Sampi
Sampi (σαμπῖ, pisana Ͳͳ lub Ϡϡ) – litera, która występowała w niektórych przedklasycznych wariantach alfabetu greckiego. W greckim systemie liczbowym oznacza liczbę 900.
Pochodzenie edytuj
Pochodzenie litery sampi jest nieznane. Mogła ona bądź bezpośrednio, bądź pośrednio rozwinąć się z archaicznej greckiej litery san (
) pochodzącej od fenickiej litery sade (
). Litera sade oznaczała dźwięk zbliżony do s. Jednak litera sampi nie występowała w alfabecie greckim między literami pi i koppa, ale na końcu za literą omega. Dlatego istnieje hipoteza mówiąca, że sampi zostało dołączone do alfabetu greckiego później.
Nazwa sampi nie jest jasna. Być może ma związek z nazwą san. Inną możliwością jest pochodzenie od słów ὡσὰν πῖ hōsan pi „jak pi“), litera ta bowiem graficznie jest podobna do pi.
Użycie jako litery edytuj
W niektórych alfabetach jońskich i pamfilskich występuje specjalna litera w postaci 
lub 
. Jest to archaiczna alfabetyczna forma sampi, z której później powstała współczesna numeryczna forma sampi. Znak ten występował od VI do V w. p.n.e. w napisach jońskich i od IV do III w. w alfabetach pamfilskich. Występował w miejscach, gdzie w większości dialektów stawiano σσ (ss), a w dialekcie attyckim ττ (tt). Jak wymawiano sampi, nie wiadomo. Pochodzi od zbitki *kj, można więc przypuszczać, że wymowa była zbliżona do /ts/. Przyjmuje się, że później zaczęła przeważać wymowa /ss/. W średniowiecznych rękopisach sampi otrzymało swój dzisiejszy numeryczny kształt 
(Ϡϡ).
Kodowanie edytuj
W Unicode litera jest zakodowana:
| Znak | Unicode | Kod HTML | Nazwa unikodowa | Nazwa polska |
|---|---|---|---|---|
| Ͳ | U+0372 | Ͳ lub Ͳ
|
GREEK CAPITAL LETTER ARCHAIC SAMPI | archaiczna wielka litera grecka sampi |
| ͳ | U+0373 | ͳ lub ͳ
|
GREEK SMALL LETTER ARCHAIC SAMPI | archaiczna mała litera grecka sampi |
| Ϡ | U+03E0 | Ϡ lub Ϡ
|
GREEK CAPITAL LETTER SAMPI | wielka litera grecka sampi |
| ϡ | U+03E1 | ϡ lub ϡ
|
GREEK SMALL LETTER SAMPI | mała litera grecka sampi |
W LaTeX-u używa się znacznika:
| Znak | LaTeX |
|---|---|
\Sampi
| |
\sampi
|
