[[Grafika:Gray794.png|Nerw podjęzykowy, splot szyjny i ich gałęzie.|thumb|300px]]
'''Nerw podjęzykowy''' ([[łacina|łac.]] ''nervus hypoglossus'') jest dwunastym [[nerw czaszkowy|nerwem czaszkowym]].
== Anatomia ==
Komórki korzeniowe nerwu XII tworzą jądro początkowe nerwu podjęzykowego (''nucleus nervi hypoglossi'') w [[rdzeń przedłużony|rdzeniu przedłużonym]]. Biegnąc między oliwką (''oliva'') a piramidą wychodzi na powierzchnię [[rdzeń przedłużony|rdzenia przedłużonego]] w jego bruździe bocznebocznej przendiejprzedniej (''sulcus lateralis anterior'') kilkunastoma niciami korzeniowymi. Następnie pień nerwu opuszcza jamę czaszki przez kanał nerwu podjęzykowego (''canalis nervi hypoglossi'') w bocznej części [[kość potyliczna|kości potylicznej]], wewnątrz kanału oddaje wstecznie biegnącą gałąź oponową (''ramus meningeus nervi hypoglossi''). Wewnątrz swojego kanału nerw XII otoczony jest gęstym splotem żylnym (''rete nervi hypoglossi''). Nerw biegnie następnie w dół, do tyłu od [[nerw błędny|nerwu błędnego]] z którym łączą go liczne anastomozy. Jego torem biegnie gałąź górna [[pętla szyjna|pętli szyjnej]] (''radix superior ansae cervicalis''). Następnie przechodzi na powierzchnię boczną nerwu X i przebiega po przyśrodkowej powierzchni [[mięsień gnykowo-językowy|mięśnia gnykowo-językowego]] (''musculus hyoglossus''). W dalszym przebiegu nerw XII zagina się do przodu tworząc łuk (''arcus nervi hypoglossi''), i dochodzi do [[język]]a po zewnętrznej powierzchni mięśnia gnykowo-językowego. Na końcu swojego przebiegu rozpada się na drobne gałęzie językowe (''rami linguales nervi hypoglossi'').
== Obszar unerwienia ==
Nerw XII prowadzi włókna ruchowe do wszystkich mięśni języka. Włókna czuciowe zawarte w gałęzi oponowej unerwiające [[opony mózgowo-rdzeniowe|opony]] twardej tylnego dołu czaszki pożycza od nerwu językowego.
[[Grafika:Gray795.png|Schemat przebiegu, obszaru unerwienia i anastomoz nerwu podjęzykowego.|thumb|250px]]
== Patologia ==
PorazeniePorażenie nerwu podjęzykowego jedniostronnejednostronne powoduje, że wysunięty język zbacza na stonęstronę zdrową (wiąże sie to z przewaga mięśnia bródkowo-językowego). Obustronne porażenie nerwu XII powoduje całkowite porażenie języka (''glossoplegia''), utrudniające w bardzo dużym stopniu mowę, przełykanie i żucie.
== Bibliografia ==
* Janina Sokołowska-Pituchowa (red.) ''Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny.'' Wyd. VII. PZWL 2005 ISBN 83-200-3185-0.
