Proces burżuazyjnych nacjonalistów
Proces burżuazyjnych nacjonalistów – sfabrykowany proces polityczny, rozprawa grupy tzw. słowackich burżuazyjnych nacjonalistów, pięciu członków Komunistycznej Partii Czechosłowacji, która miała miejsce w dniach 21–24 kwietnia 1954 roku w Pałacu Sprawiedliwości w Bratysławie. Na ławie oskarżonych posadzono wysokich funkcjonariuszy Komunistycznej Partii Słowacji (Gustáv Husák, Ladislav Novomeský, Daniel Okáli, Ivan Horváth i Ladislav Holdoš)[1]. Sąd Najwyższy wydał wyrok w dniu 24 kwietnia 1954 roku. Gustáv Husák otrzymał karę dożywocia, a wszyscy pozostali karę długoletniego pozbawienia wolności: Ivan Horváth – 22 lata, Daniel Okáli – 18 lat, Ladislav Holdoš – 13 lat i Ladislav Novomeský – 10 lat. Podtrzymanie zarzutów i wysokie kary pozwoliły temperować przejawy oporu i blokowały dążenia emancypacyjne Słowaków[2]. W latach 60. wyroki zostały zniesione, a Husák został później prezydentem Czechosłowacji[3].
Geneza procesu edytuj
W latach 50. XX w. poddana stalinowskim czystkom Słowacja w całej historii Czechosłowacji przechodziła czas największej zależności. Formalnie posiadała organy polityczne będące namiastkami rządu i parlamentu: Słowacką Radę Narodową i Zespół Pełnomocników. Były to jednak instytucje nieposiadające realnej władzy. Komunistyczna Partia Słowacji, która miała strukturę zbliżoną do ogólnopaństwowej Komunistycznej Partii Czechosłowacji, z własnym Komitetem Centralnym, Komitetami Okręgowymi i Powiatowymi, w rzeczywistości tworzyła terytorialny oddział KPCz. Rządy cechował całkowity brak samodzielności, a decyzje przekazywane były do Pragi. Działania ograniczone były do hamowania każdej oddolnej inicjatywy i stania na straży utrzymania status quo[4]. Wszelkie sygnały upominające się o zwiększenie kompetencji organów słowackich lub poprawę sytuacji na Słowacji były natychmiast tłumione. Napiętnowano je określając „burżuazyjnym nacjonalizmem” a osoby o niego oskarżone poddawane były represjom: od utraty stanowiska, po wykluczenie z partii i osadzenie w więzieniu[5].
Przypisy edytuj
- ↑ Stalinowska Słowacja. Proces słowackich burżuazyjnych nacjonalistów w 1954 roku.. Poczytaj.pl. [dostęp 2019-04-23].
- ↑ Gąsior 2008 ↓, s. 111.
- ↑ Gąsior 2008 ↓, s. 111–112.
- ↑ Gąsior 2008 ↓, s. 109.
- ↑ Gąsior 2008 ↓, s. 110–111.
Bibliografia edytuj
- Grzegorz Gąsior: Antonin Novotný w obec kwestii słowackiej w latach 60. XX w.. W: DZIEJE NAJNOWSZE. ROCZNIK XL – 2008, 3 PL ISSN 0419-8824.
- Grzegorz Gąsior: Stalinowska Słowacja. Proces „burżuazyjnych nacjonalistów” w 1954 roku. Warszawa: Wydawnictwo: Trio, 2006.