Brema

Brema
Bremen
Herb	Flaga Bremy
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Brema
Burmistrz	Andreas Bovenschulte (SPD)
Powierzchnia	326,18 km²
Wysokość	11 m n.p.m.
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności; • gęstość	; 567 559; 1740 os./km²
Nr kierunkowy	0421
Kod pocztowy	28195 – 28779
Tablice rejestracyjne	HB
	Położenie na mapie Niemiec Brema
	53°05′N 8°48′E/53,083333 8,800000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Brema, Wolne Hanzeatyckie Miasto Brema^[4] (niem. Bremen, Freie Hansestadt Bremen) – miasto (niem. Stadtgemeinde) w północnych Niemczech, stolica najmniejszego kraju związkowego Brema, do którego należy również Bremerhaven. Leży nad rzeką Wezerą w odległości ok. 60 km od jej ujścia do Morza Północnego.

Brema jest dużym ośrodkiem przemysłowym, a port Brema-Bremerhaven jest jednym z największych portów morskich Niemiec. Ośrodek handlowy (banki, siedziby wielu przedsiębiorstw); akwarium morskie, ogród botaniczny.

Podział administracyjny

Brema składa się z pięciu dzielnic (Stadtbezirk):

Dzielnice podzielone są na 23 części miasta (Stadtteil): Blumenthal, Burglesum, Findorff, Gröpelingen, Häfen, Hemelingen, Horn-Lehe, Huchting, Mitte, Neustadt, Oberneuland, Obervieland, Osterholz, Östliche Vorstadt, Schwachhausen, Vahr, Vegesack, Walle i Woltmershausen.

A te z kolei dzielą się na 88 jednostek administracyjnych (Ortsteil).

Historia

Ratusz w Bremie

Panorama Bremy

Kalendarium

787 – pierwsze wzmianki w źródłach pisanych
787 – Karol Wielki założył biskupstwo w Bremie
845 – arcybiskupstwo Hamburga-Bremy
prawa miejskie w XIV wieku
w ramach Hanzy
1646 – wolne miasto Rzeszy, uwolnione spod władzy arcybiskupów
1815 – członek Związku Niemieckiego
1867 – członek Związku Północnoniemieckiego
1871 – w II Rzeszy Niemieckiej
1919 – Bremska Republika Rad
1943 – uruchomienie obozu koncentracyjnego Bremen-Farge dla Polaków, Rosjan i Francuzów, którzy budowali Bunkier okrętów podwodnych Valentin
1940–1945 – duże zniszczenia wskutek bombardowań RAF
1945 – zajęcie przez wojska aliantów
1949 – miasto wraz z Bremerhaven weszło w skład kraju związkowego Brema Republiki Federalnej Niemiec.

Zabytki i turystyka

Stare Miasto
- gotycki ratusz z XV wieku z fasadą w stylu renesansu wezerskiego
- rynek
- posąg Rolanda, bohatera „Pieśni o Rolandzie”
- romańska katedra św. Piotra (St. Petri Dom)
- Kościół ewangelicki Najświętszej Maryi Panny (Liebfrauenkirche)
- Muzykanci z Bremy (Bremer Stadtmusikanten) – pomnik słynnych osła, psa, kota i koguta po zachodniej stronie ratusza
kamienice z XVI–XVII wieku
Dom cechowy Schütting z XVI wieku
Böttcherstraße z lat 20. XX wieku
dzielnica rybacka Schnoor
Browar Beck’s (muzeum, warzelnia i magazyn słodu)^[5].

Gospodarka

Według danych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, PKB per capita Bremy w 2013 roku wynosiło 53 379 USD, co było wyższe niż średnia dla całych Niemiec. Dla porównania, Bank Światowy podał, że w 2013 roku Niemcy miały PKB per capita na poziomie 46 268 USD, a Unia Europejska jako całość – 35 408 USD w tym samym roku^[6].

Brema jest drugim najważniejszym ośrodkiem rozwoju w regionie, po Hamburgu. Znajdują się tam m.in. stocznie, huty żelaza, rafinerie ropy naftowej, fabryki z branży motoryzacyjnej. Duży port morski i śródlądowy. Awanportem miasta jest Bremerhaven. Miasto stanowi część sieci produkcyjnej Airbus Defence and Space – tutaj odbywa się wyposażanie skrzydeł wszystkich szerokokadłubowych samolotów Airbus oraz produkcja małych części z blachy. Ważnym obszarem działalności jest także montaż strukturalny, w tym produkcja metalowych klap podwozia. W ramach produkcji modelu Airbus A380, w Bremie montowane są klapy podwozia (systemy zwiększające siłę nośną). W mieście odbywa się także wstępny montaż końcowy kadłuba (z wyłączeniem kokpitu) wojskowego samolotu transportowego A400M przed przekazaniem do Hiszpanii^[7].

W Bremie zatrudnionych jest ponad 3100 osób w Airbusie, który jest drugim co do wielkości zakładem Airbus w Niemczech. W ramach Centrum Doskonałości – Skrzydło/Pylon, Brema odpowiada za projektowanie i produkcję systemów zwiększających siłę nośną skrzydeł samolotów Airbus. W mieście znajduje się pełny łańcuch procesowy dla tych elementów – od biura projektowego, przez inżynierię technologiczną, aerodynamikę, inżynierię systemową, rozwój konstrukcji, testy weryfikacyjne, montaż strukturalny i wyposażenie skrzydeł, aż po końcowe dostawy do linii montażu końcowego. Ponadto Brema produkuje części blaszane, takie jak klipsy i elementy wzmacniające, dla wszystkich samolotów Airbus w ramach Centrum Doskonałości – Kadłub i Kabina.

W Bremie znajduje się również zakład Astrium oraz siedziba OHB(inne języki) – odpowiednio pierwszego i trzeciego co do wielkości przedsiębiorstwa kosmicznego w Unii Europejskiej.

W mieście działa także fabryka Mercedes-Benz zatrudniająca około 11 500 osób, produkująca modele z serii C, CLK, SL, SLK oraz GLK.^[8]

Browar Beck & Co(inne języki), produkujący piwa Beck’s i St Pauli Girl, ma swoją siedzibę w Bremie. W przeszłości, gdy port w Bremie był „kluczem do Europy”, miasto miało dużą liczbę importerów wina, jednak obecnie ich liczba znacznie się zmniejszyła. Ponadto, około 800 lat temu w Bremie produkowano wysokiej jakości wina. Mimo że miasto nie jest miejscem, w którym znajduje się największa piwnica win na świecie, to kiedyś przechowywano w niej ponad milion butelek – jednak podczas II wojny światowej została splądrowana przez siły okupacyjne.

W Bremie swoją niemiecką lub europejską siedzibę mają liczne przedsiębiorstwa zajmujące się produkcją i handlem żywnością, m.in.: Anheuser-Busch InBev (Browar Beck’s), Kellogg’s, Kraft Foods (Kraft, Jacobs Coffee, Milka Chocolate, Milram, Miràcoli), Frosta (żywność mrożona), Nordsee (sieć barów szybkiej obsługi z daniami rybnymi), Melitta Kaffee, Eduscho Kaffee, Azul Kaffee, Vitakraft (artykuły i karma dla zwierząt domowych), Atlanta AG (Chiquita – banany), Hachez (wykwintne czekolady i wyroby cukiernicze), Feodora chocolatier.

Bremer Woll-Kämmerei(inne języki) (BWK), międzynarodowe przedsiębiorstwo zajmujące się produkcją i handlem wełną oraz pokrewnymi produktami, ma swoją siedzibę w Bremie. Gleistein, niemiecka fabryka lin, również ma tutaj swoją główną siedzibę.

Transport

Transport kolejowy

Dworzec główny w Bremie

Dworzec główny w Bremie jest ważnym węzłem komunikacyjnym dalekobieżnym, należącym do drugiej klasy cenowej. Krzyżują się tu kluczowe trasy kolejowe prowadzące z Hamburga do Zagłębia Ruhry, Bremerhaven, Hanoweru oraz Oldenburga (–Leer). Połączenie z Vegesack linią Bremen–Farge ma charakter lokalny.

Brema jest zintegrowana z siecią dalekobieżnych połączeń Deutsche Bahn, obsługujących linie ICE na trasach Brema – Monachium oraz Hamburg – Bazylea, a także połączenia IC łączące Hamburg z Kolonią oraz Oldenburg z Lipskiem^[9].

Stacje kolejowe: Bremen Hauptbahnhof, Bremen-Burg, Bremen-Farge, Bremen Mahndorf, Bremen-Neustadt, Bremen Sebaldsbrück.

Lokalny transport zbiorowy

Istnieją regionalne połączenia ekspresowe do Bremerhaven, Hanoweru, Hamburga, Osnabrück i Oldenburga – Norddeich Mole oraz regionalne połączenie kolejowe przez Lüneburg Heide do Uelzen (przez Langwedel, Visselhövede i Soltau).

Linię kolejową do Hamburga obsługują pociągi Metronom (→ Hanse-Netz).

Od 12 grudnia 2010 r. NordWestBahn(inne języki) (NWB) obsługuje pierwsze trzy linie regionalnej kolei miejskiej Regio-S-Bahn Bremen/Niedersachsen w imieniu Zweckverband Verkehrsverbund Bremen/Niedersachsen (ZVBN) (RS 2: Bremerhaven – Lehe – Bremerhaven-Hbf – Brema-Hbf – Twistringen; RS 3: Bad Zwischenahn – Oldenburg-Hbf – Hude – Delmenhorst – Brema-Hbf; RS 4: Nordenham – Hude – Delmenhorst – Brema-Hbf).

11 grudnia 2011 roku oddano do użytku czwartą linię Regio-S-Bahn (RS 1: Bremen-Farge – Vegesack – Bremen Hbf – Verden).

Ruch pasażerski na linii kolejowej Brema–Farge – Brema–Vegesack w Bremie-Nord, który został zamknięty w 1961 r., został wznowiony w grudniu 2007 r., a składy kolei spalinowej NordWestBahn kursowały co pół godziny. Trasa ta została zelektryfikowana w 2011 roku i od 11 grudnia 2011 roku jest częścią linii S-Bahn RS 1.

Tramwaje

Osobny artykuł: Tramwaje w Bremie.

Tramwaj GT8N-1 na przystanku Domsheide

Tramwaje elektryczne pojawiły się w Bremie w 1892 r. Posiadają normalny rozstaw szyn. W 2009 było w mieście 67,5 km tras tramwajowych, a kursowało po nich zasadniczo 7 linii (z trzema dodatkowymi wariantami). Kursują także linie muzealne, obsługiwane zabytkowym taborem – nr 15 i 16. Taktowanie kursowania na liniach zwykłych wynosiło 10 minut. Planuje się otwarcie 6 nowych odcinków. Tabor reprezentują: GT4e/GT4f + GB4e/GB4f (Wegmann & Co.) – 18 sztuk, GT8N (AEG/Adtranz) – 77 sztuk, GT8N-1 Flexity Classic (Bombardier Transportation) – 34 sztuki. Ruch obsługuje firma BSAG (Bremer Straßenbahn(inne języki) AG) w ramach związku komunikacyjnego Verkehrsverbund Bremen/Niedersachsen (VBN)^[10].

Transport lotniczy

Port lotniczy w Bremie

Międzynarodowy Port Lotniczy Brema (BRE) znajduje się na południe od miasta w dzielnicy Neuenstadt i funkcjonuje w tej lokalizacji od 1909 roku. W 1995 roku wokół terminala powstało centrum lotniskowe, w którym swoje siedziby mają liczne oddziały międzynarodowych przedsiębiorstw. Nowy terminal, zaprojektowany przez architekta Gerta Schulze, został otwarty w 2001 roku.

W 2006 roku lotnisko obsłużyło 1,7 miliona pasażerów, jednak liczba operacji lotniczych spadła do 40 419, osiągając najniższy poziom od 1988 roku. Wzrost ruchu odnotowały linie Ryanair i Turkish Airlines, oferujące nowe połączenia z Bremy do różnych miast w Europie i Turcji. W 2008 roku liczba pasażerów wzrosła do 2,5 miliona. Pomimo rosnącego ruchu pasażerskiego, dzięki wykorzystaniu większych samolotów i optymalizacji przepustowości, liczba lotów nigdy nie przekroczyła 60 000 rocznie od 1965 roku.

Lotnisko działa w ograniczonym zakresie nocnym – ostatni planowy przylot ma miejsce o godzinie 23:00. Największy ruch odnotowuje się rano i wieczorem. Dojazd do lotniska możliwy jest autostradą A281, a z dworca głównego można dotrzeć bezpośrednio tramwajem linii nr 6^[11]. Na terenie portu lotniczego mieści się także szkoła pilotów komercyjnych Lufthansy.

Nauka i oświata

Obok szkolnictwa podstawowego, ogólnokształcącego i zawodowego, w Bremie działają następujące uczelnie:

Uniwersytet w Bremie (Universität Bremen) – od roku akademickiego 1971–1972, wcześniej od 1970 r. pod nazwą Marx & Moritz-Universität
Akademia Sztuk Pięknych – Hochschule für Künste Bremen(inne języki) – pod tą nazwą od 1988 r. W 1979 połączona z bremeńskim konserwatorium muzycznym
Hochschule Bremen(inne języki) – powstała w 1982 r. z połączenia szkół wyższych techniki, morskiej, ekonomii i pedagogiki społecznej oraz gospodarki
Jacobs University Bremen(inne języki) – uczelnia prywatna założona w 1999 r. jako International University Bremen, w 2006 r. po wsparciu uczelni przez szwajcarską fundację Jacobs Foundation(inne języki) przyjęła nową nazwę.

W mieście istnieją obecnie następujące instytucje naukowe:

Instytut Mikrobiologii Morskiej Maxa Plancka – Max-Planck-Institut für Marine Mikrobiologie (MPI-MM)
Instytut Fraunhofera Techniki Produkcyjnej i Stosowanych Badań Materiałowych (Fraunhofer-Institut für Fertigungstechnik und Angewandte Materialforschung(inne języki) – IFAM)
Instytut Gospodarki Morskiej i Logistyki (Institut für Seeverkehrswirtschaft und Logistik(inne języki) – ISL).

20 czerwca 1913 roku w Bremie doszło do strzelaniny w szkole, jednej z pierwszych tak krwawych w historii.

Kultura

W mieście odbywają się: Volksfest, najstarszy i trzeci co do wielkości festyn ludowy w Niemczech, a także największy karnawał samby w Europie, największe europejskie sześciodniowe wyścigi kolarskie i festiwal muzyki klasycznej Musikfest.