Rozwój emocjonalny

Rozwój emocjonalny – to kolejne etapy wzrostu emocji w poszczególnym stadium wiekowym, które powodują, że wewnętrzne i społeczne przystosowania, przechodzą na coraz to wyższe poziomy.

Rozwój emocjonalny buduje poszczególne cechy przystosowawcze do życia społecznego, kształtuje cechy będące nieodzownym elementem rozwoju każdego człowieka.

Wiek niemowlęcy

Za początek rozwoju emocjonalnego można uznać podniecenie spowodowane silnym oddziaływaniem zewnętrznym, które przejawia się aktywnością dziecka. Stan podniecenia przechodzi pod koniec okresu bycia noworodkiem w proste reakcje zadowolenia lub niezadowolenia.

Reakcje przyjemne (zadowolenie) – to kołysanie zabawa wywołujące ogólne rozluźnienie.

Reakcje nieprzyjemne – to hałas, czy ból wywołujące płacz, krzyk i niezadowolenie.

Pod koniec wieku niemowlęcego można obserwować zróżnicowanie w rozwoju emocjonalnym, które wraz z upływem czasu staje się coraz bardziej widoczne, reakcje stają się mniej gwałtowne, bardziej wyważone, ich różnorodność zależy od tego w jakim stopniu zaspokajane są potrzeby dziecka. Wzmożona pobudliwość – charakterystyczna dla tego okresu rozwojowego powoduje dużą nietrwałość stanów uczuciowych. Zewnętrzne przejawy uczuć są bardzo ekspresywne. W tym wieku dzieci zaczynają zdawać sobie sprawę ze swojego wpływu na otoczenie i zaczynają to wykorzystywać. Rozwój emocjonalny dziecka w wieku niemowlęcym można weryfikować za pomocą testów Skali Rozwoju Dziecka.

Wiek przedszkolny

Wraz z dorastaniem dziecka i jego rozwojem emocjonalnym obserwuje się wzrost reakcji związanych z oporem, manifestowaniem swojego „ja”, wyrażaniem słowami swojego niezadowolenia lub zadowolenia. Dzieci w wieku przedszkolnym nie są jeszcze emocjonalnie dojrzałe i zrównoważone. Można zaobserwować wzrost znaczenia reakcji słownych i werbalnych i zmniejszaniem się liczby reakcji ruchowych. W późnym okresie wieku przedszkolnego uczuciom towarzyszy planowanie czynności i jej inicjacji. Dziecko przewiduje nie tylko intelektualnie ale również emocjonalnie skutki swego działania. W okresie tym dziecko może reagować gniewem i strachem. Dzieci w okresie tym potrafią już częściowo opanować swoją agresję.

Wiek wczesnoszkolny

Rozszerza się krąg przedmiotów, zjawisk, zdarzeń i spraw, które wywołują u dzieci reakcje emocjonalne, zmienia się również charakter emocjonalnych doznań. Rozwój procesów poznawczych (wrażeń, spostrzeżeń, myślenia, pamięci) kształtują zainteresowania, kładą się u podstaw motywacji do uczenia się, zdobywania wiedzy o świecie, a także o poza szkolnych sytuacjach. Uczucia poznawcze skłaniają dziecko do aktywności w poszukiwaniu interesujących je treści. Nowe stosunki społeczne, w które wchodzi dziecko w wieku szkolnym, stwarzają swoiste warunki i dla jego uczenia się, i dla dalszego rozwoju emocjonalnego i społecznego.

Dojrzewanie

Jako charakterystyczne cechy życia emocjonalnego w czasie dojrzewania wyróżnia się:

• Intensywność i żywość przeżyć uczuciowych;
• Zmienność między nastrojami krańcowymi;
• Chwiejność emocjonalna; łatwe przechodzenie z jednych stanów uczuciowych do innych;

Największy wpływ na emocjonalną sferę życia psychicznego w tym okresie wywiera rozwój fizjologiczny, który wpływa na charakterystyczne postawy i zachowania w okresie dojrzewania:

• dzieci dojrzewające płciowo są antagonistycznie nastawione do każdego i wszystkiego – co wpływa na ich zachowania agresywne – krytykują dorosłych, rówieśników, często spierają się z nimi;
• Według dzieci w wieku dojrzewania aktywność społeczna (uroczystości świąteczne, wizyty rodzinne) „to nuda”;
• Często spędzają wiele czasu w samotności na marzeniach, w których grają główne role, myślą o problemach seksualnych;
• Dzieci dojrzewające odrzucają celowo komunikowanie się z innymi zbywając pytających odpowiedziami „nie wiem” „nie pamiętam”;

Rozwój emocjonalny w wieku dorastania nie zawsze przebiega bezproblemowo. Podstawowym warunkiem normalnego rozwoju emocjonalnego jest uczestnictwo w życiu społecznym. Uczestnictwo to powinno być dostosowane do poziomu dojrzałości danej osoby. Żywe kontakty społeczne, wpływy środowiska stanowią warunek do normalnego i pomyślnego rozwoju uczuć wyższych (społecznych, moralnych, estetycznych) dorastającego.

Bibliografia

Literatura przedmiotu:

• Bokus Barbara : Nawiązywanie interakcji społecznych przez małe dziecko. - Wrocław : Zakład Nar. im. Ossolińskich ; Wydaw. PAN, 1984
• Dziecko w rodzinie i w środowisku rówieśniczym : wybrane zagadnienia i źródła z pedagogiki społecznej / red. Jadwiga Izdebska. - Białystok : Trans Humana Wydaw. Uniwersyteckie, 2003
• Galant Jozef : Proces uspołeczniania dzieci w klasach początkowych. - Warszawa : WSiP, 1991
• Gawęcka Mirosława : Poczucie osamotnienia dziecka w rodzinie własnej. - Toruń : Wydaw. MADO, 2004
• Reykowski J. Procesy emocjonalne. Motywacja. Osobowość. - Warszawa,1992

Linki zewnętrzne

• Rozwój emocjonalny u dzieci w wieku przedszkolnym. babyboom.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-30)].
• Rozwój emocjonalny dziecka
• Ból a rozwój emocjonalny dziecka. zdrowedzieci.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-18)].