Pazuzu (demon)

Pazuzu – demon-bóstwo z wierzeń asyryjskich i babilońskich, występujący w mezopotamskich źródłach pisanych i ikonograficznych z pierwszego tysiąclecia p.n.e.

Figurka Pazuzu ze zbiorów Luwru (Asyria lub Babilonia, VII w. p.n.e.). Inskrypcja na odwrocie: Jestem bogiem Pazuzu, synem boga Hanbi, królem złych wiatrów.

Jeden z amuletów przeciw Lamasztu z postacią Pazuzu „wychylającego się” spoza amuletu. W dolnym rejestrze przedstawiono Pazuzu przepędzającego Lamasztu do świata podziemnego (Asyria, I poł. I tys. p.n.e., zbiory Luwru)

Amulet przeciw Lamasztu ze zbiorów Luwru. W dolnym rejestrze pośród przedmiotów „odstraszających” demonicę ukazane zostały główka i figurka Pazuzu

Wygląd

Wygląd Pazuzu znany jest z przedstawiających go figurek i wizerunków na amuletach. Ukazują go one jako hybrydę łączącą w sobie cechy ludzkie (ogólna postać) i zwierzęce (lwia lub psia głowa, ręce zakończone łapami, ptasie nogi i skrzydła, ciało pokryte łuską, penis zakończony głową węża, ogon).

Działalność

Pazuzu uważany był za złego demona świata podziemnego. Jako „król złych wiatrów” oskarżany był o sprowadzanie sezonowych susz, plag szarańczy oraz głodu. Zdaje się jednak, że czasem odgrywał też rolę dobroczynną, o czym świadczyć może jego obecność na amuletach chroniących przed demonicą Lamasztu, gdzie przedstawiano go jako tego, który przepędzał ją z powrotem do świata podziemnego. Przed demonicą chronić miały też figurki Pazuzu umieszczane w domach oraz wisiorki w kształcie jego głowy zawieszane na szyjach kobiet ciężarnych.

Pazuzu we współczesnej kulturze

• filmy: Egzorcysta, kilka odcinków serialu Futurama (np. odcinek Teenage Mutant Leela's Hurdles), serial Constantine, serial Świat według Kiepskich, odcinek serialu Simpsonowie
• muzyka: teksty piosenek zespołów Nile, Morbid Angel, Behemoth, Current 93, Cradle of Filth, Therion, Legion of the Damned, Nagły Atak Spawacza; teledysk zespołu Gorillaz („Rock it”), teksty polskiego rapera Słonia,
• zespoły muzyczne: Oranssi Pazuzu.
• gry komputerowe: serie Castlevania, Dungeons and Dragons, House of Ashes, Diablo III, Maple Story, Megami Tensei, Persona

Bibliografia

• hasło „Pazuzu”, [w:] Jeremy Black, Anthony Green, Słownik mitologii Mezopotamii, Wydawnictwo „Książnica”, Katowice 1998, s. 157.

Linki zewnętrzne

• figurka Pazuzu ze zbiorów Luwru
• figurka Pazuzu ze zbiorów Oriental Institute of the University of Chicago
• główka Pazuzu ze zbiorów British Museum w Londynie. britishmuseum.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-17)].
• główka Pazuzu ze zbiorów Museum of Fine Arts w Bostonie
• główka Pazuzu ze zbiorów Metropolitam Museum of Art w Nowym Jorku
• główka Pazuzu sprzedana w 2006 roku w domu aukcyjnym Christie's za 5 tysięcy dolarów