Róża Marczewska
Róża Elżbieta Marczewska ps. „Lula”, nazwisko organizacyjne Anna Garczyńska (ur. 21 lutego 1910 w Baku, zm. 26 kwietnia 1944 w Warszawie) – łączniczka, członkini SZP-ZWZ-AK[1].
| Data i miejsce urodzenia |
21 lutego 1910 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 kwietnia 1944 |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys edytuj
Róża Elżbieta Marczewska urodziła się w Baku, a zamieszkała w Milanówku i była córką Witolda (inżynier) oraz Róży. Maturę uzyskała w 1928, a w 1929 rozpoczęła studia w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Artystka malarka była twórczo związana z grupą artystyczną „Bractwo św. Łukasza”. W konspiracji od jesieni 1939 w SZP–ZWZ–AK[1]. Była współorganizatorką łączności i główną łączniczką między kierownictwem, zespołem kurierów i pionem technicznym komórki łączności zagranicznej „Zagroda” Oddziału Łączności Konspiracji KG ZWZ-AK. W połowie 1940 po upadku Francji organizowała trasę kurierską na Zachód przez Szwecję na zlecenie swej kierowniczki E. Piwnikowej-Malessy „Marcysi”[1]. Nawiązała i utrzymywała kontakt z inżynierem Aleksandrem Brzuzkiem (dyrektor handlowy koncernu szwedzkiego ASEA). Niestety, ale akcja się nie powiodła. Aresztowano wówczas wiele osób, a Aleksander Brzuzek został ścięty w Berlinie. Został również aresztowany ojciec Róży Marczewskiej, a ona sama pod konspiracyjnym nazwiskiem Anna Garczyńska nadal pełniła funkcję łączniczki i utrzymywała łączność między „cichociemnymi” a KG AK[1]. W jej mieszkaniu działała radiostacja. Aresztowana w „kotle” przy ul. Długiej 6 marca 1944, na skutek działalności konfidenta Gestapo Antoniego Mazurkiewicza ps. „Jarach”. Więziona na Pawiaku od 7 marca i torturowana podczas badań w al. Szucha. Zdążyła zawiadomić, kto jest zdrajcą i nierozszyfrowana przez Gestapo została rozstrzelana w ruinach getta pod nazwiskiem Anna Garczyńska[1].
Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, oraz pośmiertnie Krzyżem Srebrnym Orderu Virturi Militari[1][2] (Rozkazem KG AK z 3 października 1944), czterokrotnie Medalem Wojska i Krzyżem Armii Krajowej[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Michalska 1988 ↓, s. 261.
- ↑ Kawalerowie Orderu Virtuti Militari. stankiewicze.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-06)]. [dostęp 10.05.2018]
- ↑ Słownik Biograficzny Kobiet Odznaczonych Orderem Wojennym Virtuti Militari. T. II (H–O). Toruń: Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie AK i Wojskowej Służby Polek”, 2004, s. 198-199. ISBN 83-88693-03-4.
Bibliografia edytuj
- Władysław Bartoszewski: Warszawski pierścień śmierci 1939-1944. Warszawa: Interpress, 1970.
- Hanna Michalska: Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945; poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 261. ISBN 83-06-01195-3.