Korkociąg
Korkociąg (staropol. trybuszon[1] od franc. tire-bouchon lub grajcar[2], grajcarek) – przyrząd do wyjmowania korków z butelek. W najbardziej podstawowej swej konstrukcji jest to szpikulec skręcony śrubowo, na którego końcu znajduje się uchwyt do wkręcania korkociągu w korek i wyjmowania korka[3].
Ostrze tego szpikulca wkłuwa się w znajdujący się w butelce korek, a następnie trzymając za uchwyt, wkręca się tak, aby zagłębił się w korku na prawie całą jego długość (nie dopuszczając jednak, aby przebił go na wylot, bowiem wówczas okruchy korka mogą wpaść do płynu w butelce). Tak wkręcony korkociąg następnie wyciąga się wraz z korkiem z butelki.
Bardziej złożone konstrukcje (np. przedstawiona na fotografii obok scyzoryka), oprócz skręconego szpikulca i uchwytu, zaopatrzone mogą być w dodatkowe zapadki i śruby albo w dodatkowe dźwignie, pozwalające na wygodniejsze wyciągnięcie korka po wkręceniu weń samego ostrza.
Współcześnie korkami zamykane są zazwyczaj wina i miody (większość pozostałych płynów zabezpiecza się przed wylaniem innego rodzaju zamknięciami), toteż codzienna przydatność tego narzędzia jest mniejsza niż dawniej.
Historia wynalazku edytuj
Za wynalazcę korkociągu uważa się anglika Samuela Henshalla (1764-1807), który w 1795 roku przymocował grajcar, czyli skręcony szpikulec używany do czyszczenia broni, do drewnianego uchwytu. Na łączeniu umieścił blaszkę, która później zaczęła być nazywana guzikiem Henshalla. Blaszka ułatwiała wyrwanie korka z butelki oraz zapopiegała zbyt głębokiemu wkręceniu przyrządu[4].
Galeria edytuj
-
Korkociąg ze śrubą (z lewej) oraz scyzoryk z korkociągiem -
Korkociąg z przekładnią zębatą -
Korkociąg z dźwignią
Przypisy edytuj
- ↑ Słownik języka polskiego. T. IX: T–Wyg. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
- ↑ Słownik języka polskiego. T. II: D–G. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
- ↑ Słownik języka polskiego (red. Mieczysław Szymczak), T. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1978, s.1014.
- ↑ Maciej Baczak, Sławomir Łotysz, Dariusz Machla: 1000 wynalazków, czyli historia ludzkiej pomysłowości. Bielsko Biała: Wydawnictwo Dragon, 2020, s. 117, ISBN 978-83-8172-554-5