Palaeodictyopterida
Palaeodictyopterida – wymarły nadrząd owadów uskrzydlonych, znany od karbonu (namuru) do permu; nazwa odwołuje się do Palaeodictyoptera – największego rzędu w obrębie nadrzędu.
Charakterystyka edytuj
Palaeodictyopterida to owady o zróżnicowanej wielkości (rozpiętość skrzydeł od 1 do 56 cm). Ich cechą charakterystyczną jest kłujący aparat gębowy, zbudowany z pięciu elementów („sztylecików”)[1]. Dwie pary skrzydeł o różnych proporcjach[2]; niektóre miały również przypominające skrzydła wyrostki na przedtułowiu (cecha niewystępująca u żadnych owadów współczesnych). Były wyspecjalizowanym roślinożercami. Grupa wymarła w czasie wymierania na granicy perm–trias[1].
Systematyka edytuj
Położenie systematyczne edytuj
Nadrząd Palaeodictyopterida Grimaldi & Engel, 2005[3] należy do podgromady owadów uskrzydlonych (Pterygota), charakteryzujących się posiadaniem skrzydeł. Nadrząd ten według tradycyjnego (i wciąż rozpowszechnionego) poglądu uważa się za należący do infragromady owadów staroskrzydłych (Palaeoptera)[4], generalnie nie mogących składać skrzydeł na odwłoku, ale według niektórych nowszych stanowisk mógłby on być bliżej spokrewniony z owadami nowoskrzydłymi (Neoptera)[1].
Podział systematyczny edytuj
W obrębie nadrzędu Palaeodictyopterida wyróżnia się cztery rzędy[2]:
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Jakub Prokop, Michael S. Engel, Palaeodictyopterida, „Current Biology”, 29 (9), 2019, R306–R309, DOI: 10.1016/j.cub.2019.02.056, ISSN 0960-9822 [dostęp 2023-10-28].
- ↑ a b c Jakub Prokop i inni, Ecomorphological diversification of the Late Palaeozoic Palaeodictyopterida reveals different larval strategies and amphibious lifestyle in adults, „Royal Society Open Science”, 6 (9), 2019, s. 190460, DOI: 10.1098/rsos.190460, ISSN 2054-5703, PMID: 31598291, PMCID: PMC6774989 [dostęp 2023-10-28] (ang.).
- ↑ Martina Pecharová, Nina D. Sinitshenkova, Jakub Prokop, On the morphology of the Late Paleozoic insect families Bardohymenidae and Aspidothoracidae (Palaeodictyopterida: Megasecoptera), „Arthropod Structure & Development”, 55, 2020, s. 100916, DOI: 10.1016/j.asd.2020.100916, ISSN 1467-8039 [dostęp 2023-10-28].
- ↑ a b c d F.M. Carpenter, Treatise on Invertebrate Paleontology. Part R (Artrhropoda 4), Volume 3 (Superclass Hexapoda), Geological Society of America; University of Kansas, 1992, ISBN 0-8137-3019-8, LCCN 53-12913 (ang.).