Gawłów (województwo małopolskie): Różnice pomiędzy wersjami

W Gawłowie nad Rabą mieszkali Rawici, trzej kolejni właściciele Leonard, jego syn Leonard i krewny Dominik byli w okresie 1365 - 1419 r. poświadczeni jako dziedzice Gawłowa. Przodkowie Leonarda prawdopodobnie już sto lat wcześniej osiedlili się na terenie południowej Bocheńszczyzny. Pierwsze dokumenty wymieniają Gawłów dopiero w 1365 roku: "Inter villam Gavlov et Puszczynam siue Niepolomice". Wówczas król Kazimierz Wielki przybył do Gawłowa i osobiście w towarzystwie swego orszaku i zaprzysiężonych świadków wyznaczył granicę wsi. Wydarzenie to było skutkiem skargi, jaką złożył pierwszy, znany nam właściciel wioski - Leonard na zarządcę dóbr niepołomickich, ojcu - Władysławowi Łokietkowi. Król nie ograniczył się tylko do wytyczenia spornej granicy z dobrami niepołomickimi, ale wyznaczył również granicę Gawłowa z przylegającymi wioskami. Osada była wówczas dwukrotnie większa niż obecnie, bo należały do niej tereny dzisiejszego Baczkowa i Gawłówka (początkowo Wola Gawłowska). Przy tej okazji Gawłów otrzymał od króla prawo magdeburskie i immunitet sądowy. Lokacja na prawie magdeburskim uprawniała do targu raz na tydzień, co wpływało na rozwój wsi jako ośrodka rolniczo - handlowego.▼

Między 1419 a 1433 r. posiadłości dotychczas szlacheckie gawłowskie (Gawłów, Gawłówek i Baczków) stały się własnością królewską i były w zasięgu dóbr niepołomickich. Ponieważ król potrzebował pieniędzy, często zastawiał Gawłów. W roku 1433 Gawłów zastawiony został Mikołajowi Stadnickiemu a już od 1464 roku na stałe znajdował się w rękach szlacheckich, zaś dwie pozostałe wsie (Gawłówek i Baczków) powróciły do dóbr monarszych. W roku 1465 Gawłowem przejściowo władali Kmitowie (właściciele Wiśnicza). Jednak zbyt odległe położenie Gawłowa od Wiśnicza zadecydowało o odsprzedaży tych ziem.▼

W II połowie XV w. osadą władali Kuropatwowie z Łańcuchowa, herbu Szreniawa (Szreniawici). Gawłów bardzo często zmieniał swych zarządców, ale cały czas się rozwijał. W owym czasie na terenie regionu bocheńskiego nastąpił silny rozwój przemysłu spożywczego. Rzemiosła spożywcze powiązane były ściśle z hodowlą bydła i trzody w samej Bochni i wsiach okolicznych. W Gawłowie zbudowano młyn, pierwsza wzmianka o młynie pochodzi już z 1395 r. , w wiosce była również karczma. Słodownictwo i piwowarstwo było oparte o produkcję słodu w miejscowych młynach oraz o plantację chmielu. Rozwój przemysłu spożywczego przyczynił się również do rozwoju handlu. Gawłów był głównym dostawcą ryb słodkowodnych do Bochni. Posiadał "rybniki" w pobliżu Grobki, po których została nazwa przysiółka Zastawie. W regionie bocheńskim silnie rozwijał się również przemysł odzieżowy. W Bochni działał cech krawiecki, stanowiący organizację bardzo bogatą i wpływową w mieście. Cech krawiecki prowadził działalność pedagogiczną, w latach 1586 - 1646 wyzwoliło się tam 128 uczniów, w tym również z Gawłowa. Przez Gawłów wiodła droga solna z Bochni, przez Uście Solne ku Słomnikom. Szlak solny uściecki był pod bezpośrednią opieką i kontrolą żupy bocheńskiej, ona też jak świadczy ordynacja z 1626 r. naprawiała drogę przez Gawłów.▼

I rozbiór Polski: Bocheńszczyzna znalazła się w rękach austriackich (Gawłów należał wówczas do dominium krzeczowskiego). Stało się to w czerwcu 1772r. Dobrami krzeczowskimi zarządzał wtedy podstarości Ignacy Dydyński, rychło jednak te dobra utracił. Austriacy przejęli bowiem polskie królewszczyzny. Na ogół jednak szybko się ich wyzbywali w drodze licytacji publicznej. Dążyli do jak najszybszego doraźnego wzbogacenia skarbu monarchii austro-węgierskiej. ▼

Zaborca postanowił skolonizować ziemie polskie i tak z inicjatywy Marii Teresy i Józefa II do Galicji w tym na Bocheńszczyznę zaczęły napływać duże grupy kolonistów niemieckich. W latach 1785 - 1790 Gawłów przeżywał kolonizację niemiecką tzw. józefińską. W pierwszym okresie nastąpił masowy napływ kolonistów, co spowodowało w pewnym momencie zator i zamieszanie. Koloniści musieli najpierw dostać w Wiedniu paszporty kolonizacyjne, później wysyłani byli do poszczególnych miejscowości w Galicji. Tam z kolei nie zawsze były przygotowane dla nich parcele i domy. Spowodowało to wydanie czasowego wstrzymania napływu kolonistów i ich podział na grupy i klasy. Uprzywilejowani byli ci, którzy posiadali własny majątek, oni też dostawali większe parcele i domy na koszt państwa. Reszta przyjeżdżała na własne ryzyko. Jednym z ważniejszych ośrodków kolonizacji stała się Bochnia, na którą zaborcy zwrócili szczególną uwagę w związku z zawładnięciem Kopalni Soli. Jednakże prawdziwa działalność kolonizacyjna rozpoczęła się po śmierci cesarzowej Marii Teresy i wstąpieniu na tron jej syna Józefa II, który wzorując się na rozwiązaniach kolonizacyjnych Fryderyka Wielkiego podpisał 17 września 1781 roku patent. Celem rozpoczętych działań miało być "przyjście krajowi z pomocą w podniesieniu stanu gospodarki". Dopuszczał on także kolonizację rolniczą, w odróżnieniu od patentu kolonizacyjnego swojej matki. ▼

Koloniści przybyli do Gawłowa i utworzyli Nowy Gawłów. W 1809 r wybudowali drewniany zbór protestancki, który stoi do dziś. Gmina ewangelicka w Gawłowie utrzymywała w sąsiednich Majkowicach (obecnie remiza OSP) prywatną szkołę dla mniejszości niemieckiej. Koloniści gawłowscy pracowali w Kopalni Soli w Bochni. Bardzo szybko zasymilowali się z miejscową ludnością, część z nich przyjęła nawet katolicyzm. Dużym problemem była niewystarczająca liczba kwater, co przyczyniło się do wyrzucania z domów Żydów, którzy nie płacili podatków. Jednak później zaczęto płacić chłopom i Żydom za wynajmowanie pomieszczeń dla kolonistów. Kolonizacja nie napawała optymizmem - bałagan organizacyjny, brak domostw, szerzące się choroby, wysokie koszty zadania spowodowały, że 4 sierpnia 1785 roku cesarz wstrzymał - formalnie czasowo, jednak w praktyce na zawsze - akcję kolonizacyjną. ▼

W 1834 r. poprzez licytację właścicielem Nowego i Starego Gawłowa został Jakub Łasiński. Wioska dalej się rozwijała. Kolejni właściciele Gawłowa powiększali swoje dobra i starali się wpływać na rozwój podległych im miejscowości. W 1835 r. w poświadczonym dokumencie zakupu klucza krzeczowskiego przez Edwarda Homolacsa, zostaje wymieniony Stary i Nowy Gawłów.▼

[http://gawlow_powbochnia.republika.pl/osada.htm gawlow_powbochnia.republika.pl]▼