Sobór Świętych Archaniołów Gabriela i Michała w Kiszyniowie
Sobór Świętych Archaniołów Gabriela i Michała – prawosławna cerkiew w Kiszyniowie, wzniesiona w 1806 r. i zburzona w 1955 r. W latach 1812–1836 sobór katedralny eparchii kiszyniowskiej, stąd potoczne określenie Stary Sobór[1].
| sobór parafialny | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Republika związkowa | |||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Eparchia | |||||||||||||||
| Sobór |
od 1812 | ||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Świątynia położona była przy bulwarze Grigore Vieru (historycznym Centralnym Promieniu, następnie bulwar Odrodzenia i prospekt Młodzieży)[2].
Historia edytuj
Pierwsza wzmianka o cerkwi znajdującej się na miejscu późniejszego soboru pochodzi z pierwszych dekad XVIII w. Znajdował się tam monaster będący filią jednego z klasztorów na ziemiach mołdawskich uznających jurysdykcję patriarchy jerozolimskiego, nosił on wezwanie św. Mikołaja. Został całkowicie zniszczony podczas walk w okolicach Kiszyniowa podczas wojny rosyjsko-tureckiej w 1739 r.[2] W 1741 r. hospodar mołdawski Grzegorz Ghica II zezwolił serdarowi Lupu Năstase na odbudowę świątyni. Cerkiew została faktycznie odbudowana, lecz w krótkim czasie znowu uległa zniszczeniu[2].
W 1806 r. na miejscu cerkwi św. Mikołaja z fundacji Ioana i Feodora, synów protojereja Constantina Macărescu wzniesiono nową świątynię. Sześć lat później, gdy wskutek kolejnej wojny rosyjsko-tureckiej Besarabia została wcielona do Imperium Rosyjskiego, właśnie w nowej cerkwi Świętych Archaniołów Gabriela i Michała mieszkańcy Kiszyniowa złożyli carowi Aleksandrowi I przysięgę wiernopoddańczą[2]. Cerkiew otrzymała status soboru katedralnego nowo powołanej eparchii kiszyniowskiej[2] i pozostawała nim do wzniesienia i wyświęcenia nowego soboru Narodzenia Pańskiego w Kiszyniowie, konsekrowanego w 1836 r.[3] W 1818 r. w soborze gościł car Aleksander I podczas oficjalnej wizyty w Besarabii[2]. Do soboru uczęszczali przebywający w mieście rosyjscy wojskowi i urzędnicy, wśród spowiadających się w 1822 r. odnotowano Aleksandra Puszkina[2]. Po oddaniu do użytku liturgicznego nowego soboru katedralnego cerkiew Świętych Archaniołów nazywano potocznie Starym Soborem[4].
W sąsiedztwie obiektu sakralnego znajdowała się oficjalna rezydencja biskupa, w której żył pierwszy ordynariusz eparchii kiszyniowskiej metropolita Gabriel. Następnie urządzono w tym budynku muzeum historii Cerkwi. W innym budynku sąsiadującym z soborem metropolita Gabriel założył w 1814 r. drukarnię, która do 1870 r. publikowała książki w języku rumuńskim (mołdawskim)[2]. W 1902 r. sobór został gruntownie odremontowany. Odnowiono ikonostas i tablicę fundacyjną w przedsionku świątyni[2].
Sobór został zniszczony w 1955 r.[1] Do 1965 r. rozebrano również sąsiadujący budynek muzeum[2]. Na jego miejscu wzniesiono kino, następnie zaadaptowane na klub nocny i teatr noszący obecnie imię Eugène’a Ionesco[2].
Architektura edytuj
Sobór był świątynią jednowieżową, jednonawową, stanowił dokładną kopię cerkwi Wszystkich Świętych w Jassach[4]. W jego wnętrzu znajdował się trzyrzędowy ikonostas[5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Jurij Szwiec, Старый Собор. История [online], oldchisinau.com [dostęp 2017-07-28] (ros.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Исчезнувшие здания Кишинёва: церковь Архангелов Михаила и Гавриила, „Locals”, 13 kwietnia 2017 [dostęp 2017-07-28] (ros.).
- ↑ Piaţa Marii Adunări Naţionale, 2 – Ansamblul Catedrala Naşterea Domnului [online], monument.sit.md [dostęp 2017-07-28] (rum.).
- ↑ a b Clădiri dispărute: Vechea Catedrală din Chişinău, „Orașul Meu”, 19 marca 2016 [dostęp 2017-07-28] (rum.).
- ↑ Старый Собор. Фотографии [online], oldchisinau.com [dostęp 2017-07-28] (ros.).