Parafia Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Faszczówce
Parafia Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Faszczówce – rzymskokatolicka parafia znajdująca się w archidiecezji mińsko-mohylewskiej, w dekanacie mohylewskim, na Białorusi.
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Szosowa 58, Faszczówka |
| Data powołania |
1776 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| archidiecezja | |
| Dekanat | |
| kościół |
kaplica Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Faszczówce |
| Proboszcz |
ks. Michał Bubień |
| Wezwanie | |
| Wspomnienie liturgiczne | |
Położenie na mapie obwodu mohylewskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 54°08′51,9″N 30°29′30,9″E/54,147750 30,491917
| |
Chociaż katolicy mieszkali w Faszczówce prawdopodobnie już w latach 30. XVII wieku, samodzielną parafię erygowano dopiero w 1776 roku. Do tego czasu kościół był filią parafii w Orszy.
Do niedawna nie było znane, że pierwotnie wieś nazywała się Czernica, a nazwa Faszczówka lub Chwaszczówka ostatecznie utrwaliła się dopiero w drugiej połowie XVII wieku[1]. W rezultacie, wczesna historia kościoła i parafii przez długi czas pozostawała mało zbadana, zawierała błędy i niespójności.
W kościele trwał kult obrazu Najświętszej Maryi Panny Faszczowskiej, znany od pierwszej połowy XVII wieku, który uważano za cudowny[2].
Kościół faszczowski był jednym z pierwszych na Białorusi, gdzie na początku XX wieku zaczęto wygłaszać kazania w języku białoruskim[3].
Historia edytuj
W 1604 roku wieś Czernica nad strumieniem Czernicą po raz pierwszy została wspomniana jako miejscowość w wójtostwie Pleszczyckim w ekonomii Mohylewskiej[4].
5 listopada 1611 roku król Rzeczypospolitej Zygmunt III Waza podarował 200 włók ziemi z poddanymi oraz plac w Orszy dla utworzenia kolegium jezuickiego i szkół. W 1612 roku przedstawiciele króla i biskupa wileńskiego wraz z administracją ekonomii Mohylewskiej przeznaczyli dla jezuitów z Orszy wsie: Czernica (później Faszczówka), Kniażyczka (później Kniażyce), Krywel, Czomodany (później Stare Czomodany) i Czołna (później Saśkówka)[5].
Nie wiadomo dokładnie, kiedy orszańscy jezuici podjęli pierwsze próby nawrócenia miejscowych prawosławnych chłopów na katolicyzm, ale według pośrednich informacji kaplica katolicka mogła tutaj istnieć już w latach 30. XVII wieku. Wówczas w Czernicy znajdował się obraz Matki Boskiej, uważany za cudowny[6].
W 1634 roku król Rzeczypospolitej Władysław IV Waza podarował orszańskim jezuitom na utrzymanie bursy muzyków sąsiednią wieś Dąbrówkę (Dubrówka). Należy zauważyć, że Rusini z Dąbrówki uparcie trzymali się prawosławia. Jezuici nie bronili im uczęszczania do cerkwi prawosławnej, ale zmuszali ich do słuchania kazań w kościele katolickim. Biorąc pod uwagę odległość do najbliższych kościołów w Szkłowie i Mohylewie, która ledwo pozwoliłaby chłopom na ich regularne odwiedzanie, wzmianka ta pośrednio świadczy o istnieniu wspólnoty katolickiej w Czernicy[6]. Mieszkańcy Dąbrówki niechętnie przyjmowali te warunki, więc bezskutecznie prosili o przyłączenie swojej wsi z powrotem do dóbr królewskich. Podczas bardzo surowej zimy 1642 r. jezuici dostarczali chłopom żywność i udzielali schronienia dzieciom, co skłoniło niechętnych do nawrócenia się na katolicyzm[7]. Fakt, że źródła jezuickie wspominają tylko opór chłopów dąbrówskich wobec katolicyzmu, sugeruje, że chłopi z pozostałych wsi (Czernica, Krywel, Kniażyczka, Czołna, Czomodany) do tego czasu przyjęli już katolicyzm lub nie stawiali temu poważnego oporu[6].
Według niepotwierdzonych informacji kaplica została spalona przez kozaków w 1655 r. podczas wojny Carstwa Rosyjskiego z Rzecząpospolitą (1654-1667). Wzmiankę o zniszczeniu kaplicy znajdujemy tylko w skróconej wersji badania jezuickiego historyka ks. Stanisława Zaleskiego SJ, podczas gdy w pełnej wersji jej brakuje[8].
W 1668 roku w Czernicy zbudowano nowy kościół[9], od 1669 roku zaczęto prowadzić księgi metrykalne[8].
.jpg)
W 1692 staraniem rektora Kolegium Jezuitów w Orszy o. Samuela Kościukiewicza SJ wybudowano większą drewnianą świątynię[9].
W 1708 r., podczas III wojny północnej, kościół został ograbiony przez wojska moskiewskie. Zabrano srebra kościelne, stroje kapłańskie i świece woskowe[10].
W 1737 r. zaczęto kłaść fundamenty pod murowany kościół i 9 lipca 1738 r. położono kamień węgielny. Wzniesiony kościół poświęcono 7 września 1754 r.
W 1768 roku kościół konsekrował biskup sufragan białoruski Feliks Towiański (biskup pomocniczy diecezji wileńskiej dla Białorusi)[9].
Kościół nadal pozostawał filią parafii w Orszy[9], ale w 1776 r. biskup Stanisław Bohusz Siestrzeńcewicz wizytując kościół faszczowski zamienił filię na parafię, inwentarz kościelny, opatrzony swoją pieczęcią, oddał ks. Dominikowi Brzezińskiemu SJ, którego zamianował kuratem. Ta nominacja była sprzeczna z zasadami instytutu zakonnego, więc wiceprowincjał ks. Stanisław Czerniewicz SJ odwołał ks. Brzezińskiego do Orszy, a z ramienia swojego przysłał administratora parafii faszczowskiej[11].
Jezuici obsługiwali parafię faszczowską do 1820 roku, kiedy władze zakazały działalności Towarzystwa Jezusowego na terytorium Imperium Rosyjskiego. W kościele pracowało zwykle dwóch księży jezuitów z kolegium Orszańskiego[11].
W kościele trwał kult obrazu Najświętszej Maryi Panny Faszczowskiej (Chwaszczowskiej) i przechowywano relikwie św. Symplicjana. Zapisy sięgające 1787 roku stwierdzają: „Najświętsza Bogurodzica, znana od prawie dwóch stuleci z wielu łask i cudów w swoim faszczowskim obrazie, dokonała w tym roku cudownych dowodów swojej macierzyńskiej dobroci”.
W 1796 r. parafia liczyła około 3000 wiernych.
W 1822 r. parafię przekazano do prowadzenia duchowieństwu diecezjalnemu. Według Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego (tom II wyd. w 1881 r.) parafia posiadała kaplice w Uhłach i Kurdziejowie, liczyła 2222 parafian.
W 1908 r. ksiądz wygłaszał kazania w językach polskim, litewskim i białoruskim[12][13].
Po rewolucji październikowej rozpoczęły się lata wojującego ateizmu i prześladowań wiary. 13 czerwca 1937 roku, gdy większość miejscowych wiernych wyruszyła na odpust św. Antoniego w Mohylewie, nieznani sprawcy ukradli obraz Matki Bożej znajdujący się w głównym ołtarzu świątyni.
Później NKWD aresztowało ks. Piotra Janukowicza, organistę Marcina Sekackiego, przewodniczącego komitetu kościelnego Ignacego Dawidowicza, ojca i syna Krupieńko oraz kilku innych parafian. Ksiądz Janukowicz został oskarżony o kierowanie konspiracyjną filią Polskiej Organizacji Wojskowej i szpiegostwo na rzecz Polski. 25 sierpnia 1937 roku w Mińsku skazano go na śmierć, w ramach kilku procesów obejmujących co najmniej 113 Polaków i 27 sierpnia (wg innych źródeł 29 sierpnia[14]) zamordowano w więzieniu w zbiorowej egzekucji[15]. Pozostałych aresztowanych z parafii Faszczówka także rozstrzelano w ciągu tygodnia od procesu.
Po II wojnie światowej władze próbowały zrobić w kościele klub, ale ze względu na ogólny opór mieszkańców musiały z tego pomysłu zrezygnować. Później postanowiono budynek zniszczyć. 24 grudnia 1967 roku świątynia została wysadzona w powietrze[16]. W miejscu zburzonego kościoła stoi obecnie krzyż.
4 czerwca 2022 r. arcybiskup Józef Staniewski poświęcił kaplicę Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny[17].
Proboszczowie parafii od 1822 r.[18][19] edytuj
| imię i nazwisko | daty urzędowania |
|---|---|
| Ks. Wiktor Warpuciański OFM | 1842 |
| Ks. Piotr Kewlicz (administrator) | 1860 |
| Ks. Andrzej Krzyżanowski | 1863 |
| Ks. Józef Halkiewicz | 1876 |
| Ks. Adolf Małachowski | 1879 – 1880 |
| Ks. Bernard Dzierażyński (administrator) | 1884 |
| Ks. Józef Wojciechowski (administrator) | 1894 – 1897 |
| Ks. Paweł Karpowicz (administrator) | 1900 – 1902 |
| Ks. Tomasz Czajkowski | 1902 – 1903 |
| Ks. Józef Usanis | 1903 – 1908 |
| Ks. Władysław Mierzwiński | 1908 |
| Ks. Antoni Maculewicz | 1908 – 1911 |
| Ks. Jan Borowik | 1911 – 1922 |
| Ks. Aleksander Sak (administrator) | 1922 – 1924 |
| Ks. Stefan Wojna | 1924 |
| Ks. Albin Szaciło (administrator) | 1928 |
| Ks. Piotr Janukowicz | 1933 – 1937 |
| o. Janusz Skęczek OP | 1989 |
| Ks. Jan Wojtkiewicz MIC | 1993 |
| Ks. Czesław Kureczko MIC | 1993 |
| Ks. Aleksander Bogdanowicz | 2000 |
| Ks. Aleksander Szupieńko[20] | |
| Ks. Michał Bubień |
Przypisy edytuj
- ↑ Красоўскі 2017 ↓, s. 247-250.
- ↑ Красоўскі 2020 ↓, s. 50-59.
- ↑ Красоўскі 2018 ↓, s. 24-33.
- ↑ Красоўскі 2017 ↓, s. 249.
- ↑ Красоўскі 2017 ↓, s. 248.
- ↑ a b c Красоўскі 2017 ↓, s. 250.
- ↑ Załęski 1905 ↓, s. 1061-1062.
- ↑ a b Красоўскі 2017 ↓, s. 250-251.
- ↑ a b c d Красоўскі 2017 ↓, s. 251.
- ↑ Załęski 1905 ↓, s. 1063.
- ↑ a b Załęski 1906 ↓, s. 352.
- ↑ Касцёл на Беларусі ўчора і сёння: адпуст у Фашчаўцы як рэха слаўнага мінулага [online], catholic.by [dostęp 2023-02-01] (biał.).
- ↑ CRISPA [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2024-05-12].
- ↑ Irena Wodzianowska, RELACJA WSPÓŁWIĘŹNIÓW O OSTATNICH DNIACH ŻYCIA SŁUGI BOŻEGO KS. KONSTANTEGO BUDKIEWICZA (1867-1923), „Studia Polonijne”, 40, Lublin: KUL, 2019, DOI: 10.18290/sp.2019.17.
- ↑ PIOTR JANUKOWICZ — MARTYROLOGIUM [online], www.swzygmunt.knc.pl [dostęp 2022-02-20].
- ↑ Фашчаўка — парафія Адведзінаў Найсвяцейшай Панны Марыі [online], catholic.by [dostęp 2023-02-01] (biał.).
- ↑ Магілёўшчына: арцыбіскуп Станеўскі здзейсніў пасвячэнне капліцы ў Фашчаўцы [online], catholic.by [dostęp 2023-02-01] (biał.).
- ↑ Красоўскі А.В. Гісторыя абраза Панны Марыі з Фашчаўкі // Наша Вера : Часопіс. — 2020. — № 3. — С. 50-59.
- ↑ K. Shastouski, Faszczówka | Kościół Nawiedzenia NMP - Komentarze [online], www.radzima.org [dostęp 2023-02-01].
- ↑ Біскуп Аляксандр Яшэўскі SDB прывітаў новых святароў і законніцу, якія распачалі служэнне на Магілёўшчыне [online], catholic.by [dostęp 2023-02-01] (biał.).
Bibliografia edytuj
- А.В. Красоўскі. Да пытання ўзнікнення рыма-каталіцкага асяродка і парафіі ў вёсцы Фашчаўка Шклоўскага раёна. „Гісторыя Магілёва: мінулае і сучаснасць : зборнік навуковых прац удзельнікаў X Міжнароднай навуковай канферэнцыі, 25―26 мая 2017 г”, s. 247-252, 2017. Магілёў: МДУХ. (biał.).
- А.В. Красоўскі. Беларуская мова ў Фашчаўскім касцёле. „Наша Вера”, s. 24-33, 2018. Мінск. (biał.).
- А.В. Красоўскі. Гісторыя абраза Панны Марыі з Фашчаўкі. „Наша Вера”, s. 50-59, 2020. Мінск. (biał.).
- Jerzy Paszenda: Budowle jezuickie w Polsce XVI-XVIII w. T. 5. Kraków: WAM, 2013, s. 348.
- Stanisław Załęski: Jezuici w Polsce. T. V: Jezuici w Polsce porozbiorowej, 1773-1905. Cz. I. Kraków: Drukiem i nakładem drukarni W.L. Anczyca i sp., 1906, s. 517.
- Stanisław Załęski: Jezuici w Polsce. T. IV: Kolegia i domy założone w drugiej dobie rządów Zygmunta III i za rządów Władysława IV, 1608-1648. Cz. III. Kraków: Drukiem i nakładem drukarni W.L. Anczyca i sp., 1905, s. 1025-1480.