Pylica płuc: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
- stub |
||
Linia 1:
'''Pylica płuc'''
Dotyczy ona grupy osób narażonych na wdychanie różnych pyłów np. [[Pył węglowy]] powoduje pylicę węglową. Długotrwałe narażenie organizmu prowadzi do zmiany w obrębie tkanki płucnej, czego konsekwencją jest niewydolność oddechowa.
Linia 6:
== Rys historyczny ==
W okresie [[neolit]]u człowiek zajmował się wydobywaniem różnych surowców. Na podstawie wykopalisk oraz badań prowadzonych przez naukowców wiadomo, że już wtedy mogło dochodzić do powstawania pylicy węglowej. Niewątpliwie występowała ona w [[starożytny Egipt|starożytnym Egipcie]], o czym świadczą badania mumii, wykazujące anatomopatologiczne zmiany, sugerujące jej istnienie. W piśmiennictwie greckim i rzymskim znajduje się wiele informacji dotyczących ciężkich warunków pracy w kopalniach, w tym narażenia na pyły, oraz w związku z tym używania przy pracy skórzanych masek jako ochrony osobistej.
Już w [[XVI wiek|XVI]] wieku publikowano informacje dotyczące chorób górników. Ich autorami byli [[Georg Bauer]] oraz [[Paracelsus]]. Pierwszy z nich opisywał różne stopnie narażenia, a jego ciężkość łączył także z koniecznością pracy w "nadgodzinach", co wynikało z niskich płac.
Drugi opisał schorzenia [[układ oddechowy|układu oddechowego]] specyficzne dla górników, powodujące wykrztuszanie "[[Ropa (medycyna)|ropy]]" i wyniszczenie organizmu. Sugerował on używanie urządzeń odpylających w celu zmniejszenia zapylenia oraz zraszanie suchych pokładów, żeby zmniejszyć wydzielanie [[pył]]u, mającego szkodliwy wpływ na układ oddechowy górników. Przyłączał przy tym greckie określenie opisywanej choroby: [[astma]].
W [[XVII wiek|XVII]] wieku ukazało się szereg [[monografia|monografii]] dotyczących schorzeń górników. I tak [[Martin Pansa]] opisał złogi węglowe w [[tkanka płucna|tkance płucnej]]. [[Stockhausen]] zdefiniował "chorobę górników" (czyli nienazwaną jeszcze wtedy '''pylicę węglową''') charakteryzującą się trudnościami w [[oddychanie|oddychaniu]], "krótkim oddechem", [[kaszel|kaszlem]] i chrypką oraz utratą apetytu, co w konsekwencji powodowało wyniszczenie organizmu i zgon.▼
▲I tak [[Martin Pansa]] opisał złogi węglowe w [[tkanka płucna|tkance płucnej]]. [[Stockhausen]] zdefiniował "chorobę górników" (czyli nienazwaną jeszcze wtedy '''pylicę węglową''') charakteryzującą się trudnościami w [[oddychanie|oddychaniu]], "krótkim oddechem", [[kaszel|kaszlem]] i chrypką oraz utratą apetytu, co w konsekwencji powodowało wyniszczenie organizmu i zgon.
Jednak największe zasługi w obserwacji pylicy miał [[Bernardino Ramazzinl]], który mówił o konieczności używania indywidualnych ochronników oraz [[wentylacja|wentylacji]] całej [[kopalnia|kopalni]].
Jeszcze pod koniec [[XVIII wiek|XVIII]] wieku [[Thomas Beddoes]] stwierdził szkodliwy wpływ wdychanego pyłu na stan płuc. W [[1832]] roku [[Charles Turner Thackrah]] (angielski lekarz) wydał pierwszą angielską książkę z dziedziny [[medycyna przemysłowa|medycyny przemysłowej]].
Jako pierwszy podał informacje dotyczące występowania chorób i śmiertelności u brytyjskich górników i spróbował dojść do przyczyn takiego stanu rzeczy. Co prawda, za najpoważniejszą chorobę uważał [[oczopląs]] górników, jednak na drugim miejscu wymieniał szkodliwy wpływ suchego pyłu kopalnianego na układ oddechowy. Stwierdzał, że warunki pracy były tak ciężkie, że nawet pracodawcy, którzy wyzyskiwali pracowników do granic możliwości, nie widzieli szans wydłużenia czasu pracy powyżej 6 godzin dziennie, a i tak górnicy nie mogli pracować dłużej niż do 40 roku życia.
Linia 25 ⟶ 24:
Terminu '''silicosis''' ('''krzemica''') po raz pierwszy użył w [[1871]] roku włoski naukowiec - [[Rovide]]. Natomiast określenie '''pneumoconiosis''' ('''pylica''') zostało po raz pierwszy użyte przez niemieckiego naukowca - [[Zenker]]a. W roku [[1890]], na ziemiach polskich, doniesienie dotyczące pylic górników kopalń węgla opublikował dr [[Aleksander Fabian]].
W [[XIX wiek|XIX]] wieku bardzo trudno było leczyć pylicę płuc, bowiem lekarze zdani byli jedynie na swoje doświadczenie i wiedzę, natomiast nie mieli możliwości wykonywania badań diagnostycznych, którymi można się posłużyć obecnie. Oczywiście, pylica płuc powstaje nie tylko u górników narażonych na pył węglowy oraz wolną krystaliczną [[krzemionka|krzemionkę]], występuje także poza górnictwem, bowiem na pyły narażeni są pracownicy wielu specjalności - np. pracownicy używający metody [[piaskowanie (technologia)|piaskowania]].
== Podział ==
W zależności od zmian anatomopatologicznych podzielono pylice na [[kolagen]]owe i niekolagenowe.
* Pylice kolagenowe wywołane są przez pył o działaniu zwłókniającym ([[krzemionka]], [[azbest]]) i charakteryzują się trwałym uszkodzeniem lub zniszczeniem struktury [[pęcherzyk płucny|pęcherzyków płucnych]] oraz włóknieniem typu kolagenowego.
* Pylice niekolagenowe są wywoływane przez pyły o słabym działaniu zwłókniającym ([[tlenek cynku]], [[siarczan baru]]) typu retikulinowego, bez zmian w strukturze pęcherzyków płucnych.
Linia 39 ⟶ 38:
* '''pylica talkowa'''(''talcosis'') - cechująca się włóknieniem tkanki płucnej typu śródmiąższowego a częściowo typu ogniskowego
* '''pylica aluminiowa''' (''aluminosis'') - zmiany w płucach spowodowane są wdychaniem pyłu drobno sproszkowanego glinu lub dymów powstających przy prażeniu boksytów
==== Pylice wywołane pyłem mieszanym ====
Linia 64 ⟶ 63:
* leczenie przez specjalistów medycyny pracy
{{Hmed}}
[[Kategoria:Choroby zawodowe]]▼
[[Kategoria:Choroby układu oddechowego]]
▲[[Kategoria:Choroby zawodowe]]
[[de:Pneumokoniose]]
| |||