Seria rzutów karnych

Seria rzutów karnych, konkurs rzutów karnych (ang. penalty shootout) – sposób na wyłonienie zwycięzcy meczu piłkarskiego w sytuacji, gdy regulamin rozgrywek nie przewiduje remisu, a po regulaminowym czasie gry i ewentualnie dogrywce (jeżeli jej przeprowadzenie przewiduje regulamin rozgrywek) wynik jest wciąż remisowy.

Seria rzutów karnych w finale Ligi Mistrzów 19 maja 2012.

Metoda ta została zaakceptowana przez IFAB w roku 1970, z rekomendacją aby zastąpiła ona losowanie zwycięzcy.

W rzutach z punktu karnego często decydujące znaczenie mają nie umiejętności piłkarskie, lecz nerwy, dlatego wykonawcami najczęściej są doświadczeni zawodnicy. Bramkarze często próbują rozpraszać uwagę strzelców, tak jak np. Jerzy Dudek w finale LM 2004/05.

Trafienia w serii rzutów karnych nie są wliczane do dorobku strzeleckiego zawodników, a wynik karnych zazwyczaj podawany jest oddzielnie od wyniku regularnego meczu.

Okoliczności

Do rzutów karnych dochodzi, gdy

• po regulaminowym czasie wynik meczu jest remisowy, a przepisy nie przewidują remisu ani też dogrywki;
• w dwumeczu jest remis, a przepisy nie przewidują remisu ani też dogrywki;
• po dogrywce wciąż jest remis;
• w grupie eliminacji do jakiegoś turnieju po ostatnim meczu pada wynik remisowy, a obie drużyny grające w tym meczu miały przed nim tyle samo punktów w tabeli i taki sam bilans bramkowy, i nawet dogrywka w tym meczu nie przynosi rozstrzygnięcia.

Do serii rzutów karnych nie dochodzi

• w meczach, które mogą zakończyć się remisem, np. w meczach ligowych;
• w dwumeczu zakończonym remisem, w którym jedna drużyna strzeliła więcej bramek na wyjeździe.

Dawne sposoby wyłaniania zwycięzcy spotkania

• losowanie np. przez rzut monetą;
• powtórzenie meczu; jeśli był to mecz finałowy, rzut monetą był niedopuszczalny – mecz powtarzano.

Sposób wykonywania serii rzutów karnych

Zawodnicy uderzają na bramkę przeciwnika z 11 metrów. W konkursie rzutów karnych mogą wziąć udział tylko ci piłkarze obu drużyn, którzy w ostatniej minucie regulaminowego czasu gry przebywali na boisku. Oznacza to, że do piłki nie może podejść zawodnik, który nie wziął czynnego udziału w meczu, spędzając go na ławce rezerwowych lub zawodnik, który opuścił boisko w ramach zmiany dokonanej przez trenera. Planowo uderza 5 graczy na zmianę z obu drużyn (jednak rozstrzygnięcie może nastąpić wcześniej, np. po trzech kolejkach wynikiem 3–0). Jeśli po 5. kolejce nie ma rozstrzygnięcia, rzuty karne wykonują następni zawodnicy, aż piłkarz jednej z drużyn nie trafi, a ten z drugiej trafi.

Zanim zawodnik wykona rzut karny, wcześniej sędzia musi dać sygnał. W przypadku, gdy zawodnik kopnie piłkę przed gwizdkiem, wówczas sędzia zarządza powtórkę.

Kiedy piłkarz zacznie rozbieg, nie może się już zatrzymać, musi oddać strzał. W przypadku kiedy się zatrzyma, sędzia zarządza powtórzenie rzutu karnego.

Jeżeli piłka po uderzeniu w serii rzutów karnych wróci na boisko, gdyż wybije ją bramkarz, zawodnik nie może dobić jej do bramki, a jeżeli tak uczyni, nie przyniesie to zmiany rezultatu (inaczej niż po rzucie karnym podyktowanym podczas gry, kiedy strzelec może dobijać piłkę odbitą przez bramkarza). Trafienie zostaje natomiast uznane, jeśli piłka odbije się od ciała bramkarza i wpadnie do bramki, oraz kiedy piłka odbije się od słupka/poprzeczki po czym wpadnie do bramki.

Bibliografia

• Clive Gifford: Encyklopedia piłki nożnej. Poznań: Publicat, 2011. ISBN 978-83-245-1865-4.
• Laws of the Game, IFAB, 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-09-11]  (ang.).
• Laws of the Game. FIFA. (ang.)