Rytownik pospolity

Rytownik pospolity (Pityogenes chalcographus L.)

Występowanie.

Szkodnik zasiedla całą Europę oraz Azję Północną po Koreę i Japonię na wschodzie. W Polsce występuje na terenie całego kraju.

Rośliny żywicielskie.

Głównie atakuje świerk, ale często można go spotkać także na sośnie. Sporadycznie żeruje na jodle oraz innych drzewach iglastych. Zasiedla osłabione drzewostany w różnym wieku. W starszych drzewostanach atakuje przede wszystkim wierzchołki drzew i gałęzie, zaś w młodych zasiedla drzewa na całej ich długości.

Morfologia.

Chrząszcz długości 2,0-2,5mm, lśniący, o ciele walcowatym, wydłużonym, barwy ciemnobrunatnej lub czarnej. Pokrywy są dwubarwne - ciemne u nasady, rdzawobrunatne w pozostałej części,silnie kropkowane i nieco zagłębione. U samca na ścięciu pokryw po obu stronach dobrze widoczne są trzy ostre ząbki, jednakowej wielkości. U samicy ząbki te są słabo wykształcone.

Biologia.

Zimuje chrząszcz, niekiedy larwa lub poczwarka, w miejscu żerowania. Rójka odbywa się kwietniu-maju oraz lipcu-sierpniu. Zależnie od warunków atmosferycznych szkodnik ma jedną lub dwie generacje w ciągu roku. Wybiera miejsca lekko naświetlone - nie znosi ani dużego zacienienia, ani nasłonecznienia. Wiosną samice drążą chodniki macierzyste rozchodzące się gwiazdkowato od komory godowej. Liczba chodników macierzystych wynosi 3-8, ich długość może dochodzić do 6 cm, a szerokość wynosi około 1mm. Chodniki larwalne odchodzące od chodników macierzystych z nyż jajowych są krótsze (2-4 cm długości) i położone gęsto obok siebie. Zaznaczają się dość wyraźnie na cienkich sortymentach w bielu, a pod grubą w miazdze. Młode chrząszcze odbywają żer uzupełniający w miejscu wylęgu (rzadziej na młodych gałęziach), wygryzając pod korą chodniki w postaci nieregularnych, rozszerzonych jamek.

Rodzaj i wielkość wyrządzanych szkód.

Rytownik pospolity jest jednym z najgroźniejszych szkodników świerka. Często występuje wspólnie z kornikiem drukarzem, zasiedlając wtedy górne części strzał i gałęzie, a pozostawiając drukarzowi środek i dolną część strzały. W młodnikach i drągowinach, zwłaszcza osłabionych żerowaniem larw zawodnicy świerkowej i innych szkodników leśnych, może wystąpić samodzielnie i wyrządzić duże szkody. W miarę zagęszczenia populacji rytownika zwiększa się w drzewostanie liczba drzew zdrowych opanowanych prze tego szkodnika. Takie drzewa są wówczas chętnie zasiedlane przez Kornika drukarza. Zwiększa to znacznie rozmiar szkód powodowanych w drzewostanach. Rytownik pospolity chętnie żeruje także na drzewach ściętych oraz wywrotach i złomach.