych i faktycznie osiąganych plonów roślin uprawnych w rolnictwie indywidualnym i uspołecznionym.

Przy dokonywaniu ocen Państwowa Inspekcja Plonów opierała się na:

• badaniach statystycznych przeprowadzanych przez własne organy terenowe i terenowe organy statystyki państwowej w uspołecznionych i indywidualnych gospodarstwach rolnych oraz na informacjach zbieranych za pośrednictwem sieci informatorów i korespondentów Głównego Urzędu Statystycznego;
• sprawozdawczości statystycznej uspołecznionych gospodarstw rolnych.

Rolnicze instytuty naukowo-badawcze opracowywały metodykę oceny przewidywanych plonów, strat przy sprzęcie i przechowywaniu ziemiopłodów.

Pomoc w ustalaniu wysokości plonów udzielały:

• Państwowy Instytut Hydrologiczno-Meteorologiczny w zakresie przebiegu pogody oraz stanie wilgotności gleb i poziomu wód gruntowych;
• stacje ochrony roślin nadsyłały meldunki o masowych wystąpieniach chorób i szkodników roślin, które mogły wpłynąć na obniżenie plonów;
• Państwowy Zakład Ubezpieczeń składał okresowe i roczne meldunki o klęskach żywiołowych w rolnictwie, które mogły wpłynąć na obniżkę plonów i zbiorów.

Organami Państwowej Inspekcji Plonów były:

• Inspektorat Główny – departament w Głównym Urzędzie Statystycznym;
• inspektorzy wojewódzcy;
• rzeczoznawcy powiatowi działający przy wydziałach statystyki prezydiów rad narodowych.

Stanowiska inspektora wojewódzkiego oraz rzeczoznawcy można było łączyć z inną pracą zawodową i traktować jako zajęcie dodatkowe.

Powstanie Państwowa Inspekcji Produkcji Rolniczej

Rada Ministrów z 1976 r. przyjęła uchwałę w sprawie przekształcenia Państwowej Inspekcji Plonów w Państwową Inspekcję Produkcji Rolniczej.

Do zakresu działania Inspektora Głównego Państwową Inspekcję Produkcji Rolniczej należało:

• organizowanie badań produkcji rolniczej;
• opiniowanie prawidłowości zebranych danych;
• kontrolowanie i przestrzeganie zasad metodologicznych obowiązujących w systemie oceny produkcji rolniczej w toku;
• zlecanie rzeczoznawcom dokonywanie niezbędnych ekspertyz, ocen i szacunków produkcji rolniczej;
• usprawnienia systemu oceny produkcji rolniczej;
• szkolenie inspektorów wojewódzkich i rzeczoznawców.

Poza powszechnymi i rocznymi spisami rolnymi ustalono potrzebę dokonywania trzech ocen plonów w postaci:

• prognozy w miesiącu czerwcu, opartej na ekspertyzie;
• wstępnego szacunku plonów w miesiącu sierpniu, opartego na ocenach inspektorów i rzeczoznawców oraz badaniach reprezentacyjnych;
• szacunku w miesiącach listopadzie-grudniu, opartego na wynikach badań reprezentacyjnych oraz sprawozdawczości statystycznej uspołecznionych gospodarstw rolnych.

Wykaz roślin uprawnych i ziemiopłodów objętych ocenami Państwowej Inspekcji Plonów

Państwowa Inspekcja Plonów dokonywała oceny roślin i ziemiopłodów w zakresie:

• zboża;
• kukurydza;
• rzepak;
• len;
• ziemniaki;
• buraki cukrowe;
• siano łąkowe;
• warzywa;
• owoce;
• drzewa owocowe;
• krzewy jagodowe.