Rdzawa nekrotyczna pstrość czereśni

Rdzawa nekrotyczna pstrość czereśni (ang. cherry necrotic rusty mottle[1]) – wirusowa choroba wiśni i czereśni wywołana przez wirus rdzawej nekrotycznej plamistości czereśni (Cherry necrotic rusty mottle virus, CNRMV)[2].

Objawy

edytuj

Mogą być bardzo zmienne i zależne od warunków pogodowych, izolatu wirusa i odmiany rośliny. Chłodna wiosna po którym następuje upalne lato, często może skutkować cięższymi objawami[3]. Czasami choroba może spowodować duże straty plonu i zamieranie chorych drzew[4].

Klasyczne objawy na wrażliwej, amerykańskiej odmianie czereśni ‘Sam’ to brązowe, kanciaste, nekrotyczne plamy na liściach pojawiające się 3-6 tygodni po kwitnieniu. Silnie porażone liście przedwcześnie opadają, mniej porażone pozostają na drzewie, ale z dziurami po wykruszonej nekrotycznej plamie. Mniejsze plamy mogą mieć purpurowy kolor. Jesienią wcześniej od zdrowych żółkną wzdłuż nerwów. W późniejszych stadiach infekcji pojawiają się objawy na korze w postaci płytkich martwiczych obszarów, martwicy ogólnej kory, mogą też pojawić się głębokie wżery. U dawniej porażonych drzew gałęzie stają się gołe wskutek obumierania nowych pąków na wiosnę. Porażone drzewa mają większą skłonność do uszkodzeń mrozowych. W przypadku europejskich odmian wrażliwych zakażonych wirusem, objawy pojawiają się po raz pierwszy na dojrzałych liściach w lipcu w postaci zażółcenia. Liście mają jaśniejszy, bladozielony kolor, który zmienia kolor na żółtawozielony z rdzawymi plamkami wzdłuż głównego nerwu. Stopień cętkowania zależy od izolatu choroby i odmiany i może mieć kolor od żółtego lub blado rdzawego do ciemnego czerwonawego[3].

Epidemiologia

edytuj

Choroba łatwo przenosi się podczas okulizacji i szczepienia, nie przenosi się jednak mechanicznie wraz z sokiem rośliny. Nie są znane wektory przenoszące wirusa CNRM, wiadomo też, że nie przenosi się wraz z pyłkiem i nasionami. Dużą rolę w jego utrzymaniu się odgrywają odmiany, u których choroba przebiega bezobjawowo, może bowiem z nich rozprzestrzeniać się podczas okulizacji i szczepienia[3].

Wirusa wykrywa się testem serologicznym RT-PCR[5].

Ochrona

edytuj

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania chorobie jest używanie wolnego od wirusów materiału rozmnożeniowego (zrazy, oczka i podkładki) i szybkie usuwanie zainfekowanych drzew. Terapia cieplna materiału rozmnożeniowego dała mieszane rezultaty. Z pączków zainfekowanych CNRMV (europejska odmiana wirusa) usunięto wirusy przez moczenie ich w ciepłej wodzie przez 10–13 min w 50 °C i 5 min w 52 °C. Próby wyeliminowania amerykańskiej odmiany CRMV przez trzymanie w temperaturze 38 °C przez 4 tygodnie nie udały się[3].

Przypisy

edytuj
  1. Cherry necrotic rusty mottle virus(CRNRM0) [online], EPPO Global Database [dostęp 2022-10-06].
  2. Zbigniew Borecki, Małgorzata Solenberg (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6.
  3. a b c d M. Rott, W. Jelkmann, Cherry necrotic rusty mottle and Cherry rusty mottle viruses [online].
  4. Mirosława Cieślińska, Rzadziej występujące wirusy oraz fitoplazmy i wiroidy drzew pestkowych [online], Informator sadowniczy, czerwiec 2011 [dostęp 2022-10-06].
  5. Tomasz Malinowski, Metodyka pobierania prób materiału szkółkarskiego do testów laboratoryjnych na obecność wirusów [online], InHort. Instytut Ogrodnictwa, kwiecień 2020 [dostęp 2022-10-06].