Pioneer 6

Pioneer 6
Inne nazwy	Pioneer-A, 01841
Zaangażowani	NASA, USA
Indeks COSPAR	1965-105A
Rakieta nośna	Thor Delta E
Miejsce startu	Cape Canaveral Space Force Station, USA
Cel misji	przestrzeń międzyplanetarna
	Orbita (docelowa, początkowa)
Okrążane ciało niebieskie	Słońce
Perycentrum	0,81 j.a.
Apocentrum	0,98 j.a.
Okres obiegu	310,77 d
Nachylenie	0,169°
Mimośród	0,09428
	Czas trwania
Początek misji	16 grudnia 1965 (07:31:21 UTC)
Koniec misji	2000
	Wymiary
Kształt	cylindryczny
Wymiary	wys. 87,5 cm, śred. 92,5 cm
Masa całkowita	62,14 kg
Masa aparatury naukowej	16 kg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pioneer 6 (również Pioneer A) – amerykańska sonda kosmiczna wprowadzona na orbitę heliocentryczną w ramach programu Pioneer.

Sondy kosmiczne programu Pionier przeznaczone były do badania przestrzeni międzyplanetarnej. Zadaniem pierwszej serii sond Pionier od 1 do 5, wystrzelonych do 1960 roku, było badanie przestrzeni kosmicznej między Księżycem i Ziemią oraz przestrzeni międzyplanetarnej.

Druga seria zapoczątkowana w 1965 przeznaczona była do prowadzenia badań głębokiego kosmosu. Sondy wyposażone były w aparaturę do pomiarów: pola magnetycznego, plazmy słonecznej, promieniowania kosmicznego, propagacji fal radiowych oraz pyłu kosmicznego^[4].

Misja edytuj

Pionier 6 został wystrzelony 16 grudnia 1965 roku za pomocą rakiety Thor Delta E. Został wprowadzony na orbitę między Ziemią i Wenus^[4]. Peryhelium znajdowało się około 121 milionów kilometrów od Słońca. Okres obiegu próbnika wokół Słońca wynosił około 310 dni. Przewidywano, że aparatura będzie działać przez co najmniej pół roku. W rzeczywistości okres działania okazał się znacznie dłuższy i łączność z sondą utrzymywano sporadycznie aż do roku 2000^[3].

Badania przeprowadzone przez sondę ujawniły łukowaty przebieg linii sił pola magnetycznego w przestrzeni międzyplanetarnej od Słońca w kierunku na zewnątrz.
Pionier 6 dokonał pierwszego pomiaru przeciętnej zawartości elektronów w przestrzeni międzyplanetarnej (5-10 w 1 cm³)^[5].
Próbnik wykrył również obecność naładowanych jonów helu w wietrze słonecznym oraz obecność wielu wyraźnie określonych strumieni promieni kosmicznych pochodzenia słonecznego.
W 1974 roku sonda wykonała pomiary przejścia przez warkocz komety Kohoutka^[3].

8 grudnia 2000 roku po raz ostatni pomyślnie nawiązano kontakt telemetryczny z sondą w celu uczczenia 35. rocznicy jej wystrzelenia^[2].

Budowa i działanie edytuj

Statek miał kształt walca o średnicy 92,5 cm i wysokości 87,5 cm. Jego masa, wraz z całym wyposażeniem, wynosiła 62,14 kg^[3]. Była to „najczystsza” pod względem magnetycznym ze wszystkich budowanych wówczas amerykańskich sond kosmicznych. Wykonana została z takich materiałów, by łączne natężenie pola magnetycznego całego próbnika było znikome. Wynosiło ono mniej niż 10^-5 wartości natężenia pola magnetycznego Ziemi przy jej powierzchni. Dzięki temu pole własne Pioniera 6 tylko w niewielkim stopniu wpływało na wyniki czułych pomiarów słabych pól magnetycznych, jakie występują w przestrzeni międzyplanetarnej. Źródłem energii elektrycznej była bateria 10 368 ogniw słonecznych. Ich moc w odległości jednej j.a. od Słońca wynosiła 80 W^[5].

Aparatura edytuj

Dwa magnetometry:
- indukcyjny – wykonujący pomiary natężenia pola magnetycznego w trzech wzajemnie do siebie prostopadłych kierunkach, odznaczał się czułością 10^-6 ersteda. Jednocześnie jego zakres pomiarowy zawarty był w przedziale ± 64 gamma.
- magnetometr jądrowy, helowy. Jego czułość wynosiła 0,5 gamma, ale zdolny był do rejestracji pól o natężeniu od +360 do –360 gamma.
Dwa teleskopy licznikowe do badania cząstek wysokoenergetycznych. Jeden z nich, scyntylacyjny, umożliwiał wyznaczanie kierunku ruchu i energii protonów promieniowania kosmicznego w przedziale 5-90 MeV, a cząstek alfa w przedziale 130-360 MeV.
Dwa przyrządy przeznaczone były do obserwacji cząstek o małych energiach, wchodzących w skład wiatru słonecznego i obłoków plazmy w przestrzeni międzyplanetarnej.
Analizator plazmy służył do badania elektronów o energiach 3-1000 eV, a także protonów 0,1-15 keV. Takie same protony mierzono przyrządem działającym na zasadzie puszki Faradaya.
Do badania rozchodzenia się fal radiowych była przeznaczona oddzielna aparatura. Chodziło jednak ostatecznie nie tylko o same fale radiowe, a o wyznaczenie koncentracji elektronów w obszarze między próbnikiem a Ziemią oraz zmian tej koncentracji z upływem czasu, w zależności od przejawów aktywności słonecznej^[5].

Przypisy edytuj

↑ Mark Wade: Pioneer 6-7-8-9-E. [w:] Encyclopedia Astronautica [on-line]. [dostęp 2014-12-11]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Pioneer 6. [w:] NSSDC Master Catalog [on-line]. NASA. [dostęp 2014-12-11]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Asif A. Siddiqi: Deep Space Chronicle: A Chronology of Deep Space and Planetary Probes 1958–2000. NASA SP-2002-4524. Monographs in Aerospace History; No. 24, 2002. [dostęp 2014-12-12]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Edmund Staniewski, Ryszard Pawlikowski: 15 lat podboju kosmosu 1957-1972. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974, s. 139.
↑ ^a ^b ^c Olgierd Wołczek: Loty międzyplanetarne. Wyd. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980, s. 79-86. ISBN 83-01-01083-5.

[astronautica-1] Mark Wade: Pioneer 6-7-8-9-E. [w:] Encyclopedia Astronautica [on-line]. [dostęp 2014-12-11]. (ang.).

[nssdc-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Pioneer 6. [w:] NSSDC Master Catalog [on-line]. NASA. [dostęp 2014-12-11]. (ang.).

[Siddiqi-3] Asif A. Siddiqi: Deep Space Chronicle: A Chronology of Deep Space and Planetary Probes 1958–2000. NASA SP-2002-4524. Monographs in Aerospace History; No. 24, 2002. [dostęp 2014-12-12]. (ang.).

[15lat-4] Edmund Staniewski, Ryszard Pawlikowski: 15 lat podboju kosmosu 1957-1972. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974, s. 139.

[Loty-5] Olgierd Wołczek: Loty międzyplanetarne. Wyd. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980, s. 79-86. ISBN 83-01-01083-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]