Ośrodek międzygalaktyczny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m kat. |
dodanie linku do serii Lymana |
||
Linia 7:
Największe zgęszczenia ośrodka międzygalaktycznego obserwujemy w bogatych [[gromada galaktyk|gromadach galaktyk]]. Ośrodek międzygalaktyczny osiąga tam gęstości nawet kilkaset razy większe od średniej gęstości materii we Wszechświecie i wypełnia przestrzeń między galaktykami, otaczając też całą gromadę. Temperatura tej plazmy jest bardzo wysoka, około 10<sup>8</sup> K, plazma jest praktycznie całkowicie zjonizowana i świeci w zakresie promieniowania rentgenowskiego.
Poza gromadami galaktyk ośrodek jest rzadszy i ma temperaturę niższą, typowo 10<sup>5</sup> – 10<sup>7</sup> K, i jest nazywany ośrodkiem „ciepłym” (ang. Warm-Hot Intergalactic Medium, w skrócie WHIM), istnieją też jeszcze chłodniejsze obłoki czy filamenty gazu. Obecność tych chłodniejszych obłoków zaznacza się wyraźnie w widmach promieniowania odległych kwazarów. Ponieważ wodór w tych obłokach nie jest całkowicie zjonizowany, w promieniowaniu kwazarów pojawiają się wąskie linie absorpcyjne, głównie związane z [[seria Lymana|linią Lyman_alpha]] wodoru. Im bardziej odległy kwazar, tym więcej obłoków jest na linii widzenia pomiędzy nami i kwazarem, i w widmie kwazara pojawia się wtedy cały las linii, stąd zjawisko nazywane jest „lasem Lymana”. Linia odpowiadająca poszczególnym obłokom pojawia się w innej części widma kwazara (im bliżej jest obłok, tym linia mniej przesunięta ku czerwieni) ze względu na kosmologiczna ekspansję Wszechświata. Dla kwazarów o przesunięciu ku czerwieni ponad 6 zjawisko praktycznie uniemożliwia badanie pewnej części widma promieniowania kwazara.
Wysoka temperatura ośrodka międzygalaktycznego, znacznie wyższa niż temperatura promieniowania tła wypełniającego Wszechświat, jest wynikiem procesu formowania się niejednorodności w rozkładzie materii, w tym galaktyk i gwiazd. Materia opadająca na centrum grawitacyjne gromady galaktyk rozgrzewa się w wyniku procesu dyssypacji energii potencjalnej. Do podgrzania ośrodka międzygalaktycznego przyczyniły się też kwazary i młode galaktyki o silnej aktywności gwiazdotwórczej, które są silnymi źródłami promieniowania nadfioletowego, a także energetycznych cząstek Nie wykluczony jest udział hipotetycznych masywnych gwiazd III populacji.
| |||