Protesty w Islandii (2016)

protesty po wybuchu afery finansowej związanej z premierem i ministrem finansów Islandii

Protesty w Islandii w 2016 r. wybuchły po opublikowaniu informacji związanych z aferą finansową, w którą zamieszani byli premier Islandii Sigmundur Davíð Gunnlaugsson wraz ze swoją żoną Anną Sigurlaug Pálsdóttir, ministrem finansów Bjarnim Benediktssonem oraz ministrem spraw zagranicznych Ólöfem Nordalem. W ich wyniku do dymisji podał się ówczesny rząd Islandii.

Protesty w Islandii w 2016 r.
Państwo

 Islandia

Miejsca wystąpień

Austurvöllur, Reykjavík

Początek wystąpień

4 kwietnia 2016

Koniec wystąpień

20 kwietnia 2016

Ofiary śmiertelne

0

Ranni

0

Aresztowani

3[1]

Przyczyny wystąpień

Wycieki związane z aferą podatkową dotyczące premiera oraz ministra finansów

Charakter wystąpień

Demonstracja

Rezultat wystąpień

Dymisja rządu Sigmundura Davíða Gunnlaugssona i utworzenie nowego rządu z Sigurðurem Ingim Jóhannssonem na czele

Położenie na mapie Islandii
Mapa konturowa Islandii, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Protesty w Islandii w 2016 r.”
Ziemia64°08′49,9″N 21°56′23,3″W/64,147200 -21,939800
 
Sigmundur Davíð Gunnlaugsson

W 2007 r. Sigmundur Davíð Gunnlaugsson oraz jego żona Anna Sigurlaug Pálsdóttir założyli przedsiębiorstwo Wintris Inc. zarejestrowane na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych. W styczniu 2009 r. Gunnlaugsson został wybrany na przewodniczącego Partii Postępu, a w wyborach parlamentarnych w 2009 r. stał się członkiem Althingu. W ostatnim dniu 2009 r. Gunnlaugsson sprzedał swoją część udziałów w Wintris Inc. na rzecz swojej żony za kwotę 1 USD. Kolejnego dnia w życie weszła ustawa, która kwalifikowałaby własność Gunnlaugssona jako konflikt interesów. W wyniku kryzysu finansowego spółka Wintris Inc. wygenerowała duże straty[2][3].

Po wyborach parlamentarnych w 2013 r. Partia Progresywna wraz z Partią Niepodległości utworzyły koalicję rządzącą, a Sigmundur Davíð Gunnlaugsson został wybrany premierem Islandii, natomiast przewodniczący Partii Niepodległości Bjarni Benediktsson został ministrem finansów. Jedną z obietnic Gunnlaugssona była walka z zagranicznym zadłużeniem islandzkich banków. Rząd zobowiązał się do walki z zadłużeniem u zagranicznych wierzycieli[4].

W marcu 2016 r. ujawniono, że żona premiera była właścicielką Wintris Inc., który był wierzycielem trzech islandzkich banków, które ogłosiły upadłośćLandsbanki, Kaupthing Bank oraz Glitnir. Jej firma zażądała łącznie 515 mln ISK. Po podaniu tych informacji pojawiły się pierwsze głosy w parlamencie, m.in. głoszone przez Svandís Svavarsdóttir, że rząd powinien podać się do dymisji i powinny odbyć się przyspieszone wybory parlamentarne[2].

3 kwietnia 2016 r. wyciekły dokumenty dotyczące nadużyć podatkowych związanych z offshoringiem usług, tzw. Panama Papers. Znalazły się w nich informacje, iż w aferę zamieszani byli także premier Islandii Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, a także ówcześni ministrowie finansów Bjarni Benediktsson i spraw wewnętrznych Ólöf Nordal[5].

Przebieg

edytuj

Po wycieku informacji z Panama Papers, ludzie zaczęli organizować na Facebooku manifestację na dzień następny. W proteście planowało wziąć udział 10 tys. osób. 4 kwietnia w południe Sigmundur Davíð Gunnlaugsson przeprosił na antenie telewizji za zaistniałą sytuację, oświadczył jednak, że nie poda się do dymisji. Protest rozpoczął się o godzinie 17:00 w parku Austurvöllur w pobliżu Althingu. Zaraz na początku doszło do aresztowania jednej osoby za rzucanie przedmiotami w kierunku budynku. Liczebność zgromadzenia, według różnych źródeł, szacuje się na 9 do 23 tysięcy osób i jest to największe zgromadzenie publiczne w historii Islandii. W związku z protestami odwołano planowaną na 5 kwietnia sesję parlamentu[6][7][8].

5 kwietnia rano Gunnlaugsson poinformował za pomocą Facebooka o zamiarze rozwiązania parlamentu i przeprowadzeniu przedterminowych wyborów. Spotkał się z prezydentem Islandii Ólafurem Ragnarem Grímssonem. Prezydent jednak nie zgodził się na żądania premiera, argumentując, iż nie skonsultował on swojej decyzji z Bjarnim Benediktssonem. Ponadto Grímsson zaapelował, by „nie wciągać go w rozgrywki międzypartyjne”[9][10].

Tego samego dnia po południu na zgromadzeniu Partii Postępu Gunnlaugsson złożył oficjalną dymisję ze stanowiska premiera, a jako jego następcę wyłoniono ministra rybołówstwa i rolnictwa Sigurðura Ingiego Jóhannssona. Tego samego dnia również odbyły się protesty, lecz już na mniejszą skalę. Koło godziny 18:30 protestujący przenieśli się pod budynek siedziby Partii Postępu, gdzie nawoływali do dymisji całego rządu i przyspieszonych wyborów parlamentarnych[11][12].

Zakończenie protestów i skutki

edytuj

7 kwietnia powołano nowy rząd z Sigurðurem Ingim Jóhannssonem na czele. Na stanowisko ministra rybołówstwa i rolnictwa powołano Gunnara Bragiego Sveinssona, byłego ministra spraw wewnętrznych. Jego zastąpiła natomiast Lilja Dögg Alfreðsdóttir. Kolejnego dnia miało miejsce pierwsze posiedzenie Althingu, w trakcie którego głosowano nad wotum nieufności zgłoszonym przez opozycję dla nowego rządu oraz propozycji ogłoszenia przedterminowych wyborów parlamentarnych. Oba projekty jednak nie zostały przegłosowane – wotum nieufności odrzucono stosunkiem 38:25, a przedwczesne wybory – 37:26. Protesty były jeszcze kontynuowane 9 kwietnia, a ich liczebność oszacowano na 14 tysięcy[13][14].

Przypisy

edytuj
  1. s, Photos: Peaceful Protest Sees 23k Participants And 3 Arrests - The Reykjavik Grapevine, „The Reykjavik Grapevine”, 6 kwietnia 2016 [dostęp 2018-11-30] (ang.).
  2. a b Tax haven scandal: “Government must go!” [online] [dostęp 2018-11-30].
  3. ‘Panama Papers’ Leaks Put Iceland Prime Minister Under Pressure to Quit [online] [dostęp 2018-11-30] (ang.).
  4. Jon Henley, Simon Bowers, Icelandic PM faces no confidence vote over Panama Papers disclosures [online], the Guardian, 4 kwietnia 2016 [dostęp 2018-11-30] (ang.).
  5. REVIEW: “So what’s going on in Iceland?” [online] [dostęp 2018-11-30].
  6. Police prepare for large protests at parliament square [online] [dostęp 2018-11-30].
  7. Iceland PM: “I will not resign” [online] [dostęp 2018-11-30].
  8. Snowden: Yesterday's protest the largest in world history? 6.7% of Icelanders participated, „Icelandmag” [dostęp 2018-11-30] (ang.).
  9. President refuses to authorise PM to dissolve parliament [online] [dostęp 2018-11-30].
  10. s, The Unraveling Of A Government: The Panama Papers And Iceland – The Reykjavik Grapevine, „The Reykjavik Grapevine”, 8 kwietnia 2016 [dostęp 2018-11-30] (ang.).
  11. Gunnlaugsson to resign as PM, party agrees [online] [dostęp 2018-11-30].
  12. Protests escalate at Reykjavik parliament square [online] [dostęp 2018-11-30].
  13. New Government Confirmed [online], icelandreview.com, 7 kwietnia 2016 [dostęp 2018-11-30].
  14. Iceland protesters step up pressure over Panama Papers [online], Financial Times [dostęp 2018-11-30] (ang.).