Baku

stolica Azerbejdżanu

Baku (azer. Bakı bɑˈcɯ) – stolica i największe miasto Azerbejdżanu, najstarszy i największy port na Morzu Kaspijskim. Znajduje się we wschodniej części kraju, na Półwyspie Apszerońskim. Położone jest na wysokości 28 m poniżej poziomu morza, będąc tym samym najniżej położoną stolicą świata oraz największym miastem położonym poniżej poziomu morza. W 2009 roku Baku zamieszkane było przez ponad 2 miliony mieszkańców, co stanowiło niemal 1/4 populacji Azerbejdżanu[2].

Baku
Bakı
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Przydomek: Küləklər şəhəri („miasto wiatrów”)
Państwo  Azerbejdżan
Data założenia V wiek
Burmistrz Eldar Azizov
Powierzchnia 2130 km²
Wysokość -28 m n.p.m.
Populacja (2018)
• liczba ludności
• gęstość
2 262 600[1]
1050 os./km²
Nr kierunkowy +994
Kod pocztowy AZ1000, AZ1002, AZ1006, AZ1044, AZ1063, AZ1072
Tablice rejestracyjne 10
Podział miasta 12 rejonów
Położenie na mapie Azerbejdżanu
Mapa konturowa Azerbejdżanu, po prawej znajduje się punkt z opisem „Baku”
Ziemia40°23′N 49°52′E/40,383333 49,866667
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

W latach 1917–1920 w Baku funkcjonowała polska placówka o charakterze konsularnym.

Etymologia nazwyEdytuj

Nazwa miasta pochodzi od perskiego Badkube oznaczającego „uderzenie wiatru” w związku z częstymi i silnymi wiatrami północno-zachodnimi nawiedzającymi ten obszar.

GeografiaEdytuj

PołożenieEdytuj

Położone w południowej części Półwyspu Apszerońskiego, na zachodnim brzegu Morza Kaspijskiego (Zatoka Bakijska). Położone w pobliżu pól naftowych.

KlimatEdytuj

Baku znajduje się w strefie klimatu subtropikalnego półpustynnego (Klasyfikacja klimatów Köppena: BSk), z ciepłymi i suchymi latami oraz czasami wilgotnymi zimami. Silne wiatry występują przez cały rok. Blisko 10 dni rocznie, średnio po trzy w grudniu, styczniu i lutym mogą wystąpić opady śniegu.

Średnia temperatura i opady dla Baku
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C] 6,6 6,3 9,8 16,4 22,1 27,3 30,6 29,7 25,6 19,6 13,5 9,7 18,1
Średnie dobowe temperatury [°C] 4,4 4,2 7,0 12,9 18,5 23,5 26,4 26,3 22,5 16,6 11,2 7,3 15,1
Średnie temperatury w nocy [°C] 2,1 2,0 4,2 9,4 14,9 19,7 22,2 22,9 19,4 13,6 8,8 4,8 12,0
Opady [mm] 21 20 21 18 18 8 2 6 15 25 30 26 210
Średnia liczba dni z opadami 6 6 5 4 3 2 1 2 2 6 6 6 49
Średnie usłonecznienie (w godzinach) 90 89 124 195 257 294 313 282 222 146 93 102 2207
Źródło: Światowa Organizacja Meteorologiczna[3], HKO[4] (dane z lat 1971–1990)

Podział administracyjnyEdytuj

Baku dzieli się na 12 rejonów:

  • Binəqədi
  • Nizami
  • Nərimanov
  • Nəsimi
  • Pirallahı
  • Qaradağ
  • Sabunçu
  • Suraxanı
  • Səbail
  • Xətai
  • Xəzər
  • Yasamal

HistoriaEdytuj

Miasto Wewnętrzne, pałac szachów Szyrwanu i baszta Dziewicza w Baku[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
 
Pałac szachów Szyrwanu
Państwo   Azerbejdżan
Typ kulturowy
Spełniane kryterium IV
Numer ref. 958
Region[b] Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę 2000
na 24. sesji
Obiekt zagrożony 2003–2009
  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO
  2. ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Pierwsza wzmianka o osadzie na terenie dzisiejszego Baku pochodzi z II w.

Zabytki i atrakcje turystyczneEdytuj

 
Muzeum Dywanów, wyglądające jak zwinięty dywan.
  • Miasto Wewnętrzne (azer. İçəri Şəhər) – otoczona murami najstarsza część miasta z IX wieku. Wewnątrz znajdują się m.in.:
  • Świątynia Ognia Ateszgah (azer. Atəşgah) w podbakijskiej miejscowości Surachany (azer. Suraxanı) – zrekonstruowana w XVII-XVIII wieku
  • Meczet Taza Pir w Baku – największy meczet w mieście, zbudowany w latach 1905–1914
  • cerkiew ormiańska – XVIII wiek (zamknięta i niedostępna do zwiedzania od czasu wojny z Armenią)
  • dworzec kolei elektrycznej „Sabunczyński” z 1928
  • Muzeum Miniaturowych Książek (azer. Miniatür Kitab Muzeyi)
  • Muzeum Literatury (azer. Ədəbiyyət Muzeyi)
  • Muzeum Dywanów (azer. Xalça Muzeyi) – w Centrum Muzealnym
  • Muzeum Historii Azerbejdżanu w dawnej rezydencji Zeynalabdina Tagijewa, którą projektował polski architekt Józef Gosławski
  • Aleja Szahidów – aleja-mauzoleum poległych bohaterów wojny z Armenią i zabitych przez Armię Radziecką w 1990.
     
    Baku. Baszta Dziewicza

Nauka i oświataEdytuj

Baku jest głównym ośrodkiem naukowym kraju. Znajduje się tu wiele uniwersytetów, m.in.:

Urodzeni w BakuEdytuj

 
Stadion Narodowy w Baku wieczorem

SportEdytuj

W Baku, w latach 2011–2015, rozgrywany był kobiecy turniej tenisowy, Baku Cup, zaliczany do rozgrywek cyklu WTA Tour. W 2015 roku w Baku odbyły się pierwsze Igrzyska Europejskie. W 2016 roku w Baku odbył się wyścig Formuły 1 – Grand Prix Europy, a od 2017 odbywa się Grand Prix Azerbejdżanu. W 2021 roku w Baku odbędą się mecze Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2020.

W mieście działa też kilka klubów piłkarskich:

TransportEdytuj

 
Wejście na stację Həzi Aslanov

Około 20 kilometrów na wschód od centrum znajduje się port lotniczy im.Heydəra Əliyeva – największy węzeł lotniczy Azerbejdżanu.

 
Dworzec kolejowy Baku

W mieście znajduje się stacja kolejowa zapewniająca połączenia międzynarodowe i krajowe.

Baku posiada dwie linie metra, oraz wiele autobusowych. Tramwaje i trolejbusy zlikwidowano odpowiednio w 2004 i 2006 roku.

PoloniaEdytuj

  • Centrum Polskiej Kultury „Polonia”
  • Polonia–Azerbejdżan Wspólnota Polska
  • Rzymskokatolickie Towarzystwo Dobroczynności i Katolicka Wspólnota Polska[6].

Miasta partnerskieEdytuj

CiekawostkiEdytuj

GaleriaEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Bakı şəhəri – Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsi (azer.).
  2. ↑ The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan, 14 listopada 2009 [dostęp 2017-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2009-11-14].
  3. ↑ Baku. World Weather Information Service – Światowa Organizacja Meteorologiczna.
  4. ↑ Climatological Normals of Baku – HKO.
  5. ↑ P. Kwiatkiewicz: Przemiany polityczne w Azerbejdżanie. Od republiki radzieckiej do współczesnego państwa. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2013, s. 172. ISBN 978-83-7780-532-9.
  6. ↑ Baza organizacji i instytucji polskich i polonijnych za granicą. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2018-08-12].

BibliografiaEdytuj

Zobacz multimedia związane z tematem:
Baku
  • Igor Abrosimow: Советская Россия: 1917–1991 – государство, политика, экономика, наука, культура, литература, искусство. proza.ru, 2009.
  • Encyklopedia Audiowizualna Britannica – Geografia I, Rafał Jasiulewicz (red.), Leszek Baraniecki, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2006, ISBN 83-60563-07-1, ISBN 978-83-60563-07-6, ISBN 83-60563-04-7, ISBN 978-83-60563-04-5, ISBN 1-59339-330-X, ISBN 978-1-59339-330-4, OCLC 838992809.
  • Andrzej Chodubski: „Aktywność kulturalna Polaków w Azerbejdżanie w XIX i na początku XX wieku”, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego”, nr 71/1986
  • Ryszard Badowski: „Polscy architekci w Baku na przełomie XIX i XX wieku”, [w:] „Polacy w Azerbejdżanie” pod red. Edwarda Walewandra, Instytut Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym KUL Lublin 2003
  • Andrzej Chodubski: „Polacy w Azerbejdżanie”, Wydawnictwo Adam Marszałek Toruń 2004
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Baku&oldid=64431852”