Bratysława

stolica Słowacji

Bratysława (słow. i cz. Bratislava[3], wym. [ˈbracislaʋa]; niem. Pressburg[3]; węg. Pozsony[3][4]; pol. dawniej Pożoń, także Preszburg[5]) – stolica oraz największe miasto Słowacji pod względem liczby ludności (478 040 mieszkańców[2]) i powierzchni (367,5 km²[6]). Jest jedyną stolicą na świecie, która graniczy z dwoma państwami, tj. na południu z Węgrami, a na zachodzie z Austrią[7].

Bratysława
Bratislava
Ilustracja
Panorama Bratysławy (widok z zamku),
Zamek Bratysławski,
Brama Michalska,
fontanna na placu Hodžy i Pałac Prezydencki,
detal pomnika na Slavínie,
brzeg Dunaju
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Słowacja

Kraj

 bratysławski

Prawa miejskie

1291

Burmistrz

Matúš Vallo[1]

Powierzchnia

367,9 km²

Wysokość

126–514 m n.p.m.

Populacja (2024)
• liczba ludności
• gęstość


478 040[2]
1189,8 os./km²

Nr kierunkowy

+421–2

Kod pocztowy

810 00

Tablice rejestracyjne

BA, BL, BT

Podział miasta

5 powiatów miejskich
17 dzielnic
20 okręgów

Położenie na mapie kraju bratysławskiego
Mapa konturowa kraju bratysławskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Bratysława”
Położenie na mapie Słowacji
Mapa konturowa Słowacji, blisko lewej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Bratysława”
Ziemia48°08′48,57″N 17°06′26,06″E/48,146825 17,107239
Strona internetowa

Bratysława jest siedzibą najwyższych władz państwowych i kraju bratysławskiego (Bratislavský kraj), a także centralnym ośrodkiem metropolitalnym aglomeracji bratysławsko-trnawskiej (Bratislavsko-trnavská aglomerácia) i aglomeracji bratysławsko-trnawsko-nitrzańskiej (Bratislavsko-trnavsko-nitrianska aglomerácia). Stanowi ona również centrum życia kulturalnego, społecznego, gospodarczego i politycznego. Skupia w sobie liczne placówki o znaczeniu i statusie narodowym oraz międzynarodowym. W Bratysławie znajduje się agencja Unii Europejskiej – Europejski Urząd ds. Pracy – European Labour Authority[8].

Położenie, obszar, granice i ukształtowanie powierzchni

edytuj
 
Mapa Bratysławy

Miasto stołeczne Słowacji leży na 48°09′ szerokości geograficznej północnej i 17°07′ długości geograficznej wschodniej. Są to współrzędne geograficzne Urzędu Miasta Stołecznego Bratysławy usytuowanego w centralnej części miasta. Najbardziej wysunięty punkt na wschód znajduje się w dzielnicy Podunajské Biskupice; na północ i zachód – w dzielnicy Devínska Nová Ves; na południe – w dzielnicy Čunovo[9].

Bratysława jako stolica ma nietypowe, peryferyjne położenie – jest usytuowana na południowo-zachodnim krańcu Słowacji, co nie jest dla niej korzystne, jednakże sąsiedztwo takich metropolii jak: Wiedeń (odległość około 60 km) czy Budapeszt (odległość około 195 km) rekompensuje tę lokalizację[10].

 
Ujście Morawy do Dunaju
 
Devínska Kobyla – stanowisko botaniczne obfitujące w gatunki kserotermiczne
 
Sandberg (Pieskový vrch) – stanowisko paleontologiczne obfitujące w skamieniałości; porośnięty roślinnością ciepłolubną

Stolica Słowacji zajmuje powierzchnię 367,9 km². Od wschodu i południowego wschodu graniczy z powiatem Senec (okres Senec), od północnego wschodu – z powiatem Pezinok (okres Pezinok), od północy – z powiatem Malacky (okres Malacky), od zachodu – z Austrią, a od południa – z Węgrami. Do miejscowości leżących niedaleko Bratysławy należą: po stronie słowackiej – Hamuliakovo, Kalinkovo, Malinovo, Most pri Bratislave, Ivanka pri Dunaji, Marianka i Stupava, po stronie austriackiej – Deutsch Jahrndorf oraz Kittsee, Berg i Marchegg (byłe słowacko-austriackie przejścia graniczne), a po stronie węgierskiej – Rajka (byłe słowacko-węgierskie przejście graniczne)[11].

Bratysława rozpościera się na obydwu brzegach Dunaju, u ujścia Morawy (Morava) do Dunaju (w dzielnicy Devín tworzy krótką granicę słowacko-austriacką) oraz na wzgórzach Małych Karpat (Malé Karpaty). Obejmuje także skrajne obszary, tj. południową część Niziny Zahorskiej (Záhorská nížina) i zachodnią część Niziny Naddunajskiej (Podunajská nížina). Najwyżej położonym terenem jest wzgórze – Devínska Kobyla (514 m n.p.m.), zaś najniższym – rzeka Dunaj (126 m n.p.m.).

Środowisko naturalne

edytuj

Klimat

edytuj

Bratysława należy do strefy klimatu umiarkowanego ciepłego[12][13][14]. Klimat dodatkowo charakteryzuje się dużą częstotliwością wiatrów[15][16]. Temperatury okresu wegetacyjnego pozwalają na uprawę niektórych gatunków roślin, rozpowszechnionych w krajach śródziemnomorskich, m.in. winorośli i kasztana jadalnego[17][18].

Demografia

edytuj

Pierwsza informacja o liczbie ludności Bratysławy pochodzi z końca XIV w. Według niej obecna stolica Słowacji liczyła wtedy 7500 osób. W 1720 roku w Bratysławie żyło 7943 osób[19], a w 1858 – 50 800 osób[5]. Na podstawie wyników spisu statystycznego w 1869 roku (pierwszy raz wyniki były gromadzone dla poszczególnych miejscowości) doliczono się 50 055 mieszkańców Bratysławy, zaś w 2009 – 431 061, co stanowiło 7,95% ogółu ludności kraju (Słowacja: 5 424 925). Dowodzi to, że w ciągu 140 lat liczba ludności Bratysławy zwiększyła się o 381 006 osób.

Zmiany w zaludnieniu i powierzchni Bratysławy w latach 1869–2020[20][21].
Rok Powierzchnia [km²] Liczba ludności1 Gęstość zaludnienia [os./km²]
1869 53,102 50 055 943
1880 53,102 51 451 969
1890 53,102 56 048 1056
1900 53,102 65 867 1240
1910 53,102 78 223 1473
1921 53,102 93 189 1755
1930 53,102 123 844 2332
1940 53,102 138 966 2617
1950 193,642 192 896 996
1961 193,64 241 796 1249
1970 193,64 285 448 1474
1980 367,583 380 259 1035
1991 367,58 442 197 1203
2001 367,58 428 672 1166
2007 367,58 426 927 1162
2008 367,58 428 791 1167
2009 367,66 431 061 1172
2014 367,90 432 801 1177
2020 367,90 437 726 1190
1 Wielkości bezwzględne.
2 1943 – przyłączono Karlovą Ves; 1946 – przyłączono Devín, Dúbravkę, Lamač, Petržalkę, Prievoz, Račę, Vajnory.
3 1972 – przyłączono Čunovo, Devínską Novą Ves, Jarovce, Podunajskie Biskupice, Rusovce, Vrakunię, Záhorską Bystricę.

Na podstawie danych statystycznych z 2009 roku Bratysława odznaczała się korzystną strukturą wieku, bowiem największy odsetek, tj. 63,76% (274 832) stanowiły osoby w wieku produkcyjnym (mężczyźni od 15. do 59. roku życia; kobiety od 15. do 54. roku życia)[a][20]. Najmniejszy odsetek – 12,09% (52 109) tworzyły osoby w wieku przedprodukcyjnym[a]. Tego samego roku kobiety stanowiły 53,03% (228 604; współczynnik feminizacji: 113 kobiet na 100 mężczyzn), zaś mężczyźni – 46,97% ogółu (202 457; współczynnik maskulinizacji: 89 mężczyzn na 100 kobiet). W tym samym czasie odnotowano 5052 urodzeń żywych (współczynnik urodzeń: 11,72‰), a jednocześnie – 3995 zgonów (współczynnik zgonów: 9,27‰) oraz zarejestrowano 2483 zawartych małżeństw (współczynnik zawartych małżeństw: 5,76‰), a także – 1178 rozwodów (współczynnik rozwodów: 2,73‰). Przyrost naturalny wynosił 1057 (współczynnik przyrostu naturalnego: 2,45‰). Przyrost rzeczywisty osiągnął poziom 2270[20].

W 1910 roku miasto liczyło 78 229 mieszkańców, w tym 32 790 Niemców, 31 705 Węgrów, 11 673 Słowaków, 1242 Czechów, 351 Chorwatów oraz 115 Polaków.

Jak podaje spis statystyczny przeprowadzony w 2001 roku, Słowacy stanowili 91,39%, Węgrzy – 3,84%, Czesi – 1,86%, Niemcy – 0,28%, Morawianie – 0,15%, Rusini – 0,11%, Ukraińcy – 0,11, Romowie – 0,10%, Polacy – 0,08% a inne narodowości – 2,08% ogółu ludności stolicy[22].

Podział administracyjny

edytuj

Dzisiejsze terytorium Bratysławy powstało pierwotnie w wyniku łączenia osad, a następnie przyłączania miejscowości z pobliskiej okolicy. W 1943 roku przyłączono miejscowość – Karlova Ves, a trzy lata później terytorium Bratysławy rozrosło się dzięki wcieleniu takich miejscowości jak: Devín, Dúbravka, Lamač, Petržalka, Prievoz, Rača i Vajnory. W 1954 roku utworzono 4 okręgi, a w 1960 roku – 12. Następnie w 1972 roku miało miejsce ponowne włączanie przyległych miejscowości: Čunovo, Jarovce, Rusovce, Devínska Nová Ves, Záhorská Bystrica, Podunajské Biskupice, Vrakuňa, a także miasto podzielono na 4 okręgi: Bratysława I (obvod Bratislava I), Bratysława II (obvod Bratislava II), Bratysława III (obvod Bratislava III), Bratysława IV (obvod Bratislava IV). W 1986 roku utworzono 5 okręg: Bratysława V (obvod Bratislava V)[21].

Od 1996 roku dzielnice Bratysławy istnieją na prawach miejskich, toteż terytorium Bratysławy podzielone jest na 5 powiatów, tzw. powiatów miejskich (mestské okresy), 17 dzielnic i 20 okręgów[9][23].

Podział administracyjny Bratysławy od 1996 roku z uwzględnieniem zespołów mieszkaniowych i urbanistycznych[23][24].
Powiaty Dzielnice Okręgi katastralne Zespoły mieszkaniowe i urbanistyczne
Bratislava I1 Staré Mesto Staré Mesto
Bratislava II2 Ružinov Nivy, Ružinov, Trnávka Nivy, Ostredky, Pošeň, Prievoz, Štrkovec, Trávniky, Trnávka, Vlčie hrdlo
Vrakuňa Vrakuňa Dolné hony
Podunajské Biskupice Podunajské Biskupice Dolné hony, Ketelec, Lieskovec, Medzi jarkami
Bratislava III3 Nové Mesto Nové Mesto, Vinohrady Ahoj, Jurajov dvor, Koliba, Kramáre, Mierová kolónia, Pasienky (Kuchajda), Vinohrady
Rača Rača Krasňany, Rača, Východné
Vajnory Vajnory
Bratislava IV4 Karlova Ves Karlova Ves Dlhé diely, Kútiky, Líščie údolie, Mlynská dolina, Patrónka, Rovnice
Dúbravka Dúbravka Krčace, Podvornice, Záluhy
Lamač Lamač Podháj, Rázsochy
Devín Devín
Devínska Nová Ves Devínska Nová Ves Devínske Jazero, Kostolné, Paulinské, Podhorské, Sídlisko Stred, Vápenka
Záhorská Bystrica Záhorská Bystrica
Bratislava V5 Petržalka Petržalka Dvory, Háje (Starý háj, Zrkadlový háj), Janíkov dvor, Kapitulský dvor, Kopčany, Lúky, Ovsište,
Jarovce Jarovce
Rusovce Rusovce
Čunovo Čunovo
1centrum miasta; 2wschodnia i południowo-wschodnia część miasta; 3północna i północno-wschodnia część miasta; 4zachodnia część miasta; 5część miasta na prawym brzegu Dunaju, tzw. przyczółek bratysławski.

Historia

edytuj
 
Plan Bratysławy z 1895 r.
 
Widok na miasto
 
Widok z tarasu widokowego Nowego Mostu na katedrę św. Marcina
 
Dunaj w Bratysławie: Nowy Most, w tle dzielnica Petržalka

Bratysława rozpościera się na dwóch trasach handlowych, tj. na szlaku bursztynowym, który łączył Morze Bałtyckie z Morzem Śródziemnym, czyli północną Europę z południową oraz na szlaku dunajskim, który biegnąc wzdłuż rzeki Dunaj, umożliwiał dostęp do Morza Czarnego, a tym samym łączył zarówno zachodnią i wschodnią Europę z południowo-wschodnią. Obydwie drogi krzyżowały się na obszarze dzisiejszej dzielnicy Devín, w której znajduje się Zamek Devín, pełniący w dawnych czasach funkcję obronną nad tymi szlakami[25].

Dzisiejsze miasto powstało z osady pod Zamkiem Bratysławskim. Obecnie miejsce to stanowi jądro historyczne Bratysławy i obejmuje średniowieczne miasto ograniczone systemem wałowym, zamek i podzamcze. Kiedyś wjazd do miasta umożliwiały 4 bramy[26], tj. od strony wschodniej – Brama Laurińska (Laurinská brána)[27][28], nazywana też Bramą Wawrzyniecką (Vavrinecká brána), od północnej – Brama Michalska (Michalská brána)[27], od zachodniej – Brama Wydrycka (Vydrická brána; zachowała się część fortyfikacji)[27], nazywana też Bramą Ciemną (Tmavá brána) lub Bramą Wiedeńską (Viedenská brána), a od południa – Brama Rybacka (Rybárska brána; zachowały się fundamenty)[27][29]. Do czasów współczesnych przetrwała jedynie Brama Michalska, prowadząca do dzielnicy Staré Mesto.

Niektóre wydarzenia historyczne

edytuj
 
Historyczna tabliczka z nazwą ulicy z okresu austro-węgierskiego

Duży wpływ na Bratysławę mieli Węgrzy i Niemcy. Zmieniała się również nazwa miasta, niektóre z nazw używane były równocześnie aż do I wojny światowej, do dziś Pressburg jest oficjalnie niemiecką alternatywą Bratysławy, Pozsonywęgierską, Prešporok – starą nazwą słowacką, a Prešpurk starą nazwą czeską. W Polsce używano wcześniej m.in. nazwy Pożoń.

Do historycznych nazw miasta stołecznego Słowacji należą:

  • Wratislaburgum[3][30], Pisonium (805)[3],
  • Braslavespurch[30], Brezalauspurc (907)[3],
  • Breslava Civitas (1038),
  • Brezezburg (1042)[3],
  • Breisburg[3], Breziburg[3], Brezzizburch[3], Preslawaspurch (1052)[3],
  • Bresburg, Bresburch, Bossen (1108)[3],
  • Bosonium (1146),
  • Poson[3], Posonium (XIII–XIV w.)[3],
  • Istropolis[30], Bosonium (1146)[3],
  • Posonium (XV w.),
  • Presburg, Pressburg (XVII/XVIII w.),
  • Posony, Pozsony (XVIII, XIX w.),
  • Prešporok (XVIII w.),
  • Břetislav, Břetislava, Braťislava (nad Dunajom) (XIX w.), Bratislav[3].

Nazwa Bratislava została pierwszy raz użyta przez szturowców (štúrovci) po 1844 roku, ale urzędowo przyjęta została w 1919 roku[3][31]. Jednocześnie pod koniec 1918 r. pojawiła się propozycja, by miasto przemianować na Wilson lub Vilsonovo mesto na cześć prezydenta USA Woodrowa Wilsona, jednak pomysł nie przyjął się[32][33].

Architektura

edytuj
 
Zamek Bratysławski
 
Ruiny Gerulaty
 
Pałac Prezydencki

Zabytki

edytuj

Kultura

edytuj
 
Muzeum Transportu
 
Słowacki Teatr Narodowy
 
Čumil – jedna z rzeźb w mieście

W Bratysławie znajdują się liczne placówki kulturalne, m.in.:

biblioteki[34]:

filharmonie[36]:

galerie[37]:

muzea[38]:

teatry[41]:

inne:

Edukacja i nauka

edytuj
 
Budynek rektoratu i Wydziału Prawa Uniwersytetu Komeńskiego

Miasto posiada szkoły wyższe, do których należą[43]:

państwowe:

publiczne:

prywatne:

Na terenie Bratysławy działa kilka ośrodków naukowo-badawczych, naukowo-kulturalnych, m.in.:

Bratysława jako jedna z niewielu stolic europejskich nie ma obserwatorium astronomicznego (najbliższe znajduje się w miejscowości Modra) i planetarium (najbliższe znajduje się w miejscowości Hlohovec)[45][46]. W związku z tym wykłady i obserwacje nieba (przeznaczone tylko dla amatorów astronomii) odbywają się w budynku, który umieszczony jest na terenie Parku Kultury i Wypoczynku w Bratysławie (Astronomický úsek Parku kultúry a oddychu v Bratislave).

Sport i rekreacja

edytuj

W latach 1999–2002 w Bratysławie rozgrywany był kobiecy turniej tenisowy, Eurotel Slovak Indoor.

W Bratysławie znajduje się stadion narodowy Słowacji – Národný futbalový štadión, który może pomieścić 22 500 osób. Swoje spotkania rozgrywają na nim piłkarze klubu Slovan Bratysława oraz reprezentacja Słowacji. Obiekt powstał w miejscu dawnego stadionu Tehelné pole.

Kluby i drużyny sportowe

edytuj
Kluby sportowe z siedzibą w Bratysławie
Nazwa klubu Dyscyplina Liga/rozgrywki Rok powstania
Inter Bratysława (FK Inter Bratislava) piłka nożna I liga 1940
FC Petržalka 1898 (FC Petržalka 1898, a.s.) piłka nożna III liga 1898
Slovan Bratysława (HC Slovan Bratislava, a.s.) hokej na lodzie Ekstraliga 1921
Slovan Bratysława (ŠK Slovan Bratislava futbal, a.s.) piłka nożna I liga 1919
RC Slovan Bratysława (1.RC Slovan Bratislava) rugby I liga czeska 2003

Transport

edytuj

Transport kolejowy

edytuj

Transport miejski

edytuj

Transport lotniczy

edytuj

Transport wodny

edytuj

Urodzeni w Bratysławie

edytuj

Miasta partnerskie

edytuj

Bratysława utrzymuje stosunki partnerskie z następującymi miastami[47][48]:

Zobacz też

edytuj
Panorama
  1. a b Przedział wiekowy według metodologii Urzędu Statystycznego Republiki Słowackiej.

Przypisy

edytuj
  1. Bratislava under a new mayor. kongres-magazine.eu, 2018-11-23. [dostęp 2018-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-08)]. (ang.).
  2. a b Obyvateľstvo podľa občianstva a krajiny narodenia - mestá [om3705rr, Štatistický úrad SR [dostęp 2024-10-22] (słow.).
  3. a b c d e f g h i j k l m n o p q Vladimír Horváth, Darina Lehotská, Ján Pleva (red.): Dejiny Bratislavy. Bratislava: Vydavateľstvo Obzor, 1982, s. 7–8.
  4. György Lelkes: Magyar helységnév-azonosító szótár. Budapest: Balassi Kiadó, 1992, s. 322. ISBN 978-963-7873-00-3. (węg.).
  5. a b Izydor Szaraniewicz: Krótki opis geograficzny austryacko-węgierskiej monarchii ze szczególnem uwzględnieniem Królestwa Galicyi i Wielkiego Księstwa Krakowskiego do użytku szkół średnich. Lwów: 1886, s. 81.
  6. http://visit.bratislava.sk/en/vismo/dokumenty2.asp?id_org=700014&id=1179&p1=6463 | Strona Główna Bratysławy.
  7. Monika Stefaniak: TOP15: Najtańsze stolice Europy 2014 roku. [dostęp 2014-09-28].
  8. European Labor Authority – Contact. www.ela.europa.eu. [dostęp 2021-11-12]. (ang.).
  9. a b Územnosprávne členenie Bratislavy. skgeodesy.sk. [dostęp 2009-07-23]. (słow.).
  10. Slovensko – všeobecnozemepisná mapa. W: Róbert Čeman (red.): Slovenská republika. Zemepisný atlas. Bratislava: Mapa Slovakia Plus s.r.o., 2005, s. 8–9. ISBN 80-8067-138-9.
  11. Bratislava – hlavné mesto Slovenskej republiky – Mapa. e-obce.sk. [dostęp 2009-06-08]. (słow.).
  12. Slovensko – podnebie. W: Róbert Čeman (red.): Slovenská republika. Zemepisný atlas. Bratislava: Mapa Slovakia Plus s.r.o., 2005, s. 16–17. ISBN 80-8067-138-9.
  13. Atmosféra. W: Školský atlas sveta. Harmanec: Vojenský kartografický ústav, š.p., 1997, s. 10–11. ISBN 80-8042-127-7.
  14. Michal Lukníš (red.), Slovensko. Príroda, Bratislava: Obzor, 1972, s. 272–273.
  15. Michal Lukníš (red.), Slovensko. Príroda, Bratislava: Obzor, 1972, s. 264.
  16. Ján Lacika: Bratislava. Poznávame Slovensko. Bratislava: Vydavateľstvo Dajama, 2000, s. 10. ISBN 80-88975-14-X.
  17. História vinohradníctva v Bratislave a zrod nášho PD Bratislava-Vinohrady [online], pdvinohrady.sk [dostęp 2011-08-15] [zarchiwizowane z adresu 2013-04-18] (słow.).
  18. Gaštan jedlý. Lokality výskytu v SR. gastany.sk. [dostęp 2011-08-15]. (słow.).
  19. Ladislav Tolmáči, Viliam Lauko, Terézia Tolmáčiová, Mária Nogová: Zemepis 8. Slovensko. Učebnica pre 8. ročník základných škôl. Bratislava: OG-Vydavateľstvo Poľana spol.s.r.o., 2007, s. 65. ISBN 80-89192-17-3.
  20. a b c Bratislava, Demography (31.12.2009). app.statistics.sk. [dostęp 2011-08-10]. (ang.).
  21. a b Pavol Korec, Katarína Husárová: Vývoj administratívnych hraníc a počtu obyvateľov Bratislavy. Bratislava: 1995, s. 107–118, seria: Geographia Slovaca, nr 10.
  22. Bratislava, Selected results of 1991 and 2001 census. app.statistics.sk. [dostęp 2010-06-28]. (ang.).
  23. a b Pavol Korec, Viliam Lauko, Ladislav Tolmáči, Gabriel Zubriczký, Eva Mičietová: Kraje a okresy Slovenska. Nové aministratívne členenie. Bratislava: Vydavateľstvo Q111, 1997, s. 9–32. ISBN 80-85401-58-4.
  24. Bratislava. Mapa mesta. Bratislava: Vydavateľstvo Anton Kniebügl, 2000, s. 10–31. ISBN 80-88808-10-3.
  25. Veronika Plachá, Jana Hlavicová: Devín. Slávny svedok našej minulosti. Bratislava: Perfekt a.s., 2003, s. 5. ISBN 80-8046-231-3.
  26. Štefan Holčík, Najmenšou mestskou bránou bola Južná [online], bratislavskenoviny.sk, 21 marca 2009 [dostęp 2010-02-12] (słow.).
  27. a b c d Mestské hradby. W: Karl Benyovszky: Prechádzka starým Prešporkom. Bratislava: Albert Marenčin-Vydavateľstvo PT, 2001, s. 9–20, seria: Edícia Bratislava-Pressburg. ISBN 80-88912-22-9.
  28. Štefan Holčík, Pri Laurinskej bráne vyúsťoval aj potok [online], bratislavskenoviny.sk, 28 marca 2009 [dostęp 2010-02-12] (słow.).
  29. Pozostatky rybárskej brány najlepšie vidíte za šera alebo v noci [online], bratislava.sme.sk, 1 marca 2002 [dostęp 2010-02-12] (słow.).
  30. a b c Andy Sekanová, Od Wratislaburgia po Bratislavu [online], sekanova.blog.sme.sk, 3 maja 2007 [dostęp 2009-06-20] [zarchiwizowane z adresu 2012-12-24] (słow.).
  31. Ján Lacika, op.cit., s. 6.
  32. Ako sa vyvíjal názov Bratislavy. 2016-01-27. [dostęp 2018-06-07]. (słow.).
  33. Pôvodný názov Bratislavy bol Preslava, „Bratislavské noviny”, 7 października 2006 [dostęp 2018-06-07] (słow.).
  34. Adresáre (Knižnice), Ministerstvo kultúry Slovenskej republiky. culture.gov.sk. [dostęp 2009-07-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-17)]. (słow.).
  35. História, Univerzitná knižnica v Bratislave. ulib.sk. [dostęp 2009-07-23]. (słow.).
  36. Reduta – sídlo Slovenskej filharmónie, Slovenská filharmónia. filharm.sk. [dostęp 2010-02-08]. (słow.).
  37. Adresáre (Galérie), Ministerstvo kultúry Slovenskej republiky. culture.gov.sk. [dostęp 2009-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-18)]. (słow.).
  38. Adresáre (Múzeá), Ministerstvo kultúry Slovenskej republiky. culture.gov.sk. [dostęp 2009-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-19)]. (słow.).
  39. Riaditeľstvo SNM. snm.sk. [dostęp 2009-07-22]. (słow.).
  40. Múzeá. muzeum.bratislava.sk. [dostęp 2009-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-08)]. (słow.).
  41. Adresáre (Divadlá), Ministerstvo kultúry Slovenskej republiky. culture.gov.sk. [dostęp 2010-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-14)]. (słow.).
  42. História, Mestské divadlo P.O. Hviezdoslava. mestskedivadlo.sk. [dostęp 2010-02-08]. (słow.).
  43. Vysoké školy v Slovenskej republike, Ministerstvo školstva Slovenskej republiky. minedu.sk. [dostęp 2009-07-22]. (słow.).
  44. Botanická záhrada UK. uniba.sk. [dostęp 2010-06-22]. (słow.).
  45. Navštívte nás (Astronomické a geofyzikálne observatórium UK v Modre). daa.fmph.uniba.sk. [dostęp 2010-02-04]. (słow.).
  46. Planetárium (Hvezdáreň a planetárium M.R. Štefánika v Hlohovci). hvezdaren.org. [dostęp 2010-02-04]. (słow.).
  47. Partnerské mestá. bratislava.sk. [dostęp 2011-08-12]. (słow.).
  48. Partner (twin) towns of Bratislava. bratislava-city.sk. [dostęp 2011-08-12]. (ang.).
  49. Współpraca międzynarodowa z miastami zagranicznymi (Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa). bip.krakow.pl. [dostęp 2011-08-12]. (pol.).
  50. Miasta Partnerskie. krakow.pl. [dostęp 2011-08-12]. (pol.).
  51. Pobratena mesta in članstvo v zvezah. ljubljana.si. [dostęp 2011-08-12]. (słoweń.).
  52. I Gemellaggi. comune.perugia.it. [dostęp 2011-08-12]. (wł.).

Linki zewnętrzne

edytuj