Demianowska Jaskinia Lodowa
 |
Ten artykuł od 2021-05 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Demianowska Jaskinia Lodowa (słow. Demänovská ľadová jaskyňa) – część systemu Jaskiń Demianowskich na Słowacji, znajdująca się na obszarze Niżnych Tatr, w dolnej części Doliny Demianowskiej, w zachodnich stokach Demianowskiej Góry (1304 m) i Kurence (1284 m). Należy do najbardziej znanych lodowych jaskiń na świecie.
 Demianowska Jaskinia Lodowa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Długość |
2445 m |
| Wysokość otworów |
841 m n.p.m. |
| Wysokość otworów nad dnem doliny |
90 m |
| Data odkrycia |
przed 1299 |
Położenie na mapie Słowacji  | |
 49°01′01″N 19°35′00″E/49,016920 19,583290
| |
Położenie edytuj
Demianowska Jaskinia Lodowa leży ok. 10 km na południe od Liptowskiego Mikułasza. Stanowi najbardziej na północ wysuniętą część systemu Jaskiń Demianowskich. Posiada 3 otwory wejściowe, położone obok siebie, w przybliżeniu na tej samej wysokości, w zachodnim zboczu turni Bašta[1]. Obecnie używane wejście do jaskini znajduje się na wysokości 841[2] m n.p.m., około 90 m ponad dnem doliny.
Jaskinia znajduje się w granicach Narodowego Rezerwatu Przyrody Demänovská dolina w Parku Narodowym Niżne Tatry.
Opis edytuj
Jaskinia wytworzyła się w szaroniebieskich wapieniach (tzw. guttensteinskich), pochodzących ze środkowego triasu. Rozwinięta jest w czterech, coraz niżej usytuowanych poziomach. Jest w większości pochodzenia fluwiokrasowego, a w jej powstaniu największy udział miały wody podziemnego toku rzeczki Demänovky – świadczą o tym charakterystyczne, owalne przekroje głównych korytarzy oraz obecność granitowych żwirów i otoczaków, naniesionych z górnych partii Doliny Demianowskiej zbudowanych już ze skał krystalicznych[1].
Długość jaskini wynosi 2445[2] m, z czego turystom udostępniono do zwiedzania ok. 540 m.
Geneza zalodzenia edytuj
Warunki do zalodzenia jaskini pojawiły się po zasypaniu gruzem (na skutek procesów wietrzeniowych na stoku) kilku pobocznych otworów, na skutek czego uniemożliwiona została wymiana powietrza w jej wnętrzu. Zimne powietrze, dostające się do jaskini zimą, jako cięższe utrzymuje się w jej dolnych partiach cały rok, a przesiąkające z powierzchni wody opadowe zamarzają w przechłodzonym wnętrzu. Lodowe wypełnienie w postaci lodu podłogowego, lodowych draperii, stalaktytów i stalagmitów znajduje się w dolnych partiach jaskini, zwłaszcza w komorze zwanej Kmeťov dóm. Ilość lodu w jaskini jest zmienna. Ostatni okres pełnego zalodzenia jaskini wiąże się z tzw. małą epoką lodową (XIV–XVIII w.)[3]
Poznanie edytuj
Jaskinia była znana od dawna, pierwotnie jako Jaskinia Smocza (słow. Dračia jaskyňa). Nazwa ta była używana jeszcze w latach 60. XX w. U źródeł tej nazwy stał fakt, że w jaskini znajdowano duże ilości kości niedźwiedzia jaskiniowego, które uznawano za szczątki mitycznych smoków. [4]. W 1911 r. pisał o niej Miloš Janoška w pierwszym słowackim przewodniku po Tatrach – jaskinia była już wówczas dość często odwiedzana, a przy jej wejściu istniał drewniany schron dla turystów. W przewodniku wspomniał o nowo odkrytych fragmentach jaskini, nazwanych Nový oddiel i Žuffovka (Dóm trosiek). Tę drugą w sierpniu 1909 r. eksplorowali Andrej i Pavol Žuffowie[5]. Z końcem lipca 1913 r. młodzi turyści Ladislav Žuffa i Pavel Komendák z Liptowskiego Św. Mikułasza oraz Ján Líška z Vrbicy (dziś dzielnica Liptowskiego Mikułasza) odkryli część zwaną Marta. Początkowo penetrowano jedynie wstępne partie jaskini – przez długie lata zgromadzony w niej lód tarasował przejście do jej dalszych partii (obecnia sala zwana Belov dóm). Za nimi odkryto dalszą jaskinię demianowskiego systemu jaskiniowego, o nazwie Čierna (nazwa od pobliskiej dolinki Čiernej). Jej fragment również został włączony w skład obecnej okrężnej trasy turystycznej[3].
Turystyka edytuj
Jaskinia jest jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc w Dolinie Demianowskiej.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Zdenko Hochmuth a kolektív: Nízke Tatry. Západ. Turistický sprievodca ČSSR č. 10, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1982, s. 262-264
- ↑ a b Zdenko Hochmuth: Krasové územia a jaskyne Slovenska, w: “Geographia Cassoviensis”, ročník II., 2 / 2008, wyd. Univerzita Pavla Jozefa Šafárika v Košiciach, Košice 2008, ISSN 1337-6748, s. 68 [1]
- ↑ a b Vlček Lukáš: Osudy efemérnych jaskyň (2), w: "Krásy Slovenska" R. 93, nr 7-8/2016, s. 66-69
- ↑ Bendík Andrej: Tisícročné medvede z jaskýň, w: "Krásy Slovenska" R. LXXXVII, nr 5-6/2010, s. 52-53
- ↑ Marcel Lalkovič: Miloš Janoška a jeho záujem o jaskyne [w:] "Aragonit" nr 11 (2006), s. 74-76
Linki zewnętrzne edytuj
- Zarząd Jaskiń Słowackich: Demianowska Jaskinia Lodowa. [dostęp 2015-06-09]. (pol.).