|
'''Aktualizm geologiczny''' - pogląd mówiący, że [[proces fizyczny|procesy fizyczne]] i [[Reakcja chemiczna|chemiczne]] oddziaływające na [[Ziemia|Ziemię]] w przeszłości były takie same jak współcześnie. Na podstawie obserwacji procesów zachodzących współcześnie można wnioskować co działo się na Ziemi nawet kilka milionów lat temu.
'''Aktualizm''' (zwany również uniformitaryzmem lub uniformitarianizmem) - sformułowana przez [[James Hutton|Jamesa Huttona]] (''Theory of the Earth'', [[1795]]), a rozwinięta przez [[Charles Lyell|Charlesa Lyella]] (''Principles of Geology'', [[1830]]) zasada [[geologia|geologiczna]] przyjmująca, że czynniki fizyczne i chemiczne oddziałujące na [[skorupa ziemska|skorupę ziemską]] były w przeszłości podobne do dzisiejszych, co pozwala na podstawie współczesnych obserwacji określać przebieg dawnych procesów geologicznych. Metoda ta streszcza się w haśle "''teraźniejszość jest kluczem do przeszłości''".
Jednym z pierwszych dowodów tej koncepcji były przeprowadzone przez Huttona dokładne badania erozji w dolinach rzek oraz tworzenia się [[aluwium|osadów]] u ich ujść - ich wyniki wskazywały, że długotrwale działające procesy geologiczne, takie jak [[erozja]], [[sedymentacja]], [[dyslokacja]] i [[wypiętrzanie]], mogą być wyjaśnieniem tworzenia się pokładów skalnych zawierających szczątki kopalne.
Opublikowana w [[1802]] roku książka [[John Playfair|Johna Playfaira]] pt. ''Illustrations of the Huttonian Theory of the Earth'' zawierała dalsze wyjaśnienia i przykłady potwierdzające koncepcję aktualizmu w odniesieniu do procesów geologicznych.
Rozwinięcie tej teorii przez Charlesa Lyella (bliskiego przyjaciela [[Charles Darwin|Darwina]]), a szczególnie przedstawione dowody na dużo dłuższy niż kilka tysięcy lat wiek Ziemi, dały podstawy do sformułowania [[ewolucja biologiczna|teorii ewolucji]].
[[Kategoria:Geologia]]
[[bg:Униформитаризъм]]
[[ca:Actualisme]]
[[da:Aktualitetsprincippet]]
[[de:Aktualismus (Geologie)]]
[[en:Uniformitarianism (science)]]
[[es:Uniformismo]]
[[eu:Aktualismo]]
[[fr:Uniformitarisme]]
[[gl:Uniformismo]]
[[hy:Ունիֆորմիտարիզմ]]
[[it:Uniformitarismo]]
[[he:עקרון האחידות]]
[[hu:Uniformizmus]]
[[nl:Uniformitarianisme]]
[[ja:斉一説]]
[[pt:Uniformitarismo]]
[[sco:Uniformitarianism]]
[[sk:Princíp aktualizmu]]
[[fi:Uniformitarianismi (tieteenfilosofia)]]
[[sv:Aktualism]]
[[zh:均變論]]
| 