Spłoszony łabędź

obraz Jana Asselijna

Spłoszony łabędź (niderl. De bedreigde zwaan) – obraz holenderskiego malarza barokowego Jana Asselijna. Sygnowany jest w prawym dolnym rogu monogramem „A”.

Spłoszony łabędź
De bedreigde zwaan
Ilustracja
Autor

Jan Asselijn

Data powstania

1650

Medium

Olej na płótnie

Wymiary

144 × 171 cm

Miejsce przechowywania
Miejscowość

Amsterdam

Lokalizacja

Rijksmuseum

Przedstawia on łabędzia zaciekle broniącego swojego gniazda przed psem. Ptak został przedstawiony w naturalnej wielkości i zajmuje centralną część kompozycji. W lewym dolnym rogu widoczna jest głowa psa.

Interpretacja

edytuj

Obraz powstał niespełna dwa lata po podpisaniu pokoju westfalskiego kończącego między innymi wieloletnie walki z koroną hiszpańską o niepodległość Republiki Zjednoczonych Prowincji. Na pozór lakoniczna scena walki dwóch zwierząt została zinterpretowana przez historyków z Nationale Kunst-Galerij (prekursora Rijksmuseum) jako alegoria polityczna: biały łabędź miał symbolizować holenderskiego męża stanu, wielkiego pensjonariusza Holandii Johana de Witta, będącego obrońcą kraju przed jego wrogami[1]; pies miał symbolizować wroga. Biały łabędź stał się symbolem holenderskiego narodowego ruchu oporu[2]. Na obrazie, już po jego namalowaniu, dodano kilka napisów: między nogami łabędzia słowa „de raad-pensionaris” (wielki pensjonariusz), a nad głową psa „de viand van de staat” (wróg państwa). Trzeci napis „Holland” znajduje się na jaju łabędzia leżącym po prawej stronie[3][4].

Proweniencja

edytuj

W 1790 obraz znajdował się w kolekcji Jana Gildemeestera i został umieszczony w katalogu jego zbiorów wydanym w 1800. Opisany był jako „alegoria pensjonariusza de Witta”[5]. W 1800[6] został nabyty za cenę 100 guldenów przez marszanda i dyrektora Nationale Kunst-Gallerij w Hadze Cornelisa Sebille’a Roosa[4][a].

Spłoszony łabędź był pierwszym dziełem sztuki zakupionym przez muzeum[4][7].

  1. O tym fakcie informuje list wysłany 11 czerwca 1800 przez dyrektora Roosa do ministra finansów Gogela[4].

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • R. van Luttervelt: Dutch museum. London: Thames and Hudson, 1960.