Czesi
Czesi (cz. Češi) – naród zachodniosłowiański zamieszkujący głównie obszar Czech i będący ich głównym składnikiem ludnościowym; mniejsze zbiorowości występują także w USA, Kanadzie, Niemczech, Słowacji, Argentynie, Australii, Austrii, Szwajcarii i in. Przynależność do narodu czeskiego deklaruje ok. 12 mln osób.
 Jan Ámos Komenský • Jan Hus • František Palacký • Jan Evangelista Purkyně • Karol IV • Alfons Mucha • Wratysław II • Bedřich Smetana | |
| Populacja |
około 12 mln |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania |
Czechy: 6 732 104[1] – 9 246 784[2] |
| Język | |
| Religia |
ateiści/agnostycy 34,5%, katolicy 10,3%, bracia czescy 0,5%, husyci 0,4%, prawosławni 0,3%, inni wierzący 2,7%, wierzący bez przynależności 6,7%, brak deklaracji 44,6%[5]. |
| Pokrewne | |
Czesi posługują się językiem czeskim oraz pismem łacińskim (wariantem czeskim). 34,5% Czechów stanowią ateiści bądź agnostycy, a 10,3% katolicy, niezdeklarowani 44,7%.
Grupy etnograficzne
edytujW ramach narodu czeskiego wyróżnia się kilka grup etnograficznych – Chodowie, Pilzniacy, Błociacy, Dulebowie, Góracy, Hanacy, Słowacy Morawscy, Podłężacy, Wałasi i Lachowie[6] (cz. Laši, zamieszkujący Lašsko) – które w przeszłości różniły się zwyczajami i używanym dialektem. Różnice te po II wojnie światowej zaczęły się zacierać, dotąd jednak wiele z nich da się zauważyć.
Etnogeneza
edytujEtnogeneza Czechów rozpoczęła się w X wieku, kiedy doszło do zjednoczenia zachodniosłowiańskich plemion zamieszkujących od V – VI w. obszar Czech właściwych – Czechów, Deczan, Dulebów, Cheban, Lemuzów, Litomierzycy, Łuczan, Pszowian, Siedliczan i Zliczan – pod władzą czeskich Przemyślidów. Po przyłączeniu do tego państwa Moraw na pocz. XI wieku zaczął się formować średniowieczny czeski „naród” obejmujący zjednoczone plemiona czeskie, morawskie i śląskich Gołęszyców. W XIII w. rozpoczęła się niemiecka kolonizacja ziem czeskich, w wyniku której powstało niemieckojęzyczne zachodnie i północne pogranicze (Kraj Sudetów) oraz liczne niemieckie wyspy językowe.
Nowoczesny naród czeski zaczął się kształtować od połowy XIX wieku (Wiosna Ludów). Odrodzenie narodowe pozwoliło, aby w 1918 r. po trzystu latach od faktycznego końca czeskiej państwowości Czechy (Czechosłowacja) powróciły na mapę Europy. Po wysiedleniu Niemców, do którego doszło po II wojnie światowej, Czechy stały się państwem jednolitym etnicznie – Czesi stanowią 94% ludności.
Zobacz też
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ Wyniku spisu z 2011. notes2.czso.cz. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-19)]. (wynik nie uwzględnia mieszanych deklaracji)
- ↑ CIA - The World Factbook - Czech Republic. [dostęp 2009-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-26)].
- ↑ 2004 survey. [dostęp 2009-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-11)].
- ↑ Ethnocultural Portrait of Canada - Select a geography. [dostęp 2009-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-26)].
- ↑ Population by age, and religious beliefs. Czech Statistical Office. [dostęp 2013-07-21].
- ↑ Hubinger, Honzák i Polišenský 1985 ↓, s. 69.
Bibliografia
edytuj- Jan Patočka: Kim są Czesi?. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2010, s. 94. ISBN 978-83-89273-73-4.
- Ludmila Fialová, Pavla Horská, Milan Kučera: Dějiny obyvatelstva českých zemí. Praga: Melantrich, 1969 (I. wydanie 1895).
- Tomáš Garrigue Masaryk: Česká otázka. Praga: Mladá fronta, 1998. ISBN 80-204-0720-0.
- Dušan Treštík: Češi a dějiny v postmoderním očistci. Praga: Lidové noviny, 2005. ISBN 80-7106-786-5.
- Václav Hubinger, František Honzák, Jiří Polišenský: Národy celého světa (Malé encyklopedie). Praga: Mladá fronta, 1985.