Przejście przez Morze Czerwone (powieść)

Przejście przez Morze Czerwone – powieść Zofii Romanowiczowej ukazała się jesienią 1960 roku nakładem oficyny wydawniczej „Libella”. Okładkę zaprojektował Władysław Szomański.

Przejście przez Morze Czerwone

Autor	Zofia Romanowiczowa
Typ utworu	powieść
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Paryż
Język	polski
Data wydania	1960
Wydawca	Libella

O powieści

Akcja powieści rozgrywa się w ciągu kilku dni, kilka lat po zakończeniu II wojny światowej, najprawdopodobniej w Paryżu. Przedstawione wydarzenia rozgrywają się jednak na dwóch płaszczyznach czasoprzestrzennych: w teraźniejszości – obejmującej okoliczności przyjazdu jednej z dwóch głównych bohaterek do Paryża, spotkania po latach rozłąki przyjaciółek, byłych więźniarek kacetu; oraz w przeszłości, to jest we wspominanym na jawie lub we śnie pobycie w obozie koncentracyjnym. Zwornikiem obu poziomów są postaci Lucyny oraz bezimiennej narratorki. Ich spotkanie doprowadzi do finalnej katastrofy.

Problematyka powieści

Przejście przez Morze Czerwone jest jedną z bardziej udanych prób literackiego ujęcia tego, czym było doświadczenie obozowe w dziejach polskiego piśmiennictwa. W ujęciu Kazimierza Wierzyńskiego Przejście przez Morze Czerwone to „głęboka penetracja w przepaść człowieka, rzecz o zdumiewającej odwadze i ambicji”. Główna bohaterka nie potrafi odnaleźć się w poobozowej rzeczywistości, w której granice moralne i poznawcze uległy rozmyciu. Jej historia pokazuje trudy egzystencji posttraumatycznej. Jednym z oryginalniejszych wątków powieści jest również przedstawienie narodzin miłości homoseksualnej między kobietami uwięzionymi w obozie.

Kwestie genologiczne

Przejście przez Morze Czerwone powszechnie uznawane jest za powieść psychologiczną. Część krytyków dostrzegła w niej również podobieństwa z nowoczesną, w tym awangardową, prozą europejską, zwłaszcza francuską. Za literackich patronów tej powieści uznaje się Marcela Prousta, Alberta Camusa, Nathalie Sarraute.

Recepcja powieści

Przejście przez Morze Czerwone spotkało się z entuzjastycznym przyjęciem krytyki, zarówno tej emigracyjnej, jak i krajowej. W plebiscycie Radia Wolna Europa na najlepszą polską książkę 1960 roku zajęło drugie miejsce wśród książek wydanych poza granicami Polski. Powieść została również zgłoszona przez Tadeusza Nowakowskiego, Tymona Terleckiego i Józefa Wittlina do nagrody „Wiadomości” za rok 1960. Książka została przetłumaczona na język francuski, angielski, niemiecki. Niemiecki przekład był trzykrotnie wznawiany. W 1995 roku ukazał się również w Izraelu przekład na język hebrajski. Największy rozgłos zdobyła edycja francuska, dystrybuowana również w Belgii i Szwajcarii. W prasie zagranicznej (w tym w prestiżowych periodykach literackich) znalazło się dwadzieścia osiem not oraz omówień, poświęconych francuskiemu tłumaczeniu Przejścia.