Konstancja wrocławska: Różnice pomiędzy wersjami

Córka [[książęta śląscy|księcia śląskiego]], [[książęta krakowscy|krakowskiego]] i [[książęta wielkopolscy|wielkopolskiego]] [[Henryk II Pobożny|Henryka II Pobożnego]] oraz [[Anna Przemyślidka|Anny]], córki [[władcy Czech|króla Czech]] [[Przemysł Ottokar I|Przemysła Ottokara I]]. Żona [[książęta kujawscy|księcia kujawskiego]] [[Kazimierz I kujawski|Kazimierza I]]. Matka książąt sieradzkiego, łęczyckiego, [[książęta sandomierscy|sandomierskiego]] i [[książęta krakowscy|krakowskiego]] [[Leszek Czarny|Leszka Czarnego]] oraz inowrocławskiego [[Siemomysł inowrocławski|Ziemomysła]].

== Narodziny i wychowanie ==

W [[1239]], gdy Konstancja została wydana za mąż, musiała mieć co najmniej 12 lat. Urodziła się zatem najpóźniej w [[1227]]<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 62. Wcześniej K. Jasiński w książce ''Rodowód Piastów śląskich. Tom I. Piastowie wrocławscy i legnicko-brzescy'', Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław 1973, zaznaczył, że jako młodsza od Gertrudy urodziła się zapewne po 1220. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 120. W tablicy I/2 na końcu książki: zap. 1221-1227.</ref>. Spośród jej sióstr tylko [[Gertruda wrocławska|Gertruda]] wcześniej zawarła związek małżeński, stąd uważa się ją za drugą pod względem starszeństwa córkę [[Henryk II Pobożny|Henryka II Pobożnego]] i [[Anna Przemyślidka|Anny czeskiej]]<ref>Córki wydawano za mąż z reguły w kolejności starszeństwa, zaś najmłodsze potomstwo przeznaczano do stanu duchownego. Gertruda w [[1233]] poślubiła [[Bolesław I mazowiecki|Bolesława I mazowieckiego]], [[Elżbieta wrocławska|Elżbieta]] w [[1244]] wyszła za mąż za [[Przemysł I|Przemysła I wielkopolskiego]], natomiast [[Agnieszka wrocławska|Agnieszka]] została cysterką trzebnicką, a [[Jadwiga wrocławska|Jadwiga]] wstąpiła do klasztoru klarysek wrocławskich. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 120.</ref>. Umownie wśród dzieci książęcej pary jest umieszczana na czwartym miejscu<ref name="Jasiński">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 120.</ref>.

W [[1239]] we [[Wrocław]]iu poślubiła [[książęta kujawscy|księcia kujawskiego]] [[Kazimierz I kujawski|Kazimierza I]]. W literaturze utrzymują się dwie teorie na temat genezy tego małżeństwa. Pierwsza z nich głosi, że było ono wynikiem polityki jej ojca, Henryka II Pobożnego, pragnącego poprzez ślub córki z synem [[Konrad I mazowiecki|Konrada I mazowieckiego]] osłabić mazowieckiego rywala, z którym od lat wraz z ojcem, [[Henryk I Brodaty|Henrykiem I Brodatym]], prowadził walki o Kraków. Związek ten przypieczętowywał sojusz polityczny książąt śląskiego i kujawskiego. Rozwścieczony tymi planami Konrad miał kazać zamordować prowadzącego przedmałżeńskie negocjacje [[scholastyk]]a płockiego [[Jan Czapla (duchowny)|Jana Czaplę]], za co została nałożona na niego klątwa, a jego ziemie zostały obłożone [[interdykt]]em<ref>T. Jurek, ''Konstancja'', (w:) ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Kraków 1999, s. 413-414.</ref><ref>Taki motyw śmierci Jana Czapli podała ''[[Kronika wielkopolska]]''. P. Żmudzki, ''Studium podzielonego Królestwa. Książę Leszek Czarny'', Warszawa 2000, s. 27, poddał w wątpliwość przekaz kroniki, zauważając, że aranżujący małżeństwo Jan Czapla zamiast uciekać przed Konradem I pozostał w należącym do księcia mazowieckiego Płocku, i że Kazimierz I nie poniósł żadnych konsekwencji. K. Kozłowska-Budkowa, ''Jan Czapla'', (w:) ''Polski Słownik Biograficzny'', t. IV, 1938 s. 165, przedstawiła pogląd, iż powodem morderstwa scholastyka płockiego mógł być zatarg między nim, przedstawicielem Kościoła płockiego, a Konradem I i Agafią. Tezę tę uzasadniła, wskazując na okrutnymokrutne potraktowaniempotraktowanie jego zwłok, które zostały powieszone na widok publiczny naprzeciw katedry płockiej.</ref>. Drugi pogląd mówi, że zmagającemu się z wewnętrznymi i zewnętrznymi problemami Henrykowi Pobożnemu zależało na dobrych relacjach z Konradem mazowieckim., Zaśzaś małżeństwo synajego księcia mazowieckiegocórki z córkąsynem księcia wrocławskiegomazowieckiego miało być dobrym sposobem na zacieśnienie tej współpracy<ref>T. Żmudzki, ''Studium podzielonego Królestwa. Książę Leszek Czarny'', Warszawa 2000, s. 26.</ref>. W posagu PiastównaKonstancja wniosła Kazimierzowi I kasztelanię lądzką, należącą dotychczas do jej ojca kasztelanię lądzką.

KazimierzMąż I kujawskiKonstancji urodził się między [[1210]] a [[1213]]<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 57-58. O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 292, kładł narodziny Kazimierza na ok. 1211; Podobnie wcześniej K. Jasiński w książce ''Rodowód Piastów śląskich. Tom I. Piastowie wrocławscy i legnicko-brzescy'', Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław 1973. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 121.</ref>. Był drugim synem Konrada I mazowieckiego i [[Agafia Światosławówna|Agafii Światosławówny]]. Za życia ojca, w [[1230]] lub [[1231]], objął panowanie na Kujawach, a po jego śmierci w [[1247]] do swojej domeny dołączył także ziemie łęczycką i sieradzką. Był trzykrotnie żonaty. Przed poślubieniem Konstancji zawarł związek małżeński z Jadwigą, której pochodzenie nie jest znane – prawdopodobnie była ona córką [[książęta wielkopolscy|księcia wielkopolskiego]] [[Władysław Odonic|Władysława Odonica]]<ref>Jest to pogląd [[Dariusz Karczewski|D. Karczewskiego]]. Przemawiają za nim to samo imię żony Odonica, [[Jadwiga (żona Władysława Odonica)|Jadwigi]], a także przyjazne stosunki między księciem wielkopolskim a ojcem Kazimierza, Konradem mazowieckim. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 61.</ref>. Małżeństwo to zapewne pozostało bezdzietne<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 63.</ref>. Natomiast po śmierci Henrykówny pojął za żonę [[Eufrozyna opolska|Eufrozynę]], córkę [[Kazimierz I opolski|Kazimierza I opolskiego]]. Zawarcie tego małżeństwa już w maju 1257, a więc zaledwie w kilka miesięcy po śmierci Konstancji zostało zapewne bardzo źle odebrane przez jej dwóch synów, co prawdopodobnie było jedną z przyczyn nie najlepszych stosunków w latach następnych pomiędzy nimi a ojcem w następnych latach<ref name="Żmudzki 61" />. Ze związku z Eufrozyną pochodził m.in. [[władcy Polski|król Polski]] [[Władysław I Łokietek]]. MążKazimierz KonstancjiI kujawski zmarł [[14 grudnia]] [[1267]].

W czasie trwającego kilkanaście lat małżeństwa Konstancja urodziła dwóch synów: [[Leszek Czarny|Leszka Czarnego]], w latach [[1279]]-[[1288]] [[książęta krakowscy|księcia krakowskiego]], i [[Siemomysł inowrocławski|Ziemomysła inowrocławskiego]]<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 337-339, do dzieci z tego związku zaliczył także Adelajdę, która wg niego była dominikanką sandomierską. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 121, przyp. 7, zakwestionował tę hipotezę, zarzucając poglądowi Balzera brak podstaw źródłowych, oparcie się na domysłach i ryzykownych rekonstrukcjach tekstu źródłowego, a także wskazując na brak występowania Adelajdy w ''Genealogii św. Jadwigi''. Sam zaliczył Adelajdę do dzieci [[Kazimierz II Sprawiedliwy|Kazimierza II Sprawiedliwego]] i [[Helena znojemska|Heleny znojemskiej]]. Zob. też K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 19-20.</ref>.

Dwa nekrologi informujące o śmierci Konstancji zawierają różne daty dzienne: ''Nekrolog strzeleński'' podaje, że zmarła [[21 lutego]], według ''Nekrologu opactwa św. Wincentego we Wrocławiu'' jej śmierć nastąpiła [[23 lutego]]<ref>O. Balzer, ''opGenealogia cit.Piastów'', Kraków 1895, s. 299, opowiedział się za datą wcześniejszą, podaną przez źródło miejscowe; K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 120-121 orazuznał obydwie daty za równo prawdopodobne. Według niego nekrolog wrocławski mógł zachować pierwotny zapis nekrologu strzeleńskiego, z którego przypuszczalnie przejął informację o śmierci Konstancji. Obydwa nekrologi nie zachowały się do czasów obecnych. ''RodowódNekrolog Piastówopactwa małopolskichśw. iWincentego kujawskichwe Wrocławiu'', Poznańznany –jest Wrocławz 2001XIII-wiecznego rękopisu, s.a 62''Nekrolog uznałstrzeleński'' obydwiez zapóźnej równie prawdopodobnekopii.</ref>. W źródłach po raz ostatni jako żyjąca występuje w dokumencie z [[25 maja]] [[1252]], natomiast jako zmarła jest wymieniona w dokumencie z [[3 maja]] [[1257]]. Zmarła zatem 21 lub 23 lutego między [[1253]] a 1257. Z uwagi na to, że jedyne trzy wzmianki o jej śmierci w dokumentach Kazimierza I pochodzą z roku 1257 ([[3 maja]], [[16 września]], [[10 listopada]]), uznaje się, że zmarła w tym samym roku<ref>O. Balzer, ''op.Genealogia cit.Piastów'', Kraków 1895, s. 298-299, za nim K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 62-63; Wcześniej K. Jasiński w książce ''Rodowód Piastów śląskich. Tom I. Piastowie wrocławscy i legnicko brzescy'', Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław 1973, uznał pogląd Balzera za prawdopodobny, nie za pewny. Opowiedział się za datą 21 lub 23 lutego między 1253 a 1257, najprawdopodobniej 21 lub 23 lutego 1257. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 121.</ref>. W jednym z tych dokumentów (z [[16 września]] [[1257]]<ref>Taka datacja u K. Jasińskiego i O. Balzera. P. Żmudzki, ''Studium podzielonego Królestwa...'', s. 76, błędnie datuje ten dokument na [[16 sierpnia]] 1257, bowiem już wydawca zwrócił uwagę na fakt, że dzień świętej Eufemii przypadał wówczas na 16 września, stąd jego emendacja datacji. Z kolei i u K. Jasińskiego i u O. Balzera wystąpił błąd w odsyłaczu do owego dokumentu, bowiem w wydawnictwie źródłowym ma on numer 51. Por. ''Urkundenbuch des Bisthums Culm'', T. 1, ''Das Bisthum Culm unter dem deutschen Orden 1243-1466'', wyd. C.P. Woelky, Danzig 1885 (wersja elektroniczna: [http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=30721]).</ref>), który jej dwaj synowie wraz z ojcem wystawili dla [[biskupi chełmińscy|biskupa chełmińskiego]] [[Heidenryk (biskup chełmiński)|Heidenryka]], Leszek i Ziemomysł chcąc uczcić jej pamięć<ref>P. Żmudzki, ''Studium podzielonego Królestwa...'', s. 77, uważa, że udział synów Konstancji w czynnościach związanych z tym dokumentem wynikał tak z pobudek politycznych jak i z przyczyn religijnych.</ref> przykazali kanonikom chełmińskim odprawianie codziennej mszy za duszę Konstancji. Wraz ze śmiercią żony Kazimierz I utracił prawa do kasztelanii lądzkiej.

*[[Oswald Balzer|Balzer O.]], ''Genealogia Piastów'', PAUAkademia Umiejętności, Kraków 1895, s. 292, 297-299 i 337-339.

*[[Kazimierz Jasiński (historyk)|Jasiński K.]], ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Wydawnictwo Historyczne, Poznań – Wrocław 2001, ISBN 83-913563-5-3, s. 19-20, 57-58 i 61-63.

*Jasiński K., ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2007, ISBN 978-83-60448-28-1, s. 120-122.

*[[Tomasz Jurek|Jurek T.]], ''Konstancja'', (w:) ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999, ISBN 83-08-02829-2, s. 413-414.

*[[Paweł Żmudzki|Żmudzki P.]], ''Studium podzielonego Królestwa. Książę Leszek Czarny'', Wydawnictwo NERITONNeriton, Warszawa 2000, ISBN 83-86842-85-7, s. 26-27, 58, 61, 76-77.