Reykjavík
Reykjavík (dawny polski egzonim: Rejkiawik[3]) – stolica oraz największe miasto Islandii, położone w jej południowo-zachodniej części nad Zatoką Faxa, najbardziej wysunięta na północ stolica świata. Na północ od Reykjavíku w odległości 10 km góruje masyw Esja[4].
 Reykjavík | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Okręg wyborczy | |||||
| Region | |||||
| Okręg historyczny |
niezależne miasto | ||||
| Gmina | |||||
| Data założenia |
874[1] | ||||
| Prawa miejskie |
1786[1] | ||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia |
273 km² | ||||
| Populacja (2020) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+354 | ||||
| Kod pocztowy |
101-155 | ||||
Położenie na mapie Islandii  | |||||
Położenie na mapie Europy  | |||||
 64°08′N 21°56′W/64,133333 -21,933333
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Ludność islandzkiej stolicy wynosi 131,1 tys. mieszkańców (2020). Miasto wchodzi w skład gminy Reykjavíkurborg, która oprócz stolicy obejmuje jej okolice oraz tereny położone po drugiej stronie zatoki Kollafjörður. Całą gminę zamieszkuje 126,0 tys. osób (2018). Zespół miejski Wielkiego Reykjavíku (Stór-Reykjavík), obejmujący stolicę i sąsiednie miasta skupia 217,7 tys. (2018), a cały region stołeczny Höfuðborgarsvæðið 222,5 tys. (2018), czyli około 2/3 ludności kraju[5].
KlimatEdytuj
30 lipca 2008 roku został pobity rekord ciepła dla tego miasta – obecnie wynosi +26,2 °C. Najniższa zanotowana temperatura wynosi –24,5 °C (21 stycznia 1918). Od 30 stycznia 1971 temperatura nigdy nie spadła poniżej –20 °C.
Klimat subarktyczny (Dfc), zgodnie z klasyfikacją Wladimira Köppena, ale pod wpływem ciepłego oceanicznego Prądu Północnoatlantyckiego.
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 3,8 | 3,8 | 4,8 | 7,3 | 10,2 | 13,5 | 15,2 | 14,7 | 11,8 | 8,0 | 5,3 | 4,2 | 8,6 |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | 0,9 | 0,7 | 1,7 | 3,9 | 6,8 | 10,2 | 12,0 | 11,5 | 8,9 | 5,0 | 2,4 | 1,1 | 5,5 |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | -1,9 | -2,4 | -1,4 | 0,5 | 3,3 | 7,1 | 9,0 | 8,4 | 5,9 | 2,1 | -0,6 | -1,7 | 2,4 |
| Opady [mm] | 75,6 | 71,8 | 81,8 | 58,3 | 43,8 | 50,0 | 51,8 | 61,8 | 66,5 | 85,6 | 72,5 | 78,7 | 798 |
| Średnia liczba dni z opadami | 13,3 | 12,5 | 14,4 | 12,2 | 9,8 | 10,7 | 10,0 | 11,7 | 12,4 | 14,5 | 12,5 | 13,9 | 148 |
| Średnie usłonecznienie (w godzinach) | 20 | 60 | 109 | 164 | 201 | 174 | 168 | 155 | 120 | 93 | 41 | 22 | 1326 |
| Źródło: climatebase.ru[6] (temperatury, od 2000 roku), WMO (opady, liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, 1961-1990) | |||||||||||||
HistoriaEdytuj
| 1786 | 167 |
|---|---|
| 1801 | 600 |
| 1860 | 1450 |
| 1901 | 6321 |
| 1910 | 11 449 |
| 1920 | 17 450 |
| 1930 | 28 052 |
| 1940 | 38 308 |
| 1950 | 55 980 |
| 1960 | 72 407 |
| 1970 | 81 693 |
| 1980 | 83 766 |
| 1985 | 89 868 |
| 1990 | 97 569 |
| 1995 | 104 258 |
| 2000 | 110 852 |
| 2005 | 114 800 |
| 2007 | 117 721 |
| 2010 | 118 326 |
| 2012 | 119 475 |
| 2018 | 124 847 |
W miejscu dzisiejszej stolicy Islandii powstała najstarsza, założona z myślą o stałym osadnictwie, osada na wyspie. Założył ją w 874 roku norweski wiking Ingólfur Arnarson. Nazwał to miejsce Reykjavík, co po islandzku znaczy „dymiąca zatoka”, od znajdujących się tu gorących źródeł i gejzerów. Osada rozwijała się później dzięki założonemu w pobliżu w 1226 roku klasztorowi augustiańskiemu. W połowie XVIII wieku lokalny przedsiębiorca próbował rozwinąć drobny handel i przemysł, by przełamać duński monopol handlowy.
18 sierpnia 1786, liczącej 167 mieszkańców osadzie przyznano prawa miejskie. Wkrótce miasto zostało siedzibą protestanckiego biskupa Islandii, a także islandzkiego parlamentu Althing. Od tej pory Reykjavík ciągle rozwija swój potencjał ludnościowy – w XX wieku zwiększył liczbę mieszkańców blisko 10-krotnie. W 1911 założono tu pierwszy w Islandii uniwersytet Háskóli Íslands (Uniwersytet Islandzki).
W 2000 r. Reykjavík był jednym z dziewięciu Europejskich Miast Kultury.
Zabytki i atrakcje turystyczneEdytuj
Śródmieście usytuowane jest w północnej części miasta, jego punktem charakterystycznym jest jezioro Tjörnin, nad którym wybudowano postmodernistyczny ratusz w Reykjavíku[4]. Neoklasyczny budynek siedziby parlamentu Islandii, nazywany z islandzkiego Alþingishúsið, oddano do użytku w 1881, sąsiaduje on z luterańską katedrą Dómkirkjan wzniesioną w mieście w XVIII wieku[4]. Najstarszy zachowany dom w Reykjavíku pochodzący z 1762, stoi przy ulicy Aðalstræti 10[7].
Nad miastem góruje charakterystyczna bryła kościoła Hallgrímskirkja (drugi w kraju najwyższy budynek), na którego wieży znajduje się punkt widokowy. W 1929 ukończono budowę katolickiej katedry Chrystusa Króla, według projektu Guðjóna Samúelssona. W dzielnicy Laugardalur w 1961 założono ogród botaniczny Grasagarður Reykjavíkur, prezentujący około 5 tysięcy gatunków roślin.
Na położonej na północ od miasta wyspie Viðey, wchodzącej w skład gminy stołecznej, znajdują się dwa historyczne budynki z XVIII wieku – rezydencja Viðeyjarstofa i kościół Viðeyjarkirkja[8].
MuzeaEdytuj
- Narodowe Muzeum Islandii (isl. Þjóðminjasafn Íslands) otwarte w 1863, muzeum prezentuje m.in. w formie multimedialnej dzieje Islandii, od czasów przybycia pierwszych ludzi na wyspę po współczesność[9][4].
- Narodowa Galeria Islandii, gromadząca zbiory sztuki islandzkiej z XIX i XX wieku, wśród wystawianych prac są dzieła islandzkiego malarza Asgrimura Jónssona, a także m.in. Pablo Picassa oraz Edwarda Muncha[4].
- Þjóðmenningarhúsið (Dom Kultury) z wystawą dziedzictwa narodowego Islandii, prezentowany jest m.in. zbiór sag i opowieści z XIV wieku, średniowieczne manuskrypty, a także szereg staroislandzkich rękopisów[4].
- Muzeum Morskie, otwarte w 2005 z wystawą m.in. modeli trawlerów i statków[4].
.jpg)
Podział administracyjnyEdytuj
Reykjavík podzielony jest na 10 dzielnic:
- Vesturbær
- Miðborg (Śródmieście, Centrum)
- Hlíðar
- Laugardalur
- Háaleiti og Bústaðir
- Breiðholt
- Árbær
- Grafarvogur
- Kjalarnes
- Grafarholt og Úlfarsárdalur
GospodarkaEdytuj
W mieście rozwinął się przemysł spożywczy, stoczniowy, chemiczny, włókienniczy oraz skórzany[1].
TransportEdytuj
Transport drogowyEdytuj
Reykjavík – Borgarnes
Reykjavík – Garðabær
Reykjavík – Keflavík (międzynarodowy port lotniczy)
Reykjavík (droga na terenie miasta)
Reykjavík – Kópavogur
Burmistrzowie ReykjavíkuEdytuj
- Dagur B. Eggertsson (od 16 czerwca 2014)
- Jón Gnarr (15 czerwca 2010 – 16 czerwca 2014)
- Hanna Birna Kristjánsdóttir (21 sierpnia 2008 – 15 czerwca 2010)
- Ólafur F. Magnússon (24 stycznia 2008 – 21 sierpnia 2008)
- Dagur B. Eggertsson (2007 – 2008)
- Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson (2006 – 2007)
- Steinunn Valdís Óskarsdóttir (2004 – 2006)
- Þórólfur Árnason (2003 – 2004)
- Ingibjörg Sólrún Gísladóttir (1994 – 2003)
- Árni Sigfússon (1994 – 1994)
- Markús Örn Antonsson (1991 – 1994)
- Davíð Oddsson (1982 – 1991)
- Egill Skúli Ingibergsson (1978 – 1982)
- Birgir Ísleifur Gunnarsson (1972 – 1978)
- Geir Hallgrímsson (1960 – 1972)
- Auður Auðuns i Geir Hallgrímsson (1959 – 1960)
- Gunnar Thoroddsen (1947 – 1960)
- Bjarni Benediktsson (1940 – 1947)
- Pétur Halldórsson (1935 – 1940)
- Jón Þorláksson (1932 – 1935)
- Knud Zimsem (1914 – 1932)
- Páll Einarsson (1908 – 1914)
SportEdytuj
Miasto gościło uczestników finału C2 pucharu Europy w lekkoatletyce 1985[10], zawodów grupy A II ligi tych rozgrywek w 2004[10] oraz III ligi drużynowych mistrzostw Europy w lekkoatletyce w 2011[11]. Corocznie w mieście od 1964 odbywa się szachowy turniej Reykjavík Open, a od 1984 bieg maratoński[12].
W Reykjavíku działa 10 klubów piłkarskich:
GaleriaEdytuj
Fragment panoramy miasta
Najstarszy zachowany dom w Reykjavíku, pochodzący z 1762
Park miejski przy jeziorze Tjörnin
Ulica Skólavörðustígur (2014)
Reykjavík, port
Harpa – hala koncertowa i centrum konferencyjne
.jpg)
PolonicaEdytuj
- W 1942 roku na cmentarzu Fossvogur w Reykjaviku pochowano 12 polskich marynarzy, którzy utonęli po katastrofie w zatoce Faxa statku SS Wigry – polskiego frachtowca Bałtyckiej Spółki Okrętowej. W pogrzebie uczestniczyli marynarze z polskich statków „Hel” i „Batory”. Grób załogi „Wigier”, odnowiony został przez polskich marynarzy na początku lat 60.
- W mieście ma siedzibę Towarzystwo Przyjaźni Islandzko-Polskiej.
- W 2014 Polacy stanowili najliczniejszą grupę imigrantów w Reykjavíku, głównym kierunkiem zatrudnienia jest przemysł rybny[13].
- 7 kwietnia 2017 roku miastem partnerskim Reykjavíku został Wrocław.
Miasta partnerskieEdytuj
Baku (Azerbejdżan)
Caracas (Wenezuela)
Helsinki (Finlandia)
Kingston upon Hull (Wielka Brytania)
Kopenhaga (Dania)
Moskwa (Rosja)
Nuuk (Grenlandia)
Oslo (Norwegia)- Petersburg (Rosja)
Seattle (Stany Zjednoczone)
Strumica (Macedonia Północna)
Sztokholm (Szwecja)
Thorshavn (Wyspy Owcze)
Wilno (Litwa)
Winnipeg (Kanada)
Zevenaar (Holandia)
Wrocław (Polska)
Zobacz teżEdytuj
- 101 Reykjavik – komedia filmowa z 2000 r.
- Architektura i urbanistyka Reykjavíku
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c Reykjavík, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-08-08].
- ↑ Mannfjöldi eftir sveitarfélögum, kyni, ríkisfangi og ársfjórðungum 2010-2016 [dostęp 2020-11-15].
- ↑ KSNG, Wykaz nazw państw świata, ich stolic i mieszkańców, str. XII.
- ↑ a b c d e f g Reykjavik co zobaczyć, gazeta.pl [dostęp 2016-02-17] (pol.).
- ↑ Municipalities and urban nuclei (ang.). Hagstofa Íslands. [dostęp 2018-07-20].
- ↑ Reykjavik, Iceland – climatebase.ru.
- ↑ Uppbyggingu elsta húss miðborgar Reykjavíkur lokið, „MBL”, www.mbl.is [dostęp 2016-03-11].
- ↑ About Viðey (ang.). Reykjavík City Museum. [dostęp 2019-03-03].
- ↑ About the Museum | Þjóðminjasafn Íslands, www.thjodminjasafn.is [dostęp 2016-03-23].
- ↑ a b European Cup C Final and Second League, gbrathletics [dostęp 2013-12-02] (ang.).
- ↑ Calendar 2011, european-athletics.org [dostęp 2011-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2012-08-02] (ang.).
- ↑ Reykjavik Marathon, ARRS [dostęp 2013-12-02] (ang.).
- ↑ Maciej Sibilak, Nad Islandią zaświeciło słońce, Onet.pl, 20 lipca 2017 [dostęp 2016-03-23] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-25].