Socjalistyczna Organizacja Bojowa

polska socjalistyczna organizacja bojowa w czasie II wojny światowej

Socjalistyczna Organizacja Bojowa (SOB) – polska wojskowo-polityczna organizacja konspiracyjna o charakterze socjalistycznym, działająca od początku 1943 na obszarze centralnej i południowej Polski. Wzorowana na austriackim Schutzbundzie, powstała na bazie działaczy Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej.

Socjalistyczna Organizacja Bojowa
SOB
Państwo

 Polska

Historia
Data sformowania

marzec 1943

Data rozformowania

styczeń 1945

Pierwszy dowódca

Leszek Raabe

Dane podstawowe
Podporządkowanie

Armia Krajowa
Polska Partia Socjalistyczna – Wolność, Równość, Niepodległość

Liczebność

400–600

Historia

edytuj

Socjalistyczna Organizacja Bojowa powstała w marcu 1943 w Warszawie z większości Formacji Bojowo-Milicyjnych Polskich Socjalistów i Wydziału Sabotażu Polskich Socjalistów w związku z rozłamem w PS. W Warszawie SOB bazował także na socjalistycznej młodzieży akademickiej, głównie ze środowiska „Płomienie”. Na czele organizacji stała ścisła Komenda Główna SOB, którą tworzyli: Leszek Raabe „Marek”, jego zastępca Włodzimierz Kaczanowski „Michał” i Jan Rosieński „Tomasz”, który odpowiadał za „zadania specjalne”. Do rozszerzonej KG wchodzili też: Maciej Weber „Ryszard” (kierownik sekretariatu), Kazimierz Dorosz „Henryk” (odpowiedzialny za informację i wychowanie socjalistyczne) i Stanisław Lipiński (szef wywiadu). SOB była politycznie związana z Polską Partią Socjalistyczną-WRN, a pod względem wojskowym podlegała KG Armii Krajowej.

Bardzo bliska współpraca z AK odbywała się poprzez Kierownictwo Dywersji, za pośrednictwem którego organizacja otrzymywała materiały dywersyjne i instrukcje. Do Kedywu były następnie składane sprawozdania z wykonania akcji. W terenie utworzono 4 Okręgi: Warszawa, Lwów-Borysław, Skarżysko-Kamienna, Częstochowa. Okręgiem warszawskim dowodził Jan Rosieński a następnie Marian Merenholc.

Organizacja prowadziła głównie działalność sabotażowo-dywersyjną (np. w listopadzie 1943 podpalenie w Warszawie niemieckiego warsztatu i parku samochodowego) oraz partyzancką (np. oddział partyzancki pod dowództwem Kazimierza Aleksandrowicza „Huragan”, działający od końca 1943 r. na terenie powiatu radomskiego), a także wydawała i kolportowała własną prasę podziemną „Biuletyn Wewnętrzny Socjalistycznej Organizacji Bojowej”, „Żołnierz Rewolucjonista”.

SOB liczyła prawdopodobnie między 400 a 600 członków[1]. Według danych Andrzeja Czystowskiego, w 1943 do PPS-WRN weszło 272 członków SOB[2]. Według ustaleń Tomasza Strzembosza okręg warszawski SOB z grupy 20-30 osobowej wzrósł w 1944 do ok. 200 żołnierzy i oficerów[3].

W kwietniu 1943 r. SOB uczestniczyła w próbach udzielenia pomocy żydowskim powstańcom walczącym w getcie warszawskim. Po śmierci L. Raabego w grudniu 1943, komendantem SOB został W. Kaczanowski „Michał”, tworząc wraz z J. Rosieńskim „Tomasz” Ścisłą KG SOB. W sierpniu 1944 r. komenda Okręgu Częstochowa SOB zawarła z miejscowymi strukturami Armii Ludowej porozumienie o wojskowej współpracy. Jednocześnie oddziały SOB wzięły udział w powstaniu warszawskim na Żoliborzu; ich dowódcy W. Kaczanowski i J. Rosieński zginęli już 1 sierpnia.

Przypisy

edytuj
  1. Maciej Weber. Młodzież socjalistyczna podczas okupacji hitlerowskiej. „Pokolenia”. 2-3 (1969). s. 102. Warszawa. 
  2. Andrzej Czystowski. Wolność Równość, Niepodległość (22 października 1939-11 lutego 1945). „Z Pola Walki”. 3 (1988). s. 101. Warszawa. 
  3. Tomasz Strzembosz: Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939-1944. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 318.

Bibliografia

edytuj
  • Tomasz Strzembosz: Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939-1944. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983. ISBN 83-01-04203-6.
  • Stanisław Ciesielski, Niepodległość i socjalizm. Tradycja w myśli politycznej polskiego ruchu socjalistycznego w latach 1939-1948. PIW, Warszawa 1986