Reguły ne peius

Reguły ne peius (łac. nie gorzej) – zakazy obowiązujące w procesowym prawie karnym, uregulowane w art. 454 Kodeksu postępowania karnego. Mają zastosowanie tylko w postępowaniu apelacyjnym. Ograniczają one uprawnienia sądu odwoławczego do pogorszenia sytuacji oskarżonego, gdy zostało wniesione odwołanie na jego niekorzyść. Reguły ne peius są jedną z dwóch instytucji (obok zakazu reformationis in peius) chroniących oskarżonego w postępowaniu odwoławczym. Reguły ne peius mają na celu zabezpieczenie prawa do obrony oraz konsekwentne zapewnienie dwuinstancyjności przy orzekaniu na niekorzyść oskarżonego. Są skierowane do orzekającego sądu II instancji i mają charakter bezwzględny, tzn. niedozwolone jest orzekanie w sposób odmienny niż przewiduje przepis.

Reguły ne peius obejmują następujące ograniczenia :

• gdy w I instancji oskarżony został uniewinniony albo umorzono wobec niego postępowanie – sąd II instancji nie może skazać oskarżonego (nie dotyczy to sytuacji, gdy oskarżonemu wymierzono środek karny lub odstąpiono od wymierzenia kary).

Sąd odwoławczy, uznając w takich przypadkach, że skazany zasługuje na surowszą karę może jedynie uchylić wyrok i przekazać postępowanie do ponownego rozpoznania przez sąd I instancji. W przypadku wymierzenia surowszej kary w ponownie przekazanej sprawie oskarżony ma prawo do wniesienia apelacji od takiego wyroku.

Bibliografia

• T.H. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz do art. 1-467,Warszawa 2014
• W. Grzeszczyk, Reguły ne peius w postępowaniu karnym (art. 454 k.p.k.) [w:] Prokuratura i Prawo nr 2, Warszawa 2008
• T. Kanty, Reguły ne peius
• J. Brylak, Orzekanie wbrew kierunkowi środka odwoławczego na niekorzyść oskarżonego, [w:] Prokuratura i Prawo nr 7-8, Warszawa 2006