Podróż do Ciemnogrodu

Podróż do Ciemnogrodu – powieść-traktat napisana przez Stanisława Kostkę Potockiego, wydana po raz pierwszy w 1820, ukazująca społeczeństwo jako fanatyczne pod względem religijnym i ciemne[1], szczególnie krytyczna wobec kleru katolickiego[2].

Podróż do Ciemnogrodu
Autor

Stanisław Kostka Potocki

Typ utworu

powieść

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Polska

Język

polski

Data wydania

1820

Dzieło składa się z czterech tomów, w których autor jako racjonalista krytykuje negatywne cechy Polaków. Przede wszystkim jest to jednak satyra na kler katolicki. W negatywnym świetle przedstawieni są również ortodoksyjni Żydzi. Tytułowy Ciemnogród przedstawiony jest jako państwo zacofane, zabobonne i pełne strachu przed rozwojem. Pomimo że pod względem stylu powieść nużyła, wzbudziła zainteresowanie społeczne i wzburzenie wśród kleru. Aby zaszkodzić Stanisławowi Kostce Potockiemu egzemplarz jego książki podarowano carowi w czasie jego pobytu w Warszawie w 1820 roku[3]. Wyjątkowo ostro zaatakował autora ksiądz Karol Surowiecki. Natomiast po interwencji biskupów polskich u cara Aleksandra I Romanowa, Stanisław Kostka Potocki został zdymisjonowany ze stanowiska ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, ksiądz Surowiecki za karę został przeniesiony a ksiądz Adam Królikiewicz został usunięty ze stanowiska cenzora[4].

Pokłosiem powieści Kostki Potockiego było trwałe skojarzenie słowa Ciemnogród ze światopoglądem konserwatywnym, klerykalnym i tradycjonalistycznym. Ostatnie wydanie „Podróży do Ciemnogrodu” ukazało się w 2003 r. w serii Skarby Biblioteki Narodowej. Wydawcą było Ossolineum we współpracy z De Agostini[5].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Aleksander Zdanowicz, Leonard Sowiński (red.), Rys dziejȯw literatury polskiej, Wilno: Nakladem i drukiem Jȯzefa Zawadzkiego, 1874, s. 324 [dostęp 2019-06-10].
  2. Halina Winnicka, Wizerunki oświeconych. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych Warszawa 1972, s. 113.
  3. Władysław Rostocki, Jan Skarbek, Jan Ziółek: Duchowieństwo a powstanie listopadowe (Postawa patriotyczna i życie religijne). Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL Lublin 1980, s. 18.
  4. Halina Winnicka, Wizerunki oświeconych. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych Warszawa 1972, s. 114,115.
  5. Stanisław Kostka Potocki, Podróż do Ciemnogrodu, Wrocław 2003.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj