Psychologia rodzaju
Psychologia rodzaju (ang. gender psychology) – subdyscyplina psychologii zajmująca się psychologicznymi aspektami społeczno-kulturowej tożsamości płciowej.
Nazwa psychologia rodzaju nawiązuje do obecnego w naukach społecznych terminu rodzaj oznaczającego społeczno-kulturową tożsamość płciową. Nazwa ta jest tłumaczeniem angielskiego gender, w którym od lat 80. XX w. obowiązuje podział na płeć biologiczną (sex) i kulturową (gender).
Psychologiczna perspektywa rodzaju obejmuje przede wszystkim analizę różnic płciowych, emocji, związków, seksualności, edukacji oraz pracy i kariery, jednocześnie pokazując w jakim stopniu różnice te mają źródło biologiczne, a w jakim społeczno-kulturowe. Psychologowie starają się odpowiedzieć na pytanie: jakie jest podejście kobiet i mężczyzn do kwestii dotyczących związków emocjonalnych, seksualności, jakie są ich wzajemne oczekiwania i postawy. W ten sposób psychologia pokazuje, że kobiety i mężczyźni często nie znają swoich wzajemnych oczekiwań i mają odmienne podejście do kwestii związków emocjonalnych. Często podawanym przykładem jest sytuacja, w której psycholog, w ramach terapii rodzinnej, poprosił pacjenta, by okazywał swojej żonie więcej czułości i miłości. Ten, chcąc spełnić sugestię psychologa, umył żonie samochód.
Psychologia rodzaju zwraca uwagę na fakt, że nasze przekonania dotyczące różnic między płciami oraz ról rodzajowych często mają swoje źródło w kulturze masowej, gdzie są one przedstawiane jako konstrukty znaturalizowane, bez kontekstu naukowego. Jednocześnie celem psychologów jest dostarczenie rzetelnej wiedzy dotyczącej płciowego i seksualnego funkcjonowania człowieka. Przykładem jest popularne w nowoczesnej kulturze Zachodu przekonanie, że kobiecość i męskość są tworami całkowicie biologicznymi oraz rozłącznymi i nastawionymi opozycyjnie. To przekonanie zostało poddane ostrej krytyce przez psychologów, zdaniem których kobiecość i męskość leżą na kontinuum, przechodząc przez różne odcienie androgyniczności. Pionierką badań w tym zakresie była Sandra Bem, która wprowadziła do psychologii samo pojęcie androgyniczności, jak i kwestionariusz ról płciowych, badający w jakim punkcie kontinuum płciowego znajduje się dana osoba. Innym, zakodowanym kulturowo przekonaniem krytykowanym przez psychologów jest androcentryzm, czyli stawianie tożsamości mężczyzn ponad tożsamością kobiet oraz heteronormatywność, czyli marginalizacja osób homoseksualnych.
Zobacz też edytuj
Bibliografia edytuj
- Linda Brannon: Psychologia rodzaju. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2002. ISBN 83-87957-63-1.
- Sandra Lipsitz Bem: Męskość, kobiecość : o różnicach wynikających z płci. Gdańsk: Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2000. ISBN 83-87957-12-7.