Qazim Koculi
Qazim Koculi (ur. 14 kwietnia 1883 w Koculi jako Qazim Muhammed[1], zm. 2 stycznia 1943 we Wlorze) – osmański, następnie albański wojskowy. Premier Albanii w 1921 roku oraz minister robót publicznych kraju w 1924 roku.
Qazim Koculi (lata 30. XX w.) | |
Data i miejsce urodzenia |
14 kwietnia 1883 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
2 stycznia 1943 |
Premier Albanii | |
Okres |
od 6 grudnia 1921 |
Poprzednik | |
Następca | |
Sołtys Brataja | |
Okres |
od ? |
Minister robót publicznych Albanii | |
Okres |
od 16 czerwca 1924 |
Życiorys
edytujStudiował w osmańskiej akademii wojskowej Kara Harp Okulu, którą ukończył w stopniu podporucznika (teğmen)[2][3]. Służył w osmańskiej marynarce wojennej, gdzie został awansowany do stopnia porucznika (üsteğmen)[2][3].
W 1911 walczył w bitwie morskiej pod Prewezą; odmówił wykonania rozkazu poddania się włoskiej flocie[2], walczył z nią używając jednego z torpedowców[4]. Za niewykonanie tego rozkazu, wydano za nim nakaz aresztowania; Koculi schronił się w Argentynie, gdzie przebywał do 1912 roku[2].
Podczas I wojny światowej pełnił funkcję sołtysa wsi Brataj do 1917 roku, następnie w latach 1918–1919 był zastępcą prefekta Tepeleny[5][2][3]. W styczniu 1920 roku uczestniczył w kongresie w Lushnji jako delegat Wlory[6][3].
Dowodził wojskami albańskimi w bitwie o Wlorę; 3 września 1920 przejęły one miasto z rąk włoskich[5][7][8][3]. Pełnił następnie funkcję prefekta Wlory od 29 maja 1920 do 1921 roku[5][8].
5 kwietnia 1921 roku został wybrany do Rady Narodowej Albanii, reprezentując Partię Ludową (Partia Popullore)[8]. 6 grudnia 1921 roku został mianowany premierem Albanii, jednaki zrzekł się tej funkcji już tego samego dnia[5][9][10][11][12][13]; funkcję premiera Albanii właściwie pełnił przez 12 godzin, został uznany za najkrócej urzędującego premiera w historii tego kraju[14].
Od 16 czerwca do 24 grudnia 1924 był ministrem robót publicznych Albanii w rządzie Fana Nolego[15][16][17][8][18]. Jako minister, we wrześniu 1924 powołał komisję do przygotowania ustawy o reformie rolnej, która ostatecznie nie doszła do skutku[19]. Z powodu dojścia Ahmeda Zogu do władzy, Koculi opuścił Albanię[8][3]. Na emigracji spędził kilkanaście lat w państwach Europy Zachodniej, gdzie kierował albańskimi antyzogistycznymi organizacjami, między innymi w roku 1925 w Wiedniu współzałożył Komitet Narodowo-Rewolucyjnego KONARE[20][21][22].
Podczas włoskiej okupacji Albanii wstąpił do Albańskiej Partii Faszystowskiej[23][8][22]. Zlecono mu organizowanie nieregularnych sił w okolicach Wlory w celu rozbicia albańskich partyzantów[24]. Mustafa Kruja, ówczesny szef rządu Albanii, prawdopodobnie potajemnie zlecał Koculiemu tworzenie ruchu oporu[25].
Okoliczności śmierci Koculiego nie są do końca jasne; możliwe, że został zabity przez Hasana Alię na rozkaz Włochów[26][27]. Według innej wersji został zabity przez komunistycznych partyzantów na obrzeżach Wlory po jej zdobyciu[28]; prawdopodobnie Koculi został zabity za zdradę stanu[29][30]. Według władz komunistycznych wpływ na zabójstwo Koculiego mogły mieć również władze włoskie, które nie darzyły go zaufaniem, nawet po inwazji na Albanię w 1939 roku[31]. Na rozkaz gubernatora Protektoratu Albanii Francesco Jacomoniego, wydano nakaz ukarania osób zaangażowanych w zabójstwo Koculiego; premier Albanii Mustafa Kruja podał swój rząd do dymisji dnia 13 stycznia 1943[23][8][32].
Został pochowany dwa dni później, 4 stycznia 1943 w swojej rodzinnej wiosce Koculi, jego grób znajduje się tu do dziś[3].
Życie prywatne
edytujBył synem Muhameta Koçiu[1] i Qamo Hysni Koculi[3].
Qazim Koculi był w związku małżeńskim z Refije Aliu Koculi, z którą miał syna Kujtima i córkę Nurije[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Agaj 1962 ↓, s. 179.
- ↑ a b c d e Elsie 2013 ↓, s. 240.
- ↑ a b c d e f g h i Qafoku 2017 ↓, s. 72.
- ↑ Vlora 2008 ↓, s. 470.
- ↑ a b c d Dervishi 2012 ↓, s. 153.
- ↑ Pearson 2004 ↓, s. 145.
- ↑ Pearson 2004 ↓, s. 146, 149–150, 181, 234.
- ↑ a b c d e f g Elsie 2013 ↓, s. 241.
- ↑ Pearson 2004 ↓, s. 181.
- ↑ Fischer 2012 ↓, s. 31–32.
- ↑ Elsie 2013 ↓, s. 134, 241.
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 64, 68, 70, 72–73.
- ↑ Qeveritë Shqiptare. shtetiweb.org. (alb.).
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 72–73.
- ↑ Pearson 2004 ↓, s. 224, 225.
- ↑ Austin 2012 ↓, s. 56.
- ↑ Dervishi 2012 ↓, s. 18.
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 74.
- ↑ Austin 2012 ↓, s. 62.
- ↑ Prifti 2002 ↓, s. 277.
- ↑ Pearson 2004 ↓, s. 241, 412.
- ↑ a b Qafoku 2017 ↓, s. 75.
- ↑ a b Pearson 2005 ↓, s. 234.
- ↑ Pearson 2005 ↓, s. 7.
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 76, 79.
- ↑ Pearson 2004 ↓, s. 225, 233–234.
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 76–77.
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 76.
- ↑ Pearson 2005 ↓, s. 233–234.
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 77.
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 76–78.
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 79.
Bibliografia
edytuj- Ago Agaj, Lufta e Vlorës: tregim i njëj pjesëmarrësi, 1962 .
- Kristaq Prifti, Historia e popullit shqiptar në katër vëllime: Periudha e pavarësisë: 28 nëntor 1912-7 prill 1939, 2002, ISBN 978-99943-1-269-6 .
- Owen Pearson, Albania and King Zog. Independence, Republic and Monarchy 1908–1939, 2004, ISBN 1-84511-013-7 .
- Owen Pearson, Albania in occupation and war: From fascism to communism, 2005, ISBN 1-84511-014-5 .
- Eqrem Vlora, Kujtime: 1885-1925, 2008, ISBN 99927-780-6-7 .
- Robert Austin, Founding a Balkan state: Albania’s experiment with democracy, 1920–1925, 2012, ISBN 978-1-4426-4435-9 .
- Kastriot Dervishi, Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet, 2012, ISBN 978-99943-56-22-5 .
- Bernd Jurgen Fischer, King Zog and the struggle for stability in Albania, 2012, ISBN 978-9928-4125-2-2 .
- Robert Elsie, A Biographical Dictionary of Albanian History, 2013, ISBN 978-1-78076-431-3 .
- Roland Qafoku, Historia e 33 kryeministrave të Shqipërisë nga Ismail Qemali te Edi Rama, 2017, ISBN 978-9928-226-63-1 .